عبدالوحید مروجی: عملکردها پس از رحلت آیتاللههاشمی ضعیف شد
آرمان/ متن پيش رو در آرمان منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست. اگر بگوييم يکي از حلقههاي مفقوده دولتها ارتباط سازنده با محققان، پژوهشگران و نخبگان است، اشتباه نگفتهايم. محققاني که همواره با هدف سازندگي و خدمت به کشور براي هر بحراني، چاره و راه حل دارند، اما اينها در حالي است که در دولتهاي گذشته محققان يا اساسا ناديده گرفته شدند و يا برحسب انتظار دولتهاي پيشين با آنها در تحقق طرحهاي پيشنهادي همکاري نکردند. بر اين اساس در دولت قبل به دليل انتقادهايي که از سوي جامعه محققان، پژوهشگران و نخبگان در کشور نسبت به بيتوجهي دولتهاي پيشين به آنها وجود داشت، قرار بر اين شد که دولت دوازدهم توجه بيشتري به پژوهشگران داشته باشد و از نگاه و علم آنها در همه عرصهها بهرهمند گردد و حتي از وجود و حضور آنها در بخشهايي از دولت برخوردار شود. نبايد نسبت به اين مهم غافل شد که دولت براي رسيدن به توسعه همه جانبه بايد فارغ از نگاههاي سياسي و جناحي، ارتباط قوي و سازندهاي با همه نيروهاي صاحب علم و تجربه چون نخبگان، پژوهشگران و محققان داشته باشد و از علم و تجربه همه صاحبنظران بهرهمند گردد. عبدالوحيد مروجي، محقق و پژوهشگر، در برخي زمينهها، طرحها و پيشنهادهايي به دولتهاي گذشته ارائه کرده که آن طرحها به تعبير او ميتواند راه حل و چاره بسياري از بحرانها باشد و ميتواند تحولي عميق در برخي زمينهها، بهويژه اشتغال ايجاد کند. بر اين اساس عبدالوحيد مروجي، محقق و قائم مقام بنياد بينالمللي نهج البلاغه، با «آرمان» گفتوگو کرده است که در ادامه ميخوانيد. بنياد نهج البلاغه طرحي براي تسهيل رفت و آمد دانش آموزان در مهرماه به دولت ارائه کرد؛ نتيجه اين طرح به کجا انجاميد؟ در دولت يازدهم به رئيس جمهور نامه داده و حتي به صورت حضوري درباره اين مساله با او گفتوگو کرديم. اما دولت اين طرح را به حوزه حمل و نقل ارجاع داد و در اين حوزه نيز مسئولان امر اين طرح را مورد اجرا قرار ندادند. به نظر ميرسد که باند مافيايي در اين کار دخيل بوده و اجازه اجراي اين طرح را نميدهد. مساله گلهمنديهاي شخصي نيست بلکه مساله اين است که يک طرح پژوهشي و سازنده به دولت پيشنهاد شده است اما در اجراي آن ضعف و سستي مشاهده ميشود. در واقع پرسش اينجاست چرا طرحي که حتي مراحل اداري خود را طي کرده، مورد اجرا قرار نميگيرد. يکي از طرحهاي پيشنهادي بنياد بينالمللي نهجالبلاغه طرح آب بود؛ چرا اين طرح به ثمر نرسيد؟ طرح آب براي ساليان طولاني و متمادي ميتوانست آب کشور را تامين کند، اما با کمال تاسف دولت با اين پروژه همکاري نميکند. زيرا در کشور با ضعف مديريتي روبهرو هستيم. هر زمان که بنياد نهج البلاغه به دستگاهي مراجعه کرد، متاسفانه به فاصله بسيار کمي شاهد تغيير در مديريت آن دستگاه بوديم. به طور مثال براي طرح آب هنوز يک ماه از مراجعه قبلي و ديدار بنياد نهج البلاغه با مديريت دستگاه ذيربط نگذشته بود که اين مدير تغيير کرد. در چنين شرايطي بديهي است که طرح پيشنهادي بايد همچنان مراحل اداري را پشت سر بگذارد و در نهايت هيچگاه هم به ثمر نخواهد رسيد. زيرا هر ماه با تغيير يکباره مديريت و مسئولان مربوطه در اين دستگاه روبهرو ميشويم. شيوه پيگيري طرحهاي پژوهشي و تحقيقي بنياد نهجالبلاغه تنها از طريق مراجعه به دستگاهها و مراجع دولتي صورت ميگيرد؟ بله، طرحهاي اين بنياد از طريق مراجعه به دستگاههاي دولتي مورد پيگيري قرار ميگيرد، زيرا اين طرحها به دولت پيشنهاد ميشود. در واقع از دولت دوم اصلاحات تا امروز طرحهاي بسياري به دولتها پيشنهاد شده که متاسفانه از 72 طرح تنها 4طرح پيشنهادي مورد اجرا قرار گرفته است. به طور مثال طرح زباله، طرحي است که ميتواند حدود 5 ميليون اشتغال ايجاد کند و براي دولت يک ميليون ريال هم هزينه ندارد. در حالي که شرکت سرمايهگذار چيني براي سرمايهگذاري در کالايي مانند سنگ، به سرمايهگذار ايراني ميگويد که تحت نظارت خود يک کميته ايجاد کنيد و هرقدر که سهم من ميشود از روي کالاي سرمايهگذاري شده، برداريد. رشد و توسعه به خصوص در اقتصاد و همچنين حل بحرانها به مديريت کشور بستگي دارد. دولت ميتواند براي محققان و سرمايهگذاران کاري انجام دهد اما با کمال تاسف همکاري نميکند. ضعف در مديريت کشور و بيتوجهي به امور پژوهشي و علمي تبديل به يکي از نگرانيهاي ما محققان شده است. در واقع پس از رحلت آيتا... هاشمي عملکرد دولتها بسيار ضعيف شده است. دولت يا کارها را به کندي انجام ميدهد يا اساسا کاري برحسب انتظار صورت نميگيرد. طرح راهنمايي و رانندگي چه طرحي است و چه کمکي به حل مشکلات موجود و کاهش تلفات رانندگي ميکند؟ اين طرح بسيار سازنده است، اما به دليل برخي مسائل، سازمان راهنمايي و رانندگي در تحقق و اجراي اين طرح همکاري نميکند. در طرح راهنمايي و رانندگي به دولت پيشنهاد شد که در ماشين همه افسران راهنمايي و رانندگي يعني از درجه سرگردي به بالا به جاي کنترل نامحسوس از ارشاد محسوس يا چراغ چشمکزن استفاده شود. زيرا ساير رانندهها با ديدن ماشين افسر راهنمايي و رانندگي، منظمتر رانندگي ميکنند. از سويي افسر راهنمايي و رانندگي اين امکان را پيدا ميکند که با بلندگوي خود به رانندهها اخطار دهد. براي مثال در هواپيما وقتي يکي از مسافران حالش بد ميشود به مهماندار اطلاع ميدهند و ميگويند که آيا در هواپيما پزشک هست و در صورتي که پزشک در هواپيما باشد، بلافاصله مسافر مداوا ميشود. اما افسران براي اينکه 625 هزار نفر را از مرگ نجات دهند حتما بايد در پستهاي خود از ساعت 8 صبح تا 2 بعد از ظهر کار کنند. بنابراين افسران راهنمايي و رانندگي، براي کاهش تلفات ناشي از رانندگي و حفظ جان مردم مجبور نيستند از صبح تا بعد از ظهر بر سر پستهاي خود بايستند، بلکه براي اين کار ميتوان جدول و تعرفه ارائه داد تا افسراني که به کار خود علاقهمندند و مسئوليتشان را به خوبي در سطح اجتماع انجام ميدهند رتبه بالاتري کسب کنند و آنها مراقب امنيت جان رانندهها و مسافران و کاهش تخلفات رانندگي باشند. در واقع موارد مذکور قابل تحقق است اما به طور کل در جهت اجرا و تحقق آن گامي برداشته نميشود. چراغ چشمک زن يا کنترل محسوس استرس و هراس در رانندهها ايجاد نميکند؟ خير، اين طور نيست، زيرا چراغهايي که بر ماشينهاي حفاظتي نصب شده است، عابر پياده يا ماشينهاي ديگر، با ديدن اين چراغها مسير را براي ماشينهاي حفاظتي باز ميکنند. بنابراين رانندهها با ديدن افسر، تحرکات خطرناک خود را اصلاح ميکنند. زماني که افسر به راننده متخلف اخطار ميدهد صداي او ضبط و به مرکز اعلام ميشود. رانندهها نيز ميدانند که اين جريمه قابل بخشش نيست و اين خود تاثير بسيار مهمي در کاهش تخلفات رانندگي ميتواند داشته باشد، اما رانندههايي که ميدانند از ساعت 30/2 بعد از ظهر به بعد هيچ پليسي در خيابانها نيست به سهولت مرتکب تخلف ميشوند. در حالي که اغلب رانندهها با ديدن افسري که به دليل کار شخصي مثل بازگشت از ميهماني يا مراسم در خيابان تردد ميکند، مرتکب تخلف نميشوند، در اين صورت تا 40 درصد آمار تخلفات و تلفات کاهش مييابد. طرح ارشاد محسوس رانندگي به کدام دولت ارائه شد؟ اين طرح براي نخستين بار به دولت احمدي نژاد ارائه شد. اما مسئوليت تحقق اين طرح مستقيما ارتباطي به دولت ندارد بلکه مسئوليت اجرا و تحقق اين طرح به عهده راهبر است. به همين دليل برخي از متوليان بايد نسبت به عدم اجراي اين طرح پاسخگو باشند. زيرا اگر مساله ملاحظات شخصي است، به هر حال روزي اين طرحها از بايگاني خارج شده و محقق ميشوند اما اين ملاحظهکاريها باعث ميشود که حل مشکلات کشور و جامعه همچنان به تعويق بيفتد. درباره طرح ارشاد محسوس جلسهاي هم با مسئولان برگزار شد؟ جلسات بيشماري با مسئولان مربوطه برگزار شد اما در عمل هنوز نتيجهاي حاصل نشده است. به هر رو اين طرح علمي است و بنياد بينالمللي نهجالبلاغه نيز از يک جايگاه علمي و پژوهشي در کشور برخوردار است و با گذراندن روند اداري امور را پيش ميراند. بنابراين در طرح آب مگر دولت نميگويد که سه ميليون و دويست هزار نفر نيروي بيکار در کشور وجود دارد؟ اجراي طرح آب ميتواند بيش از حد نياز دولت، يعني حدود 5 ميليون شغل ايجاد کند. بنابراين دولت بايد روشن کند که ايراد طرح آب چيست؟ به هر رو بايد از نقطهاي آغاز کرد، بايد مصلحت سنجي را کنار گذاشت و دست به دست هم مشکلات را حل کنيم. همانطور که امام(ره) فرمود: ميتوانيم مملکت را نجات دهيم. ما ميتوانيم کشور را از بحرانهاي موجود رها سازيم. براي مثال حدود 55 ميليون هکتار وسعت کوير مرکزي کشور است. با اين حجم از زمينهاي خالي در کوير مرکزي ميتوان حداقل سه درياچه خزر در کوير مرکزي به صورت قانوني و علمي ايجاد کرد. زيرا اگر امارات با خاک و سنگ ميتواند در وسط خليج فارس جزيره بسازد، چرا ايران از 55 ميليون هکتار زمين خدادي بهره نبرد؟ طرح سربازان سفيد چه طرحي است و چه خدمتي به کشور ميکند؟ طرحهاي پيشنهادي ما در همه ابعاد فرهنگي، امنيتي، اقتصادي و اجتماعي سازنده است و ميتواند خدمات ارزندهاي به کشور ارائه دهد. طرح دختراني که از خانه ميگريزند بدين صورت بود؛ دختراني که به هر دليلي از منزل دور ميشوند يا مشکل خانوادگي دارند و يا حتي صلاح نيست که با خانواده يا سرپرست بد زندگي کنند، به دولت پيشنهاد داديم در هر استان يک پادگان نظامي تخليه شده و به دختران فراري تعلق بگيرد. البته در يک سو پسراني که به هر دليلي نميتوانند به خدمت بروند، بتوانند خدمت خود را با پرداخت هزينه تعيين شده خريداري کنند. در سوي ديگر دختراني که وارد پادگان تخليه شده ميشوند، در نهايت تحت مديريت افسران زن قرار ميگيرند. در واقع دختراني که هنوز آلوده بحرانها و ناهنجاريهاي اجتماعي نشدهاند، به جاي اينکه به پارکها بروند و کارتن خوابي کنند و در دام مافياي فساد و قاچاق گرفتار شوند، ميتوانند خود را به اين پادگانها معرفي کنند. در اين مراکز از منظر بهداشتي، آموزشي و ورزشهاي رزمي تحت پوشش قرار ميگيرند. در واقع با اين طرح، چنين دختراني که در معرض آسيبها قرار دارند، احيا شده و به زندگي ادامه ميدهند. به همين دليل به اين دختران سربازان سفيد ميگويند. در طرح سربازان سفيد چگونه ميتوان از ظرفيت و توانايي چنين دختراني بهره برد؟ در اين طرح از ظرفيت و توانايي اين دختران آموزشديده در امور امداد و کمک رساني و آموزشياري نهضت سوادآموزي ميتوان بهره برد. ضمن اينکه در سطوح بالاتر و در صورت انجام آموزشهاي مناسب ميتوان از تواناييهاي اين دختران در زمينههاي بسيار زيادي استفاده کرد. تامين هزينه زندگي و امرار و معاش اين دختران را ميتوان از همان محل خريد خدمت سربازي پسران تامين کرد. بنابراين بنياد بينالمللي نهج البلاغه ثابت کرد که براي کشور ميتوان کاري انجام داد. زيرا از ميان 70 طرح پيشنهادي عملا 12 طرح در دولتهاي مختلف مصوب شده است، در حالي که طرح آب در سال 85 به دولت ارائه شد و اکنون در سال 96 هستيم و اگر اين طرح اجرا ميشد طي اين 11 سال درياچه اروميه سرپا ميماند. به نظر ميرسد که طرح سربازان سفيد بايد ايده موفقي باشد. اين طرح به کدام دولت ارائه شد؟ اين طرح به دولت دوم اصلاحات ارائه شد، در آن زمان ربيعي وزير رفاه و تامين اجتماعي روحاني، مشاور امنيتي و ابطحي رئيس دفتر دولت اصلاحات بود. علاوه بر آن، 14جلسه با دولت اصلاحات برگزار شد تا جزاير باير خليج فارس را به زباله اختصاص دهند. بر اساس اين طرح همه کشورهاي دنيا بايد هزينه حمل زباله خود را تقبل کنند و زبالههاي خود را به اين جزيره بياورند و در مقابل دولت از آنها پول دريافت کند. در دوره قبلي نيز به دولت گفته شد که ميتوان وسايلي مانند کامپيوتر، مانتيور و تلفن همراه را در خط توليد تببينسازي کرد و از آنها طلا، نقره و چکمه پلاستيکي مخصوص جراحي ساخت و در نهايت با قيمت مطلوبي به جهان فروخت. 14سال است که طرح زباله از سوي بنياد بينالمللي نهج البلاغه مورد پيگيري قرار ميگيرد اما دولت نسبت به آن بيتوجه است. مشکل از فرايند مديريتي و تحولاتي است که در سازمانها صورت ميگيرد. يکي ديگر از طرح هاي پيشنهادي بنياد بينالمللي نهج البلاغه طرح بازرسي از کل کشور بود اين طرح چه طرحي است و چه کمکي به کشور ميکند؟ در اين طرح به درستي عنوان شده است که سازمان بازرسي کل کشور زماني ميتواند کشور را به درستي اداره کند که رئيس قوه قضائيه 5 نفر را معرفي کند، اين 5 نفر به مجلس بروند و از اين تعداد 3 نفر با راي نمايندهها انتخاب و به رئيسجمهور معرفي شوند. رئيس جمهور از اين سه نفر، يک نفر را به عنوان رئيس بازرسي کل کشور و يک نفر را به عنوان قائم مقام به سازمان بازرسي اعزام کند. اين طرح بهگونهاي است که سازمان بازرسي کل کشور زير مجموعه قوه قضائيه نخواهد بود بلکه يک سازمان مستقل و کاملا مسلط به همه قواست و او بايد در نهايت به سران کشور يعني مجلس، قوه قضائيه و رئيس جمهور پاسخگو باشد. وقتي با اين سيستم سازمان بازرسي کل کشور ترميم شود هر مجموعهاي از دولت که مشکل داشته باشد به وسيله اين سازمان مشکلش قابل حل خواهد بود. اما مساله اساسي ساختار است. اگر ساختار بهبود يابد بحران و چالشي هم وجود نخواهد داشت. طرح درياچه مرکزي به عنوان يکي ديگر از طرحهاي پيشنهادي بنياد بينالمللي نهج البلاغه در کوير لوت چگونه امکانپذير است؟ حدود 13 ميليون سال پيش کوير کنوني لوت ايران، بزرگترين درياچه آب شيرين جهان بوده است که طي ده سال مطالعاتي که از سوي محققان و پژوهشگران براي انتقال آب انجام شد در آخرين مراحل مطالعاتي محققان به اين نتيجه رسيدند که اکنون به اندازه و مساحت سه درياچه خزر در کوير مرکزي ايران ميتوان درياچه ايجاد کرد اما لازمه اين اقدام آن است که آب در اين منطقه شور نباشد. زيرا تبخير آب در اين منطقه بالاست. احداث درياچه آب شيرين با انتقال آب شيرين به کوير لوت امکانپذير است. در واقع به مدت 5/4 سال آب شيرين پمپاژ شده در منطقهاي که قبلا براي آن فضاسازي شده است را ميتوان تبديل به همان بزرگترين درياچه جهان کرد. با اين طرح درياچه آب شيرين را ميتوان پس از 13 ميليون سال مجددا احيا کرد. در اين صورت دماي منطقه بين يک تا سه درجه کاهش پيدا کرده و رطوبت منطقه مرکزي و شنهاي روان تحت تاثير اين درياچه به فضا و محيط قابل کشت تبديل ميشود و اين تنها بخشي از مساله تحت تاثير آب شيرين است. با وجود اينکه بسياري از طرحهايتان به دليل عدم همکاري دولتهاي قبل محقق نشد با اين همه چه دليل و انگيزهاي براي پيگيري طرحهاي قبلي و ارائه طرحهاي جديد به دولت داريد؟ با همان انگيزهاي که براي جنگ به مناطق جنگي رفتيم، اما حتي پس از اينکه از جنگ بازگشتيم همان حساسيت، عرق بهوطن و تلاش براي پيشرفت در ما وجود داشت. من به شخصه ميتوانستم به عنوان نماينده سازمان ملل به آمريکا بروم زيرا در آن زمان نماينده بحران سازمان ملل در منطقه بود، اما کشورم را ترک نکردم. زيرا هدفم کمک به رشد و توسعه کشور بود. محققان بسياري شرايطي نظير شرايط بنده را دارند. اين محققان دو طرح به دولت ارائه ميدهند اما وقتي دولت با آنها همکاري نميکند دچار بيانگيزگي ميشوند و کار را رها ميکنند. اما من همچنان به نتيجه کار اميدوارم. بنابراين کافي است که دولت از 72 طرح موجود تنها دو طرح را مورد اجرا قرار دهد؛ در اين صورت مشکل اشتغال و درآمدزايي کشور حل ميشود. هدف محققان خدمت به کشور است. آنها به دنبال پستهاي دولتي و امتيازهاي مالي نيستند. بنياد بينالمللي نهج البلاغه به شعار «ما ميتوانيم» اعتقاد دارد. زيرا ما در هر کاري که انجام داديم، موفق بوديم. طرح کنترل نامحسوس که برخي از متوليان اين طرح را به سرقت بردند به طور کامل اجرا نشد. در اين طرح به بچهها ياد دادند چنانچه اگر پدر و مادرتان تخلف کرد به ما اطلاع بدهيد. اين طرح مربوط به طرح کنترل نامحسوس بنياد بينالمللي نهج البلاغه بود. حتي طرحهاي موجود در سازمان راهنمايي و رانندگي از دل طرح بنياد نهج البلاغه در آمد. اين طرح براي اجرايي شدن ارائه شد، به همين دليل ايرادي ندارد که برخي آن را بدون اجازه مورد اجرا قرار دهند. اما اگر براي اجراي آن از نظر کارشناسي استفاده شود قطعا اين طرح به نتيجه ميرسد. از سويي شرکت سنتيک به تازگي حدود ده ميليارد دلار با بانک مرکزي قرارداد منعقد کرده است. اين شرکت 6ماه پيش براي بنياد بينالمللي نهج البلاغه نامه فرستاد و گفت که شرکت سنتيک حاضر است خط انتقال آب را در کشور بکشد. اما تنگ نظريها و منافع شخصي برخي از مديران مسئول اجازه نميدهد که اين طرح عملياتي شود. در حالي که اجراي اين پروژه کشور را از بحران آب نجات ميدهد. حدود سه هزار و صد روستاي خالي از سکنه در ايران وجود دارد که از منظر باغداري و کشاورزي خاکشان بسيار مرغوب است اما به دليل بيآبي به حال خود رها شدهاند. مسئولان نبايد از اين امر غافل شوند که چند وقت ديگر جنگ بين استانها را در پيش دارند و اين امر بسيار خطرناک بوده و به طور کل بحران بيآبي زنگ خطر و هشداري براي مسئولان محسوب ميشود. اکنون استانهاي چهارمحال و بختياري، اصفهان و يزد بر سر آب با يکديگر درگيرند، در حالي که مسئولان ميتوانند بحران بيآبي را با انتقال آب از شمال به جنوب و از غرب به شرق حل کنند. در اين صورت استانهاي غربي از آب سيراب شده و جلوي بروز جنگ داخلي گرفته خواهد شد. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد