قمار ترامپ با پوتین
دنياي اقتصاد/ متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست. در پاسخ به حمله شيميايياي که در سوريه انجام گرفت، به فرمان دونالد ترامپ، نيروهاي آمريکايي با 59 فروند موشک تامهاوک پايگاهي هوايي در حمص، سوريه را مورد حمله قرار دادند. به گزارش سيانان، اين حمله پنجشنبه شب انجام گرفت. بيبيسي اما مينويسد نيروهاي آمريکايي با بيش از 70 موشک مواضع دولت سوريه را هدف قرار دادند. سيانان ميافزايد اين اولين اقدام مستقيم نظامي از سوي دولت آمريکا و بهطور اخص ترامپ است که طي جنگ 6 ساله در سوريه انجام ميگيرد. سيانان معتقد است اين حمله از سوي دولت سوريه ميتواند «اقدامي جنگي» تلقي شود. ترامپ در اظهارنظري کوتاه در مارالاگو، همان جايي که فرمان حمله را صادر کرد، گفت: «امشب [پنجشنبه شب] من فرمان حمله هوايي به آن مناطقي را در سوريه اعلام ميکنم که حمله شيميايي از آنجا صورت گرفته است. اين حمله موشکي در راستاي تامين امنيت ملي و حياتي آمريکا صورت گرفته تا مانع گسترش و استفاده از سلاحهاي شيميايي مرگبار شود.» اين حمله از درياي مديترانه و از روي دو ناو جنگي «يواساس راس» و «يواساس پورتر» انجام شده است. ترامپ معتقد است: «بدون هيچ مناقشهاي دولت سوريه از سلاحهاي شيميايي استفاده کرده است و از وظايف خود براساس کنوانسيون سلاحهاي شيميايي تخطي کرده و قطعنامههاي شوراي امنيت را ناديده گرفته است. تلاش سالهاي گذشته در تغيير رفتار اسد همگي شکست خورده و شکست تاسفباري هم بوده است.» جف ديويس، سخنگوي پنتاگون، ميگويد: «نشانههاي اوليه حاکي است که زيرساختها و تجهيزات هوايي و لجستيکي در پايگاه هوايي الشعيرات به شدت آسيب ديده است و توانايي دولت سوريه براي استفاده از سلاحهاي شيميايي را کاهش داده است.» به گزارش سيانان، رکس تيلرسون، وزير خارجه آمريکا، اعلام کرد: «هيچ تغييري در سياست ما در قبال سوريه رخ نداده است. اين حمله نشان ميدهد رئيسجمهور مايل است هرگاه از خطوط قرمز او به زشتترين شکل ممکن عبور شود دست به عمل و اقدام بزند.» او افزود: «اين حمله، حملهاي گذرا بود زيرا جايي را هدف گرفت که از آن براي حمله شيميايي استفاده شده بود.» او افزود: «آمريکا اطمينان فراواني دارد که دولت اسد حمله شيميايي را انجام داده است.» آيا تغييري در راه است؟ با وجودي که کمتر از 80 روز از استقرار دولت ترامپ ميگذرد اما حمله موشکي به سوريه اولين اقدام ترامپ در ساحت عمل است. کسي انتظار نداشت که او به اين زودي اقدام نظامي را انتخاب کند. البته سخن گفتن از يک حمله نظامي تمام عيار زود است زيرا به قول وزير خارجه آمريکا، اين حمله، حملهاي موقتي و گذرا بود اما نفس اين حمله هم داراي اهميت است. سيانان در تحليل خود بر اين باور است که حمله نظامي نهتنها موجب وخيمتر شدن وضعيت سوريه خواهد شد بلکه جايگاه آمريکا را زير سوال برده و در نهايت ممکن است آمريکا را در ستيز با روسيه قرار دهد. سيانان بر اين باور است که نيروهاي روسي در همان پايگاهي که حمله از آن صورت گرفت حضور داشتند. در واقع، اين گزارش ميافزايد حملات موشکي آمريکا با مشورت، هماهنگي و زير نظارت روسها انجام گرفت اما نگفته روسها در آن پايگاه چه ميکردند. تيلرسون نيز افزود در مورد اين حمله با روسها هماهنگيهاي لازم شده بود. با اين حال، مقامهاي روسي ميگويند اين حمله ميتواند تلاشهاي مبارزه با تروريسم را زير سوال ببرد و همکاري با نيروهاي آمريکايي را متوقف کند. ويکتور اوزوف، رئيس کميته دفاعي شوراي فدراسيون روسيه، به خبرگزاري ريانووستي ميگويد: «روسيه خواستار نشست فوري شوراي امنيت شد. اين تجاوزي است عليه يکي از اعضاي سازمان ملل. پس از اين حمله ممکن است همکاري دو کشور متوقف شود.» سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه، نيز گفت: «اميدوارم اين حمله به قطع کامل همکاريهاي دو کشور در سوريه منجر نشود.» نيويورکتايمز نيز برداشت ديگري از اين حمله موشکي دارد. اين روزنامه آمريکايي بر اين باور است که اين حمله ميتواند تاثيراتي منفي بر ديدار پوتين و وزير خارجه آمريکا بر جا بگذارد که قرار است هفته آينده برگزار شود. اين اولين ديدار چهره به چهره ميان پوتين با يکي از اعضاي دولت فعلي آمريکا است. نيويورکتايمز ميافزايد پرونده ديگري نيز بر پرونده حمله سايبري و مداخله روسيه در انتخابات آمريکا گشوده شده است. اکنون هر دو کشور از حربههاي کافي و لازم عليه يکديگر برخوردارند و وقت آن است که به مذاکره و امتيازگيري از يکديگر روي آورند. نيويورکتايمز با برشمردن ريسکها و فرصتهاي اين حمله مينويسد: «حمله به سوريه فرصتي است براي ترامپ تا به اين وسيله از پوتين بخواهد يا اسد را مهار کند يا منتظر حملات نظامي محدود، سريع و بيشتري باشد.» در واقع، ترامپ با اين حمله ميخواهد دست پوتين را در پوست گردو بگذارد تا امتيازات لازم را از او بگيرد. امتياز ديگر اين است که ترامپ ميخواهد خود را مدافع اقدام نشان دهد. برآورد گزارش نيويورکتايمز اين است که ترامپ ميخواهد درست در نقطه مقابل اوباما باشد. اگرچه اوباما در سال 2013 اعلام کرد که استفاده از سلاح شيميايي خط قرمز ما است اما وقتي از اين خط قرمز عبور شد اوباما فقط به تهديد اکتفا کرد. اين باعث شد متحدان منطقهاي آمريکا به تکاپو بيفتند و همگي به اتفاق دولت اوباما را به انفعال در سوريه متهم کنند اما شخص اوباما اعلام کرد که «به خود ميبالد» زيرا با تهديد ديپلماتيک نهتنها مانع جنگ شد بلکه باعث شد انبار تسليحات شيميايي دولت دمشق از ميان برود. به همين دليل، يک ديدگاه ديگر هم بر اين است که ترامپ براي تمايز گذاشتن ميان سياستهاي دولت خود و اوباما دست به حمله زده تا خود را در نقطه مقابل سياست «انفعالي» اوباما قرار دهد. بنابراين، حاميان اين ديدگاه ميگويند اين حمله، نمادين بود و هيچ تغييري در عمل در راه نيست. اما ريسک اين حمله، به تعبير نيويورکتايمز، چيست؟ اول، قمار با پوتين. اگرچه پوتين، ترامپ را به رقيبش هيلاري ترجيح ميدهد اما در مقابل، ترامپ تلاش دارد در صفحه شطرنج دمشق به قمار با پوتين بپردازد. اما حقيقت اين است که محال است پوتين به توافقي با ترامپ تن دهد که نفوذ اين کشور در سوريه را محدود کند. سوريه پايگاه کرملين در خارج از مرزهاي اين کشور است. دوم، تنزل مبارزه با داعش به مبارزه با اسد. ترامپ با حمله به اسد مبارزه خود را از داعش به اسد تنزل داده است. در واقع، هدف کلان ترامپ در تمام تبليغاتش مبارزه با داعش بود که اکنون ممکن است به مبارزه با اسد تنزل يابد. اگر سوريه فروبپاشد به بهشت امني براي داعش تبديل ميشود و اين درست همان چيزي است که ترامپ خواهان عدم وقوع آن است. اين نگاه با حمله به سوريه در تناقض است. ديويد پترائوس، ژنرال بازنشسته آمريکايي ميگويد: «يکي از درسهاي سالهاي گذشته اين است که اگر خلأ قدرتي رخ دهد، اشکالي از افراطگرايي اسلامي از آن بهرهبرداري خواهند کرد.» پس حفظ يکپارچگي سوريه و حفظ اسد تا مدتي معلوم به نفع آمريکاست. سوم، بيبرنامگي براي سوريه. نيويورکتايمز معتقد است ترامپ هيچ برنامهاي براي صلح در سوريه ندارد. تلاشهاي جان کري براي صلح به شکست انجاميد و ظاهرا ترامپ انتظار دارد از دل زد و خوردهاي سوريه اتفاقي رخ دهد تا او بتواند در راستاي منافع آمريکا از آن استفاده کند. تيلرسون اشتياقي براي شروع طرح صلح ندارد و از سوي ديگر، کاهش بودجههاي وزارت خارجه و برخي نهادهاي ديگر نشان ميدهد که آمريکا تمايلي ندارد از جيب خود براي بيخانمانها خرج کند. اين حمله آن چيزي نيست که ترامپ دنبال آن بود. او در مصاحبه سال پيش با نيويورکتايمز، هر گونه مداخله بشردوستانه را رد کرده بود. اکنون سوال اين است که آيا تيم کارنابلد ترامپ ميداند کجا و چه زمان و چگونه از قدرت آمريکا استفاده کند يا همين اشتباه و مداخله نظامي به چيزي تبديل ميشود که آمريکا انتظار آن را ندارد: استفاده نمادين يا تمام عيار از نيروي نظامي؟ ديدگاه ديگر: مقامهاي دولت اوباما چه ميگويند؟ آنتوني بلينکن، معاون وزير خارجه در دولت اوباما، در يادداشتي براي نيويورکتايمز بر اين باور است که ترامپ در حمله به سوريه بهدليل استفاده از مواد ممنوعه کار درستي کرد اما حقيقت اين است که او رئيسجمهور جهان نيست. اما يک نکته در اين ميان مهم است: وقتي ديکتاتوري اصول و هنجارهاي معمول بينالمللي را زير پا ميگذارد، جهانيان از آمريکا انتظار مداخله دارند. با اين حال، بلينکن معتقد است آزمون واقعي براي ترامپ و دولت او پس از اين حادثه است. او نشان داده که براي پايان دادن بحران در سوريه تمايلي به همکاري ندارد اما اکنون وارد کارزاري شده که درست در نقطه مقابل اوباما قرار دارد. استفاده از زور عواقبي دارد و باعث ميشود نبرد عليه داعش پيچيدهتر شود. او نشان داده تمايلي به استفاده از «ديپلماسي هوشمند» ندارد. بلينکن معتقد است که اين ديپلماسي هوشمند با روسيه شروع ميشود. برخي ميگويند ترامپ بايد حمله را با مسکو هماهنگ ميکرد و برخي ديگر ميگويند اين هشداري است به مسکو. برخي هم بر اين باورند که پوتين به اسد گفته واکنشي نشان ندهد تا در موقع مقتضي واکنش نشان داده شود. بلينکن مينويسد دولت بايد مسکو را مسوول اقدامات اسد معرفي کند و اعلام کند که اگر لازم باشد باز هم دست به حمله خواهد زد. با اين حال، هدف بايد همکاري ضدتروريستي با مسکو باشد و سفر تيلرسون به مسکو ميتواند اين مهم را به نتيجه برساند و وضعيت وخامت بار با روسيه مديريت شود. او ميگويد بايد هزينه روسيه براي دفاع از اسد را بالا برد به گونهاي که اسد ديگر نتواند به روشهاي پيشين ادامه دهد. اعراب سني و همسايگانشان و ترکيه احساس ميکنند که مجبورند تلاشهاي خود را به نفع اپوزيسيون دو برابر کنند زيرا روسيه سر ناسازگاري دارد. مسلمانان اهل سنت در سوريه، آسياي مرکزي و قفقاز هم از مسکو خشمگين ميشوند زيرا مبارزان چچني بازگشته به خانه بهدنبال انتقام برخواهند آمد. بلينکن ميافزايد: حادثه سنپترزبورگ ممکن است باز هم تکرار شود اگر مسکو خود را از بحران سوريه جدا نکند و باز هم ممکن است اين کار به دست يکي از قفقازيها انجام شود. موافقان و مخالفان حمله حمله موشکي آمريکا به سوريه موافقان و مخالفاني در تمام دنيا دارد هرچند تعداد موافقان بر تعداد مخالفان ميچربد. بثنيه شعبان، مشاور بشار اسد، رئيسجمهوري سوريه درمصاحبه با الميادين گفت: «تجاوز آمريکا پس از پيروزيهاي ارتش سوريه در حما و بيرون راندن تروريستهايي که خواهان حمله به دمشق بودند، صورت گرفته است.» وي افزود: «کشورهايي که خود را کشورهاي عربي مينامند و از جنگها در سوريه، يمن و ليبي حمايت مالي ميکنند هيچ ارتباطي با عربيگرايي ندارند. هماهنگي عربستان، اسرائيل و آمريکا در حال حاضر آشکارتر شده است.» وزارت خارجه روسيه نيز به تجاوز آمريکا به سوريه و حمله موشکي اين کشور به پايگاه هوايي در حمص واکنش نشان داد. به گزارش اسکاي نيوز، وزارت خارجه روسيه اعلام کرد توافقي که ميان آمريکا و روسيه براي جلوگيري از برخورد هوايي جنگندههاي دو کشور و هماهنگيها درخصوص حملات هوايي در سوريه وجود داشت، به حالت تعليق درآمده است. وزارت خارجه روسيه اعلام کرد: «دمشق از سلاحهاي شيميايي استفاده نکرده است، چراکه اصلا اين سلاحها در اختيار سوريه نيست و بارها کارشناسان بر اين مساله تاکيد کردهاند.» به گزارش خبرگزاري نووستي روسيه، هيلاري کلينتون، وزير خارجه سابق آمريکا، در نشست «زنان جهان» در نيويورک نابودي نيروي هوايي سوريه را خواستار شده و تاکيد کرد که به اين شکل ميتوان به درگيريها در سوريه پايان داد. وزير خارجه ترکيه نيز با اشاره به حمله موشکي آمريکا عليه سوريه گفت: «ما مداخله نظامي آمريکا عليه سوريه را بجا و در زمان مناسب ميدانيم.» به گزارش خبرگزاري آناتولي، مولود چاووشاوغلو، وزير خارجه ترکيه اعلام کرد: «اکنون ايجاد مناطق امن در سوريه بيش از هر زمان ديگري لازم و ضروري است.» بنيامين نتانياهو، نخستوزير رژيم صهيونيستي نيز صبح ديروز حمايت خود را از حمله هوايي آمريکا به پايگاهي نظامي در شهر حمص سوريه اعلام کرده و اين اقدام را حامل پيامي آشکار و قوي دانست. عربستان سعودي هم ديروز حمايت و تاييد کامل خود را از حملات نظامي آمريکا به مواضعي در سوريه اعلام کرد. وزارت خارجه بحرين و اردن نيز از عمليات نظامي آمريکا در سوريه استقبال کردند. انگليس حمايت خود را از حملات آمريکا در سوريه اعلام کرد. منابع ديپلمات فرانسوي تاکيد کردند که واشنگتن، پاريس را در جريان اين حملات قرار داده بود اما درخواستي براي همکاري پاريس در اين خصوص مطرح نکرد. همزمان ژان مارک آيرو، وزير امور خارجه فرانسه گفت: آينده سوريه با بشار اسد نيست و آمريکاييها کمکم موضع خود را نشان ميدهند. دولت ژاپن خواهان برگزاري نشست فوقالعاده شوراي امنيت ملي براي بررسي حمله موشکي آمريکا به پايگاهي نظامي در حمص شد. آلمان اعلام کرد که اين اقدام آمريکا عليه سوريه «قابل درک» است. چند و چونهاي حمله رسانههاي آمريکايي به نقل از برخي شاهدان عيني اعلام کردند که ارتش سوريه پيش از حمله موشکي به پايگاه هوايي شعيرات در حمص، نيروها و برخي تجهيزات خود را از اين پايگاه خارج کرده بود. شبکه تلويزيوني «ايبيسي» آمريکا اعلام کرد، اقدامات ارتش سوريه نشان ميدهد که اين ارتش حمله موشکي آمريکا را که بامداد جمعه آغاز شد و حدود 35 دقيقه ادامه داشت پيشبيني کرده بود. طبق برخي اطلاعات، به فرماندهي فرودگاه شعيرات ابلاغ شده بود که اين پايگاه را از جنگندههاي جديد بهويژه جنگندههاي سوخو تخليه و تا حد امکان سلاحهاي پيشرفته را از آنجا خارج کند. وزارت دفاع روسيه اعلام کرد که فقط ۲۳ موشک از ميان ۵۹ موشک تامهاوک آمريکا به پايگاه سوري الشعيرات اصابت کرده است. وزارت دفاع روسيه با بيان اينکه اين حمله آمريکا کارآمدي نظامي محدودي داشته است، اعلام کرد: نميدانيم ۳۶ موشک ديگر کجا سقوط کرده است. وزارت دفاع روسيه تاکيد کرد: «براي تحکيم سامانه پدافند هوايي ارتش سوريه در آيندهاي نزديک طرح ريزي ميکنيم.» وزارت دفاع روسيه همچنين تصريح کرد که حمله آمريکا به الشعيرات به منهدم شدن 6 جنگنده ميگ ۲۳ و تخريب ايستگاه رادار انجاميد. خبرگزاري رسمي سوريه (سانا) گزارش داد که در حمله آمريکا، ۹ غيرنظامي از جمله چهار کودک در روستاهاي الحمرات، الشعيرات و المنزول جان خود را از دست دادند. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد