یک روزنامه روسی: چرا مسکو، دوحه را به ریاض ترجیح می‌دهد؟

تسنيم/ متن پيش رو در تسنيم منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست در بحران خليج فارس در شرايطي که آمريکا آشکارا از عربستان حمايت مي‌کند، روسيه دست کمک به طرف قطر دراز کرده تا نقش خود را به واشنگتن نشان دهد، ضمن اينکه ايران و ترکيه، دو حامي مهم دوحه نيز از متحدين مسکو هستند. روزنامه «نيزاويسيمايا گازيتا» در تحليلي مي نويسد: بحران بوجود آمده در منطقه خليج فارس که روابط ديپلماتيک برخي کشورهاي عرب منطقه با قطر را متوقف نموده، اين بحران يکي از پربحث ترين رويدادها نه تنها در جهان عرب، بلکه در جهان بود که روسيه نيز از اين امر مستثني نيست. قطر همدردي مقامات روسي را برانگيخته است مسکو برغم مواضع متناقض در برخي مسائل مربوط به خاورميانه، علاقه مند است تا روابط خود را با هر دو طرف اين مناقشه حفظ کند. با وجوديکه روسيه از همان روزهاي نخست آغاز بجران در خليج فارس تلاش کرد تا مواضع بي طرفانه اي اتخاذ کند، ولي همدردي بيشتري به سمت قطر و برخلاف مواضع عربستان سعودي و متحدينش، در اظهارات مقامات روسي ديده مي شود. اين مسئله با توجه به تاريخ روابط دوجانبه روسيه و قطر، تا حدودي جاي تعجب دارد. طي سالهاي اخير دوحه، در مقايسه با رياض، براي مسکو دردسرسازتر بود. از جمله اين موارد بايد به اين مسئله اشاره کرد که شبکه تلويزيوني «الجزيره» قطر، ولاديمير پوتين را «ديکتاتور قرن 21» و «روسيه را دشمن شماره يک جهان اسلام» ناميده است. علاوه بر اين قبل از سفر ماه ژوئن وزير امور خارجه قطر به مسکو، اين شاهزاده "محمد بن سلمان" وليعهد کنوني و "خالد الفلاح" وزير نفت عربستان بودند که در پايتخت روسيه مذاکرات موفقي با مقامات روس داشتند. با اين وجود مسکو و دوحه از همان روزهاي نخست آغاز بحران خليج فارس از گفتگوهاي نزديک در تمامي سطوح براي حل و فصل مشکلات بوجود آمده صحبت به ميان آوردند. مسئله اين است که اولا، قطر در بحران کنوني عملا توانست همدردي سياستمداران و جامعه کارشناسان روسيه را به سمت خويش جلب کند. اين مسئله مي تواند به مواضع فعال مقامات دوحه در مورد حمايت از گفتگوهاي فعال با مسکو مربوط باشد. مواضع قطر در مورد ايران به ديدگاه روسيه نزديک است دومين نکته اينکه، کرملين سعي دارد تا دوحه را وارد راهکار خود در زمينه لزوم برقراري توازن کلي بين نقش آفرينان اصلي در منطقه خاورميانه نمايد که اساس آن مبتني بر لزوم گفتگوهاي سازنده و فعال بين قدرتهاي منطقه اي است. در واقع در اين جهت گيري براي رهبران روسيه قطر شريک مناسب تري در مقايسه با عربستان سعودي است. مواضع منطقي قطر در رابطه با لزوم برقراري روابط دوستانه با جمهوري اسلامي ايران، به مواضع مسکو بسيار نزديکتر است تا سياست بچه گانه عربستان که دائما به دنبال بهانه براي رويارويي با تهران است. در واقع قطر نير مانند روسيه خواستار اصل سودمندگراي در عرصه سياست خارجي است و تلاش مي کند تا جاي ممکن منافع ملي خود را از اختلافات ايدئولوژيکي جدا سازد. برخلاف عربستان، قطر شريک اقتصادي قابل اطميناني براي روسيه است سومين نکته آن است که بعد از به قدرت رسيدن "تميم بن حمد الثاني" در سال 2013 در قطر، توان بالقوه مثبتي براي همکاريها بين مسکو و دوحه بوجود آمد. روسيه و قطر که در زمانهايي رقباي سياسي يکديگر بودند، همواره خواستار نزديکي روابط اقتصادي نبودند. قطر اکنون يکي از بزرگترين سرمايه گذاران در طرحهاي روسيه و بزرگترين سرمايه گذار در ميان کشورهاي خليج فارس است. اين در حالي است که عربستان فعلا فقط وعده سرمايه گذاري چندين ميلياردي در اقتصاد روسيه را داده و اين وعده طي 10 سال گذشته همچنان به روي کاغذ باقي مانده است. در شش ماه نخست سال 2017 حجم سرمايه گذاري عربستان در اقتصاد روسيه تنها 0،6 ميليارد دلار بوده، در حاليکه سهم قطر در اين زمينه 2.5 ميليارد دلار است. بطور مرسوم روسيه برخلاف آمريکا موضع گيري مي‌کند و نکته آخر نيز اينکه در بحران کنوني در منطقه خليج فارس، عامل رقابت ژئوپليتيکي بين روسيه و ايالات متحده آمريکا نيز نقش دارد. در حاليکه واشنگتن آشکار مواضعي به طرفداري از عربستان سعودي اتخاذ کرده، مسکو از اين مسئله براي نزديکي به قطر بهره برده است. علاوه بر اين، در بين کشورهايي که در اين بحران از قطر حمايت مي کنند، ايران و ترکيه در صدر آنها قرار دارند که هر دو کشور داراي روابط متحدانه با روسيه بوده و اخيرا سه کشور به همراه يکديگر «ضامن صلح و آتش بس» در سوريه هستند. در شرايطي که آمريکا درصدد تشديد تحريمها عليه روسيه است، بسيار مهم است که به واشنگتن نشان داده شود که بايد روي سياست کرملين نيز حساب کند. بدين ترتيب روسيه نقش بيشتري از خود در حل و فصل مناقشات در منطقه خاورميانه از خود نشان مي دهد تا غرب تصور نکند به تنهايي مي تواند نظر خود را در مسائل منطقه به کرسي بنشاند. طرح‌هاي مسکو؛ عليه نقشه‌هاي واشنگتن در منطقه ضمن اينکه برخي از مواقع مسکو با کمک خود براي حل و فصل مشکلات، گاهي هم نقشه هاي غرب در اين زمينه ها را نقش بر آب مي کند: بدين ترتيب در شرايطي که آمريکا آشکارا از عربستان سعودي حمايت مي کند، روسيه دست کمک به سمت قطر دراز کرده تا به واشنگتن نشان دهد که بدون نقش آفريني مسکو، مشکلات در منطقه خليج فارس هم قابل حل نيستند. البته حمايت مسکو از قطر تا حدود زيادي غيرمستقيم است و روسيه سعي مي کند با مواضعي محتاطانه خود را زياد در اين بحران درگير نکند، چرا که در روسيه به خوبي مي دانند که بحران بين قطر و عربستان جنبه موقت داشته و مشکلات در روابط آنها بالاخره حل و فصل خواهند شد. در چنين شرايطي مسکو قصد ندارد با دخالت بيش از اندازه و حمايت از يک طرف اين مناقشه، به روابط خود با طرفهاي ديگر آن آسيب برساند، براي اينکه روسيه براي روابط خود با عربستان سعودي در آينده نقشه هايي داشته و قصد ندارد از منافع خود در اين عرصه چشم پوشي کند. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد