کابوس هواپیماهای زمینگیر
صبح نو/ متن پيش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست شنبهشب، درست در ساعتهايي که وزير راه و شهرسازي داشت آخرين دفاعياتش را براي جلسه استيضاح ديروز در مجلس مرور ميکرد، سرماي شديد هوا در کنار بيتدبيري و پاسخگو نبودن مسوولان فرودگاه و شرکتهاي هواپيمايي، فرودگاه بينالمللي شهيد هاشمينژاد مشهد را به يکي از داغترين نقطههاي ايران تبديل کرده بود. فرودگاهي که تاخيرهاي سريالي پروازهاي آن، از سالن انتظار تا باند فرودگاه و حتي داخل هواپيما هم کشيده شده بود و لحظه به لحظه، اخبار نااميدکنندهاي از وضعيت آنان منتشر ميشد. «من همين الان عذرخواهي ميکنم و باز نيز عذرخواهي ميکنم.» وزير راه، صبحديروز بازهم در خانه ملت از نمايندگان مردم، به خاطر قصورش عذرخواهي کرد. حدود هزار کيلومتر آن طرفتر و در مشهد اما، کسي از مديران وزارت راه و شهرسازي به خاطر تاخيرهاي چندين ساعته و حبس بيدليل مسافران چند پرواز از مبدأ مشهد، عذرخواهي نکرد و حتي بعضي از مديران وزارتخانه و فرودگاه نيز، «مردم» را عامل اين بينظمي سرسامآور و خستهکننده دانستند. بينظميهايي که در پرواز شماره 1034 هواپيمايي ماهان به مقصد تهران، به اوج رسيد. خبرنگار «تسنيم» با تشبيه وضعيت شنبه شب فرودگاه شهيد هاشمينژاد مشهد به «تئاتر تأخير و بحران» نوشت: «وضعيت فرودگاه شهيد هاشمينژاد مشهد از شب گذشته با شدت يافتن بارش برف و همچنين برودت هوا بحراني شد و هر لحظه پرده جديدي از تئاتر تأخير و بحران را در اين فرودگاه شاهد هستيم. تاخيرهاي متعدد در پروازها کم بود که از روز گذشته محبوسشدن مسافران در پروازها نيز به پرونده هواپيمايي وارد شد و مسافران ساعتهاي مديدي را در داخل هواپيما گذراندند و دائماً به آنها عنوان ميشده که هواپيما در حال يخزدايي است و نميتواند قبل از انجام اين عمليات پرواز خود را انجام دهد. در اين ميان تأخير در پرواز و همچنين معطلشدن متعدد مسافران در پروازها نيز محدود به شرکت هواپيمايي خاصي نبوده است و هواپيمايي ماهان، آتا و معراج وضعيت مشابهي از اين نظر داشتهاند.» کابوس شماره 1034 اما حکايت پرواز تاريخي شماره 1034 با بقيه پروازها متفاوت بود. پروازي که به نوشته خبرگزاري «صدا و سيما» قرار بود با 25 ساعت تأخير، عصر شنبه انجام شود؛ اما بهعلت وضعيت نامناسب جوي و باند فرودگاه مشهد و تأکيد مسوولان بر پرواز ايمن هواپيما، به حبس بيش از 7 ساعته مسافران در هواپيما، ايجاد درگيري و نامساعدشدن حال بعضي مسافران سالخورده هواپيما انجاميد. خبرگزاري صدا و سيما، در خبري که ساعت 20:59 شنبه شب، روي خروجي خود فرستاد، از قول معاون استاندارد پرواز سازمان هواپيمايي کشوري، تأخير در پرواز مشهد - تهران شرکت هواپيمايي ماهان را «به علت مسائل ايمني» دانست. آقاي «محمدجواد تقوايي» گفته بود: «اين پرواز به خاطر وضعيت هوا، نامناسب بودن باند و لزوم يخزدايي هواپيما حدود پنج ساعت تأخير همراه شده است.» تقوايي البته اين را هم گفته بود: «از حدود ساعت 8 شب، به مسافراني که پنج ساعت در هواپيما منتظر پرواز بودند اطلاع داده شد که کساني که تمايل دارند ميتوانند با انصراف از پرواز از هواپيما پياده شوند. شماري از مسافران با انصراف از پرواز از هواپيما پياده شدهاند و تعداد ديگري همچنان در هواپيما منتظر فراهم شدن شرايط مناسب براي پرواز هستند.» تقوايي، حدود دو ساعت بعد، در برنامه زنده «گفتوگوي ويژه خبري» اما، «فشارهاي به وجود آمده و مسائل فرهنگي» توسط مسافران را عامل «بينظمي و پيچيده شدن برنامه پروازها» دانست: «بهعنوان مثال بعضي از هموطنان ما اصرار دارند که حتماً امروز و امشب در مقصد باشند و اين فشارها سبب ميشود ما تحت فشار باشيم که تصميمي ريسکي بگيريم و همين سبب فشار و بينظمي ميشود.» از سوي ديگر، مديرکل روابطعمومي شرکت فرودگاهها، دليل تأخير در اين پرواز را «يخزدگي آنها و انجام عمليات يخزدايي» دانست. آقاي «يدالله آقائي صائم» به «تسنيم» گفت: «با توجه به اينکه درجه حرارت به زير صفر رسيده، برخي تجهيزات هواپيماها دچار يخزدگي شده و بايد براي انجام پرواز عمليات يخزدايي (deice) انجام شود که هماکنون تعدادي از شرکتها در حال انجام اين کار هستند. سه پرواز هواپيمايي ماهان دچار اين مشکل شدهاند، عمليات يخزدايي تجهيزات بهزودي تمام شده و پروازها انجام ميشود.» روايت مديرکل فرودگاههاي خراسانرضوي هم از دليل تاخيرها «کمبود تجهيزات پشتيبانيکننده شرکتهاي هواپيمايي» بوده است. خبرگزاري «مهر» هم از قول يکي از مسافران اين پرواز نوشت: «خبر رسيده است که يکي از دلايل تأخير بيش از حد پرواز مشهد-تهران بار مشکوک سه مسافر است که بار آنها موجود است ولي از خودشان خبري نيست و پس از پيدا شدن و بازرسي آنها پرواز انجام خواهد شد. يکي از مهمانداران نيز دليل اين تأخير را نبود صاحبان اصلي بار اعلام کرده و گفته است باند فرودگاه باز است. گويا دليل اصلي اين تأخير عدم بازرسي بار اين مسافران است و بهدليل مسائل امنيتي پرواز به تأخير افتاده است.» يکي ديگر از مسافران نيز در کانال تلگرامي خود با شرح اتفاقات درون هواپيما نوشت: «ساعتها داخل هواپيما نشستهايم اما از پرواز خبري نيست و کسي هم پاسخگو نيست. يک مسافر فرانسوي داخل هواپيما حضور دارد که از همان ابتداي کار متعجبانه و با خنده به اوضاع مينگرد.» وضعيت وخيم پرواز يزد اما اين، همه ماجراي روز و شب وحشتناک فرودگاه مشهد نبود. فرودگاهي که به نوشته بعضي خبرگزاريها، حدود هزار مسافر سرگردان و منتظر در سالن انتظار، سرگردان مانده بودند و پاسخ قانعکنندهاي هم نميگرفتند. پرواز 5226 مشهد- يزد شرکت هواپيمايي «آتا» هم، سرنوشتي شبيه پرواز مشهد- تهران داشت. پروازي که البته به واسطه حضور کودکي 4 ساله که به سرطان، مبتلا بود و شيمي درماني ميشود، وضعيت ويژهاي هم پيدا کرد. آنطور که رسانهها نوشتند، حال اين کودک هنگام حبس در هواپيما، بدشده و عوامل پرواز از پياده کردن او جلوگيري ميکردند تا اينکه درنهايت با فريادهاي پدرش و مردم براي خروج اين کودک پلهبرقي آورده شد. پرواز شماره ۲۸۰۱ معراج از مشهد به تهران نيز، با مشکلي شبيه پروازهاي ديگر مواجه شده و شنبه شب، برخي رسانهها نوشتند: «پس از ۶ ساعت محبوس شدن در هواپيما مسافران بلاتکليف هستند و تشنج و درگيري فيزيکي در هواپيما صورت گرفته.» جاي خالي اجراي آييننامهها اين در حالي است که بر اساس دستورالعمل حقوق مسافر در پروازهاي داخلي که حدود 2سال پيش ابلاغ شده است، در تأخير بيش از 2 ساعت و تا 4 ساعت انجام پذيرايي مناسب حداقل نوع اول با توجه به امکانات فرودگاهي، فراهم کردن امکان برقراري ارتباط تلفني براي اطلاعرساني، تغيير پرواز در صورت درخواست مسافر و امکان انجام آن، انجام اقدامات لازم جهت اعزام با ساير شرکتهاي هواپيمايي (در صورت درخواست مسافر) و در صورت وجود پرواز از همان مسير يا انتقال به مقصد نهايي از طريق مسيرهاي جايگزين (بهغير از مسير درجشده در بليت) و پرداخت کامل وجه بليت مسافر در صورت انصراف مسافر از ادامه پرواز ضروري است. به نظر ميرسد اوضاع پروازهاي فرودگاه شهيد هاشمينژاد مشهد، زنگ خطري براي مديران وزارت راه باشد. زنگ خطري که البته قبلاً نيز بارها به صدا درآمده، اما تاکنون کسي را از خواب بيدار نکرده است. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد