دبیرکل اوپک: اوپک از اختلافات مصون خواهد بود

اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست دفترش در طبقه هفتم دبيرخانه اوپک با قاليچه ايراني فرش شده است. پرچم هر ١٤ عضو سازمان کشورهاي صادرکننده نفت را روي ميز کناري اتاقش قرار داده و از تلويزيون مدام اخبار را دنبال مي‌کند. محمد سينوسي بارکيندو، دبيرکل نيجريه‌اي سازماني است که ماه گذشته (آگوست) ٣٢ ميليون و ٧٥٥ هزار بشکه در روز، نفت خام توليد کرده‌اند. سازماني که آذرماه سال گذشته (٣٠ نوامبر ٢٠١٦) پس از چند سال، بالاخره متحد شد و ضمن موافقت با کاهش روزانه توليد ١ميليون و ٢٠٠ هزار بشکه‌اي، متعهد شد که توليد خود را تا حد ٣٢ ميليون و٥٠٠ هزار بشکه در روز نگه دارد. اوپکي‌ها ماه گذشته حدود ٩٤ درصد به اين تعهد خود پايبند بوده‌اند. اين ١٤ کشور اوپکي با همکاري غير اوپکي‌ها به رهبري روسيه، توانسته‌اند از کاهش قيمت نفت جلوگيري کنند. نفت برنت، عصر ديروز بشکه‌اي ٥٥ دلار و ٩٧ سنت معامله شد. قرار است فردا وزراي عربستان، روسيه، کويت، الجزاير، عمان و ونزوئلا به همراه دبيرکل اوپک، کميته رصد و نظارت اوپک و غير اوپک (JMMC) را در وين تشکيل دهند تا ميزان پايبندي کشورها به تعهد کاهش توليد نفت را ارزيابي و تحولات بازار نفت را رصد کنند؛ بازاري که به دليل افزايش تقاضا، از ذخاير نفتش کاسته شده است. به همين دليل است که کارشناسان، روند قيمت نفت را صعودي ارزيابي مي‌کنند. اين روند، کشورهاي عضو و غير عضو اوپک را به تمديد توافق کاهش توليد نفت، بعد از مارس ٢٠١٨ ترغيب کرده است. دبيرکل بارکيندو، يکي از معماران اصلي توافق سال گذشته اوپک و غير اوپک بود. او حالا دوباره روزهاي شلوغي را مي‌گذراند. سه روز قبل از جلسه کميته رصد و نظارت اوپکي‌ها و غير اوپکي‌ها (JMMC)، آقاي دبيرکل با مهرباني جلسه‌اش را ٣٠ دقيقه جابه‌جا مي‌کند تا مصاحبه‌مان انجام شود. در روزي که دبيرخانه بسيار شلوغ است و همه کارشناسان و مديران، خود را براي جلسه وزارتي روز جمعه آماده مي‌کنند. مصاحبه با دبيرکل اوپک دشوار است، چون او در مواجهه با هر سوال بايد موضعي بگيرد که مورد پذيرش ١٤ کشور عضو اين سازمان باشد و تو نبايد سوالاتي بپرسي که پاسخش خاصيتي ندارد. بارکيندو خبره است. او در دوره يکساله حضورش در دبيرخانه اوپک توانسته وحدت اوپک را به نمايش بگذارد و غير‌اوپکي‌ها را هم با سازمان کشورهاي صادرکننده نفت همراه کند. هر چند نبايد عامل مهمي به نام کاهش قيمت نفت و فشار آن بر بودجه کشورهاي توليدکننده نفت را براي شکل‌دهي به اين وحدت و تفاهم فراموش کرد. در دوره دبيرکلي آقاي بارکيندو، همچنين تغيير در نحوه اداره دبيرخانه اوپک را هم مي‌توان به وضوح ديد. از ساختاري خشک در دوره دبيرکل قبلي تا سازماني منعطف در دوره فعلي. وقتي بهانه‌اي براي يک شام رسمي پيش بيايد، آقاي دبيرکل، حتي کارمندان ارشد قبلي دبيرخانه را دور ميز دعوت مي‌کند، مي‌ايستد و دبيرخانه اوپک را به يک «خانواده» تشبيه مي‌کند. با تاکيد بر اينکه آنها هنوز جزيي از خانواده اوپک هستند. حالا هفت روز است که از پنجاه و هفتمين سالروز تاسيس اوپک گذشته است. پيش از ورود به اتاق دبيرکل اوپک، فرش زيباي ايراني که در سالن انتظار پهن شده است توجهم را جلب مي‌کند. سه تابلوي عکس از کشور ليبي هم روي ديوار نصب شده است. وارد اتاق که مي‌شوم آقاي دبيرکل، ليوان بزرگ قهوه‌اش را بر مي‌دارد، طول فرش ايراني داخل دفتر کارش را طي مي‌کند و به استقبال مي‌آيد تا روي مبل‌هاي راحتي بنشينيم. مي‌پرسم خوشحاليد که تدبير وزراي اوپک جواب داده و قيمت نفت برنت از ٥٥ دلار در هر بشکه عبور کرده است؟ مي‌گويد: «اوپک محدوده خاصي براي قيمت نفت در نظر نمي‌گيرد.» در اين مصاحبه، هم از احتمال تمديد توافق اوپک براي بعد از مارس ٢٠١٨ سوال مي‌کنم و هم از آقاي بارکيندو مي‌خواهم نظرش را درباره ميزان همکاري غير اوپکي‌ها در طول دوره توافق کاهش توليد تصريح کند. به ماجراي قطر و عربستان که مي‌رسيم، تاکيد مي‌کند که منطقه خاورميانه مهم است و توضيحاتي مي‌دهد که براي اطلاع از آن بايد مصاحبه را بخوانيد. در مصاحبه اختصاصي‌ام با دبيرکل اوپک همچنين درباره آخرين وضعيت اوپک و توليد‌کنندگان نفت شيل آينده انرژي‌هاي تجديد پذير سوال پرسيدم و وقتي به همکاري او و غير اوپک به رهبري روسيه رسيدم آقاي دبيرکل موضعي گرفت که خواندني است. ‌ آقاي دبيرکل، الان که با شما صحبت مي‌کنم قيمت هر بشکه نفت برنت، به بالاتر از ٥٥ دلار رسيده است. محدوده‌اي که وزراي اوپک در مصاحبه‌هاي‌شان براي قيمت نفت تعيين کرده بودند ٥٠ تا ٥٥ دلار بود. الان خوشحاليد که قيمت نفت از اين محدوده هم عبور کرده است؟ همان‌طور که مي‌دانيد اوپک، بر اساس سياست‌هايش، سقف مشخصي براي قيمت نفت تعيين نمي‌کند. ما هميشه سعي داشتيم تا تصميمات‌مان را براساس مسائل بنيادين بازار (فاندامنتال ها) اتخاذ کنيم و يکي از آن مسائل بنيادين، ميزان نفت‌هاي ذخيره شده است. اين موضوع (ذخاير) در دو، سه سال گذشته به بازار نفت فشار آورده بود. اما هم‌اکنون خوشحالم که به اطلاع شما برسانم ما در مسير ايجاد توازن دوباره در بازار نفت حرکت مي‌کنيم و سعي داريم تا با تسريع در کاهش ميزان ذخاير، مقدار آنها را به سطح متوسط در پنج سال گذشته برگردانيم. ‌ تحولات يک سال گذشته به ويژه در زمينه ترميم قيمت نفت نشان داد که رابطه اوپک با کشورهاي غيراوپک، به ويژه روسيه، به طرز محسوسي نسبت به سال‌هاي قبل بهتر شده است. نظرتان درباره ادامه اين همکاري چيست؟ فکر مي‌کنيد اين همکاري ادامه پيدا کند؟ اين سوال مهمي است. بدون شک رابطه ما با کشورهاي غير عضو اوپک به رهبري روسيه طي ساليان گذشته دستخوش تغيير بوده است. در حال حاضر و از زمان تصويب تفاهمنامه همکاري مان در ١٠ دسامبر سال گذشته، ما رابطه‌اي پربار‌و سازنده با آنها (غيراوپکي‌ها به رهبري روسيه) داشته‌ايم. اين آرزوي ما است که رابطه بين اوپک و غير اوپکي‌ها به رهبري روسيه بر پايه‌اي محکم نهادينه شود چرا که ثبات اين رابطه به نفع کشورهاي توليد‌کننده نفت و هم کشورهاي مصرف‌کننده خواهد بود. آقاي بارکيندو، وزراي اوپک و غيراوپک يک بار توافق شش‌ماهه کاهش روزانه ٨/١ ميليون بشکه‌اي نفت خود را براي ٩ ماه و تا مارس ٢٠١٨ تمديد کرده‌اند. با توجه به برخي اظهارنظرها که اين روزها مطرح مي‌شود، فکر مي‌کنيد اوپک و غيراوپک اين آمادگي را دارند تا اين توافق را براي سه ماه ديگر يا تا پايان سال ٢٠١٨ تمديد کنند؟ در آخرين کنفرانس مشترکي که بين اوپک و غير اوپکي‌ها در بيست و پنجم ماه مه ‌در وين برگزار شد، تصميم گرفته شد تا توافق کاهش توليد نفت، تا سه ماهه اول سال ٢٠١٨ تمديد شود. در حال حاضر مذاکرات و مشورت‌ها براي اينکه ببينيم بعد از ۲۵ مارس ٢٠١٨ چه اتفاقي بايد بيفتد در حال انجام است. همان‌طور که گفتم بحث‌ها درمورد مديريت توليد بعد از مارس ٢٠١٨ در جريان است. پيشنهاد من به شما نيز اين است که صبور باشيد. در ۳۰ نوامبر دوباره اين مساله را بحث خواهيم گذاشت و تصميم نهايي مشخص مي‌شود. روند افزايشي توليد نفت شيل در امريکا، از موضوعات مهم تاثيرگذار در بازار نفت است. يک روز در همين اوپک شاهد بودم که برخي وزرا نظرشان اين بود که اوپک توليد نفت خود را کاهش ندهد تا ادامه روند کاهشي قيمت نفت، مقادير زيادي از توليد نفت شيل را غير اقتصادي کند. اما مي‌بينيم که بعد از کاهش مقطعي ٣٠٠ هزار بشکه‌اي شيل اويل‌ها، توليد نفت غير متعارف دوباره ٥٠٠ هزار بشکه افزايش يافته است در حالي که پيش‌بيني توليد آن براي سال آينده هم افزايشي است. به نظر شما توليد نفت شيل از اين پس با قيمت‌هاي فعلي نفت هم افزايش خواهد يافت؟ تصميم‌گيري درخصوص ساير توليدکنندگان نفت برعهده اوپک نيست، حالا مي‌خواهد درخصوص توليدکنندگان نفت شيل باشد يا توليد‌کنندگان نفت‌هاي غيرمتعارف ديگر. ما سازماني بين دولتي هستيم با تعاريف خاص خود که ايجاد ثبات در بازار نفت و همچنين تضمين امنيت عرضه نفت براي مصرف‌کننده از اصول ما است. توليدکنندگان نفت شيل در بخش مهمي از زنجيره عرضه قرار گرفته‌اند و براي سهامداران اهميت ويژه‌اي دارند. آنها با استفاده بهينه از تکنولوژي، روش‌هاي نوين مديريتي و برخي دلايل ديگر توانسته‌اند انقلاب شيل را در امريکا به وجود بياورند. به ويژه در دوره‌اي که به دلايلي، کمبود عرضه در جهان احساس مي‌شد. همان‌طور که مي‌دانيد ما به‌عنوان اوپک براي نخستين بار از توليد‌کنندگان نفت شيل و تايت ايالات متحده دعوت کرديم تا درباره موضوعاتي که مي‌توانيم، گفت‌وگو کنيم. با تصميم هيات‌مديره و بر اساس کنفرانس وزرا با آنها جلسات متعددي برگزار کرديم و به بحث و گفت‌وگو پرداختيم. اذعان مي‌کنم که بين دو گروه که تا پيش از اين هيچ‌گونه مکالمه و تبادلي نداشتند، جلسه خوبي برگزار شد. به مرحله‌اي هم رسيديم که براي ادامه گفت‌وگوها توافق کرديم. ‌ آقاي بارکيندو، به‌طورکلي جنابعالي توليد شيل اويل‌ها را براي اوپک يک تهديد بالقوه مي‌دانيد؟ در بازاري که روزانه ۹۵ تا ۹۷ ميليون بشکه نفت مي‌خواهد ما همه توليدکنندگان نفت هستيم. اين بازار جهاني بزرگي است و توليد‌کنندگان نفت، چه سنتي و چه نامتعارف، بايد در صنعت نفت سرمايه‌گذاري کنند تا نه تنها بتوانند به نياز رو به رشد امروز پاسخ دهند بلکه چشمي به نياز آينده نزديک و دور هم داشته باشند. بنابراين، ما توليد‌کنندگان خارج از اوپک را تهديدي نمي‌دانيم چون بازار نفت، بازار وسيعي است و هر يک از ما مسووليتي در قبال تامين نياز اين بازار داريم و بايد امنيت و تداوم عرضه براي مصرف‌کننده‌ها در سرتاسر جهان را تضمين کنيم. چيزي که ما از آن استقبال کرده‌ايم، ايجاد گفتمان است. ما به دنبال تمام توليد‌کنندگان هستيم. امضاي تفاهمنامه همکاري بين اعضاي اوپک و غيراوپکي‌ها در دسامبر سال گذشته پيرو همين تصميم بوده است. هنوز هم درها به روي توليد‌کنندگان ديگر براي پيوستن به ما باز است. در مورد توليدکنندگان نفت شيل هم بايد بگويم که ما با دعوت از آنها براي گفت‌وگو و ايجاد زمينه‌هاي ارتباط يخ‌ها را آب کرده‌ايم و آنها نيز با درخواست ادامه گفت‌وگوها به ما پاسخ مثبت داده‌اند. ‌ در يک نگاه بلندمدت فکر مي‌کنيد سهم انرژي‌هاي تجديدپذير از بازار انرژي چقدر خواهد بود؟ ‌ در انتقال جهاني انرژي، از انرژي‌هاي تجديدپذير انتظار مي‌رود تا روند روبه رشدشان را ادامه دهند تا بتوانند پاسخگوي تقاضاي روز افزون انرژي باشند. اجرايي شدن توافق پاريس، اين روند را تسريع کرده است. کشور‌هاي سردمدار سرمايه‌گذاري در اين صنعت از کشورهاي شرکت‌کننده در توافق پاريس انتظار دارند به تعهدات خود عمل کنند. ولي با نگاهي به آينده نزديک و دور مي‌توان گفت که انرژي‌هاي تجديدپذير هنوز به آينده تعلق دارند. روند پيشرفت آنها کند بوده و مستلزم سرمايه‌گذاري‌هاي عظيم، سوپسيت‌هاي کلان و برخورد‌هاي ترجيحي هستند تا بتوانند در تلاطم بازار دوام بياورند. پس همزمان با ارتقاي انرژي‌هاي تجديدپذير به صورتي متعادل، کماکان تمرکز اصلي بايد بر نفت سنتي باشد. بايد بتوانيم يکپارچگي زيست محيطي و اعتبارات محيطي نفت را با استفاده از تکنولوژي در جهت رفع محدوديت‌هاي رو به رشد سوخت‌هاي فسيلي بهبود بخشيم. سال گذشته در حاشيه اجلاس فوق‌العاده اوپک در الجزاير از نزديک شاهد بودم که يخ روابط عمومي ايران و عربستان آب شد. امسال ديديم که ايرانيان دوباره به حج رفتند. آقاي دبيرکل، شما فکر مي‌کنيد روابط تيره قطر و سعودي در بستر تعاملات درون اوپک نرم‌تر شود؟ نه‌تنها براي ما که اعضاي قديمي در اوپک هستيم، بلکه براي تمام دنيا، نگه داشتن صلح و امنيت در منطقه (خاورميانه) از اولويت‌هاست چرا که موقعيت منطقه خاورميانه بسيار ويژه است. من خوشحالم که رهبران منطقه در حال حاضر تمام تلاش خود را براي رفع تمام اختلافات و چالش‌هاي کشورهاي منطقه انجام مي‌دهند تا صلح و ثبات منطقه در آينده نزديک و دور تامين شود. منطقه خاورميانه، يکي از مهم‌ترين مناطق در جهان است و نظر تمام کشورها به دلايل مختلفي به اين منطقه معطوف است. من مطمئن هستم تمام مشکلات موجود در خاورميانه با تلاش‌هاي جمعي رهبران کشورهاي منطقه حل خواهند شد. ‌ آقاي دبيرکل، خوب است همين جا بپرسم که به نظرتان ريشه همکاري کشورها در اوپک با وجود اختلافات‌شان چيست؟ و چطور مي‌توان آن را تعميم داد؟ ‌ اوپک سازماني پربرکت و قديمي است. از ۵۷ سال پيش که به وجود آمده در حال تکامل بوده و با توجه به اصول خود، جمع مورد توجهي را خلق کرده است. اوپک در اين ۵۷ سال، مشکلات و مسائل مختلف را پشت سر گذاشته و توانسته است با وجود تمام مشکلات و اختلافات که يک يا چند کشور با يکديگر داشته‌اند کار خود را با توجه به مصالح خود و اعضايش انجام دهد و اين براي کشور‌هاي عضو بسيار قابل تحسين است. بر اين اساس و در وضعيت کنوني، به رفع اختلافات بين دو يا چند کشور هر چه که باشد اميدواريم. اوپک از اين اختلافات مصون خواهد بود و بر اساس اصول مشخص خود به کارش ادامه مي‌دهد. پايبندي کشورهاي عضو اوپک به توافق کاهش توليد، در ماه گذشته بيش از ٩٤ درصد بود. ماه قبل‌تر از آن بيش از ١٠٠ درصد. آنها نشان دادند با همکاري‌شان مي‌توانند به خواسته‌شان برسند. حالا برنامه بعدي چيست؟ رسيدن به چه قيمت‌هايي مدنظر است؟ ما از همکاري بين اعضاي اوپک و همين‌طور مشارکت غيراوپکي‌ها براي انجام و عملي شدن توافقنامه بسيار خرسنديم. چنين ميزان همکاري و تعهد بي‌سابقه بوده است. در تاريخ نفت، اين نخستين بار است که ٢٤ کشور اوپک و غيراوپک نه تنها بر سر مديريت توليد به عدد مشخص و زمان‌بندي خاصي رسيده‌اند، بلکه بر سر تشکيل زيرگروهي که بر روند اجرايي شدن توافقنامه نظارت مي‌کند هم اتفاق‌نظر داشته‌اند تا روند انجام آن به راحتي صورت گيرد. اين کار از زمان اجراي موافقتنامه از ژانويه واقعا عالي انجام شد. کميته تکنيکي مشترک که تحت نظر کميته نظارت مشترک وزرا عمل مي‌کند به دبيرخانه آمد تا اعداد مربوط به آگوست را بررسي کند و براي نشست کميته نظارت مشترک وزرا که جمعه ٢٢م برگزار خواهد شد آمادگي‌هاي لازم را به وجود آورد. تا اينجا که همه‌چيز به خوبي پيش رفته است. مکانيسم اتخاذ شده پاسخگوي نياز بوده و کشورهاي عضو و شرکت‌کننده هم به تعهدات خود پايبند بوده‌اند. مي‌توانيم به خود بباليم. ‌ به‌عنوان سوال پاياني مي‌خواهم بپرسم اگر قرار باشد بعد از اين همکاري يک‌ساله با غيراوپکي‌ها، بخواهيد به عنوان دبيرکل اوپک به آنها پيغامي بفرستيد، چه خواهيد گفت؟ همان‌طور که در ماه دسامبر و طي اعلام همکاري کنفرانس مشترک تصميم گرفته شد، دبيرخانه موظف شد تا مکانيسم و چارچوبي براي همکاري بين اعضاي اوپک و کشورهاي غيرعضو فراتر از به تعديل رساندن بازار، تعريف و تبيين کند. به عبارت ديگر ما مي‌خواهيم که اين همکاري حتي بعد از به تعادل رسيدن بازار ادامه يابد. اين کار در حال انجام است و ما با تمام کشورها براي لحاظ شدن مصالح آنها مشورت خواهيم کرد. درحال حاضر در حال نگارش پيش‌نويس چارچوب (همکاري) هستيم که آن را در سي‌ام نوامبر به وزرا اعلام خواهيم کرد و به بحث خواهيم گذاشت. *رضا زندي با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد