الهام امین زاده: مدیریتدانشگاهها باآزادیبیان موفقمیشود
آرمان/ متن پيش رو در آرمان منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست. آقاي روحاني در حالي اعضاي کابينه خود را به مجلس معرفي کرد که ليست ايشان تنها با يک جاي خالي مواجه بود و آن نيز وزارت علوم بود. با اين وجود گمانهزنيهاي مختلفي درباره انتخاب وزير علوم دولت دوازدهم وجود داشته است و اسامي مختلفي در اين زمينه مطرح شده است. اين در حالي است که يکي از افرادي که اين روزها به صورت جدي به عنوان يکي از گزينه وزارت علوم دولت دوازدهم معرفي ميشود دکتر الهام امين زاده معاون حقوقي و دستيار ويژه رئيس جمهور در امور حقوق شهروندي در دولت يازدهم است که سابقه نمايندگي مجلس را نيز در کارنامه خود دارد. به همين دليل با خانم دکتر امين زاده گفتوگو کرديم. معاون سابق رئيس جمهور در اين باره معتقد است: «شايستگي و شايسته سالاري مرزهاي آزاديهاي سياسي را در مينوردد. به همين دليل نيز اگر يک فرد شايسته و دلسوز در رأس وزارت علوم قرار بگيرد که بتواند با جريانهاي مختلف سياسي تعامل داشته باشد ميتوان به وضعيت مدني و سياسي دانشگاهها اميدوار بود. با اين وجود فضاي دانشگاهها نياز به آزادي دارد تا استعدادهاي فکري و سياسي جامعه شکوفا شود. به نظر من وزارت علوم بيش از آنکه يک وزارتخانه سياسي باشد يک وزارتخانه تخصصي است که نياز به نگاه تخصصي و متعهدانه دارد. بدون شک مهمترين وظيفه دانشگاهها تربيت مديران و انسانهاي شايسته و متعهد و انتقال آنها به عرصه جامعه است. در نتيجه در شرايط کنوني مديريت دانشگاههاي کشور نيازمند شايسته سالاري است و شايسته سالاري حقله مفقوده مديريت دانشگاهاي کشور به شمار ميرود». در ادامه متن گفتوگوي دکتر امينزاده با «آرمان» را از نظر ميگذرانيد. موضوع انتخاب شما به عنوان وزير علوم دولت دوازدهم جديتر از گذشته شده است. در اين زمينه چه صحبتهايي با شما شده است؟ براي وزارت علوم گزينههاي مختلفي مطرح هستند و بنده نيز يکي از اين گزينهها به شمار ميروم. به صورت طبيعي فردي که براي تصدي وزارت علوم معرفي ميشود بايد آگاهي کامل به فضاي دانشگاهها، تشکلهاي دانشجويي، اساتيد، کارمندان و ساير بخشهاي دانشگاه داشته باشد. نکته ديگر اينکه فضاي دانشگاهها را نميتوان در خلأ مديريت کرد و به همين دليل نياز است فردي به عنوان وزيرعلوم معرفي شود که با چالشهاي دانشگاههاي کشور آشنايي داشته باشد و از تعاملات مناسبي با ساير دستگاههاي اجرايي برخوردار باشد. از سوي ديگر آقاي روحاني داراي برخي ملاحظات و دغدغهها درباره وزارت علوم هستند که براساس اين دغدغهها فرد مورد نظر را انتخاب خواهند کرد. بدون شک يکي از دغدغههاي ايشان همراهي و هم فکري وزير علوم با کليت کابينه و شخص رئيس جمهور و همچنين داشتن روحيه اعتدالي است. يکي از شعارهاي مهم آقاي روحاني درباره دانشگاهها برداشته شدن فضاي امنيتي از فضاي دانشگاهها بود. آيا سياست دولت و وزير علوم جديد در چهار سال آينده نيز به همين صورت خواهد بود؟ اغلب فعاليتهاي دانشجويي در قالب تشکلهاي صنفي و سياسي شکل ميگيرد که در اين تشکلها هر کدام از دانشجويان براساس علاقه و تخصصي که دارد حضور پيدا ميکند و در کنار ديگر دانشجويان که داراي ديدگاههايي مشابه هستند قرار ميگيرند و اهداف خود را در فضاي دانشگاه به پيش ميبرند. به نظر من ظرفيت بسيار بزرگي در تشکلهاي دانشجويي وجود دارد و اين ظرفيت ميتواند در بسياري از زمينهها به کمک مديريت دانشگاهها بيايد. دانشجويان داراي تحليل نسبت به مسائل کشور و همچنين مسائل منطقهاي و جهاني هستند و اين تحليلها کمک بسيار بزرگي به مديريت دانشگاهها و جامعه خواهد کرد. در نتيجه فردي که به عنوان وزير علوم انتخاب ميشود بايد نسبت به دغدغهها و تحليلها دانشجويان درک عميق و واقعي داشته باشد و زمينه پويايي فعاليتهاي دانشجويي را مهيا کند. با اين وجود بايد شرايطي در دانشگاهها وجود داشته باشد که دانشجويان از دروس اصلي خود نيز غافل نشوند و بلکه در کنار دروس اصلي به فعاليتهاي دانشجويي نيز بپردازند. به هر حال دولت هزينههايي زيادي براي تحصيل دانشجويان در دانشگاهها ميکند و به همين دليل انتظار وجود دارد دانشجويان درزمينه تحصيلي نيز موفق عمل کنند. در نتيجه فعاليتهاي دانشجويي و سياسي بدون فعاليت علمي فاقد ارزش است. اين در حالي است که اگر دانشجويان تنها به فعاليتهاي علمي نيز بپردازند داراي اشکال است وبهتر است از فضاي دانشگاه و فعاليتهاي دانشجويي براي ورود بهتر به جامعه استفاده کنند. در نتيجه بايد يک تعادل منطقي وسازنده بين فعاليتهاي علمي و دانشجويي وسياسي در دانشگاه هابه وجود بيايد که دانشجويان از جنبههاي مختلف به شکوفايي و پويايي دست پيدا کنند. چراجنبش دانشجويي که در دولت اصلاحات يکي از اهرمهاي اصلي گفتمان اصلاحات بود امروز تأثيرگذاري خود را از دست داده است؟ جنبش دانشجويي ايران از سال76 تاکنون با چه چالشهايي همراه بوده است؟ اگر شما به عنوان وزير علوم معرفي شديد در اين زمينه چه اقداماتي انجام خواهيد داد؟ جنبش دانشجويي يک ظرفيت مهم در زمينههاي مختلف است. جنبش دانشجويي تنها يک ظرفيت براي احقاق حقوق سياسي و مدني نيست و بلکه يک ظرفيت اجتماعي نيز ميتواند باشد تا آسيبهاي جامعه را شناسايي و در جهت مرتفع کردن آنها تلاش کند. جنبش دانشجويي حتي ميتواند در زمينه حقوق شهروندي که يکي از دغدغههاي دولت در چهار سال گذشته و آينده خواهد بود نقش مهمي ايفا کند. اغلب دانشجوياني که در دانشگاههاي شهرهاي بزرگ تحصيل ميکنند از مناطق مختلف کشور هستند و پس از پايان دوران تحصيل خود دوباره به مناطق خود باز ميگردند. به همين دليل اين دانشجويان ميتوانند با شناختي که نسبت به مسائل مدني و سياسي جامعه پيدا کردهاند، افراد تأثيرگذاري در زمينه حقوق شهروندي در مناطق خود و حتي در بين خانوادههاي خود باشند. اگر ما بتوانيم اصول و مباني حقوق شهروندي و حقوق سياسي و مدني را در دانشگاهها به دانشجويان آموزش بدهيم، دانشجويان نيز اين مفاهيم را به سراسر ايران انتقال خواهند داد و در نتيجه حقوق شهروندي به سمت نهادينه شدن پيش خواهد رفت. چرا تشکلهاي دانشجويي در سالهاي اخير پويايي خود را از دست دادهاند و مانند دوران اصلاحات از تأثيرگذاري کافي برخوردار نيستند؟ بدون شک تشکلهاي دانشجويي يکي از اهرمهاي تأثيرگذار در فضاي دانشگاهها و همچنين جامعه است. به همين دليل نيز بايد براي تشکلهاي دانشجويي اهميت بسيار زيادي قائل شد و ابزار کافي را براي فعاليت آنها مهيا کرد. تشکلهاي دانشجويي داراي تفکرات بالنده و سازندهاي هستند که ميتواند در شکوفايي و پوياييهاي محيطهاي علمي کشور تأثيرگذار باشند. به همين دليل نيز بايد با تشکلهاي دانشجويي وارد مذاکره شد و از آنها درخواست کرد که ديدگاهها و نظريات خود را در اختيار مسئولان قرار بدهند تا فضاي دانشگاهها شرايط با نشاطتري نسبت به گذشته پيدا کند. نکته ديگر اينکه تشکلهاي دانشجويي ميتوانند پل ارتباطي دانشگاه با جامعه و دولت باشند و با شناخت دغدغههاي مردم مطالبات مردم را در جامعه مدني نمايندگي کنند. در نتيجه سياست دولت درچهار سال آينده اين است که شرايط مناسبتري را براي تشکلهاي دانشجويي در جهت ارتقاي سطح کيفي فعاليتهاي دانشجويي مهيا کند. بدون شک مهمترين چالش دانشجويان کشور مسأله اشتغال پس از دوران فارغ التحصيلي است. اين در حالي است که در يک دهه گذشته اغلب دانشجويان پس از فارغالتحصيلي بيکار شدهاند يا اينکه در زمينه تخصصي خود مشغول به کار نشدهاند. دولت دوازدهم براي اين چالش مهم چه تدبيري اتخاذ کرده است؟ اين مسأله تنها به وزارت علوم مربوط نيست و نيازمند دخالت ساير دستگاههاست. وزارت علوم وظيفه مهيا کردن شرايط تحصيل جوانان کشور را در دانشگاهها برعهده دارد و براي اشتغال فارغالتحصيلان دانشگاهها بايد ساير نهادهاي اجرايي نيز به وزارت علوم کمک کنند. وزارت علوم بايد با استفاده از شرکتهاي دانشبنيان و همچنين استفاده از ايدههاي جديد دانشجويان شرايط اشتغال دانشجويان را پس از فارغالتحصيلي فراهم کند. نکته ديگر اينکه در مسأله اشتغال همه وزارتخانهها بايد سهم خود را به خوبي ايفا کنند و هر کدام در زمينه تخصصي خود نيروهاي جوان را جذب کنند و از تخصص و دانش جوانان در مديريت جامعه استفاده کنند. ساير نهادها جز قوه مجريه نيز بايد در اين زمينه فعاليتهاي خود را گسترش دهند. مجلس شوراي اسلامي از پتانسيل بسيار بالايي براي تصويب قوانيني برخوردار است که ميتواند زمينههاي اشتغال را فراهم کند. قوه قضائيه ديگر نهادي است که ميتواند در اين زمينه به دولت کمک کند. در نتيجه حل شدن مشکل اشتغال در جامعه ما نيازمند يک عزم و اراده جدي همگاني از سوي همه دستگاههاي تصميمگير کشور است. فضاي مجازي چه تأثيري در جنبش دانشجويي ايران گذاشته است؟ فضاي مجازي براي جنبش دانشجويي فرصت بوده و يا تهديد؟ آيا فضاي مجازي ميزان مطالعه دانشجويان را کاهش نداده است؟ فضاي مجازي در بين دانشجويان نيز ابزاري براي تبادل اطلاعات، اخبار و ديدگاهها بوده که در همه کشورهاي جهان وجود داشته است و جامعه ايران نيز از اين وضعيت مستثنا نبوده است. با اين وجود فضاي مجازي مزاحم فضاي طبيعي و واقعي دانشجويان شده و اين يکي از جنبههاي منفي ورود فضاي مجازي به دانشگاهها بوده است. در گذشته دانشجويان تلاش ميکردند با مراجعه به کتابهاي فاخر فرهنگ و تمدن اسلامي روح خود را سيراب کنند و در کنار تحصيل علمي در رشته تخصصي خود، در زمينههاي ديگر نيز مطالعه ميکردند. اين در حالي است که فضاي مجازي اين فرصت را از دانشجويان گرفته است و به دليل اينکه فاقد بار معنايي و فکري لازم براي تغذيه فکري دانشجويان است به فضاي دانشگاههاي کشور آسيب زده است. در شرايط کنوني دانشجويان ما ساعتهاي زيادي در فضاي مجازي فعاليت ميکنند بدون اينکه متوجه گذر زمان شوند و در آخر نيز از نظر معنوي و غناي فکري به جايگاه مطلوب دست پيدا نميکنند. به همين دليل ما بايد تلاش کنيم فضاي فکري دانشجويان را بيش از آنکه به سمت فضاي مجازي سوق پيدا کند به سمت فضاي طبيعي راهنمايي کنيم و زمينههايي را به وجود بياوريم که دانشجويان در فضاي طبيعي به تبادل اطلاعات و افزايش آگاهيهاي خود مبادرت بورزند. اگر دانشجويان همچنان اهميت بيشتري به فضاي مجازي نسبت به فضاي طبيعي دانشگاهها بدهند ما در آينده با آسيب جدي در زمينه تحصيل دانشجويان مواجه خواهيم بود. با توجه به اينکه12وزير از16 وزيري که آقاي روحاني به مجلس معرفي کردند بالاي200 رأي آوردند فکر ميکنيد رويکرد مجلس نسبت به معرفي شما به عنوان وزير علوم چه خواهد بود؟ آيا فضاي مجلس براي حمايت از شما به عنوان وزير علوم مناسب است؟ بنده همواره رويکرد تعاملي نسبت به نمايندگان مجلس داشتم و اين وضعيت چه زماني که به عنوان نماينده در مجلس حضور داشتم و چه زماني که معاون حقوقي و دستيار ويژه رئيس جمهور بودم وجود داشته است. اين وضعيت به خصوص در زماني که بنده دستيار ويژه رئيس جمهور در حقوق شهروندي بودم و وجود داشت و بسياري از نمايندگان با حمايت از حقوق شهروندي همراهي موثري با بنده در اين زمينه داشتند. از سوي ديگر نيز چون بنده سابقه نمايندگي مجلس را در مجلس هفتم داشتم به خوبي با وظايف نمايندگان آشنايي دارم و به همين دليل در شرايط کنوني فضا را براي ارائه برنامه به مجلس مثبت ارزيابي ميکنم. اگر شما به عنوان وزير علوم معرفي شويد دومين وزير زني خواهيد بود که در تاريخ جمهوري اسلامي وجود داشته است. در چنين وضعيتي شما چگونه مطالبات زنان را در کابينه نمايندگي خواهيد کرد؟ چه برنامهاي براي رسيدگي به مشکلات زنان جامعه داريد؟ به نظر من همه وزارتخانهها تاحدود زيادي با مسائل و مشکلات زنان جامعه سروکار دارند و اين وضعيت براي وزارت علوم نيز وجود دارد. در شرايط کنوني اکثريت دانشجويان کشور را دختران تشکيل ميدهند و به همين دليل رسيدگي به مطالبات زنان دانشگاهي يکي از مسائل مهم در وزارت علوم در چهار سال آينده خواهد بود. ما بايد تلاش کنيم شرايط بهتري را براي تحصيل دانشجويان دختر در دانشگاهها فراهم کنيم و از سوي ديگر دختران فارغالتحصيل را به سمتي هدايت کنيم که در زمينههاي تخصصي خود مشغول به کار شوند. بدون شک يکي از دغدغههاي اصلي من در صورتي که در کابينه حضور داشته باشم پيگيري مطالبات زنان جامعه خواهد بود. بنده حتي تلاش خواهم کرد فراتر از وظايفي که در وزارت علوم و کابينه خواهم داشت مطالبات زنان را پيگيري کنم و مشکلات دختران و زنان را به صورت خاص دنبال کنم تا به نتيجه قابل قبولي دست پيدا کند. اين نکته را نيز بايد در نظر گرفت که زنان دانشگاهي تنها به دانشجويان دختر خلاصه نميشوند و بلکه در دانشگاهها اساتيد زن و همچنين کارمندان زن نيز وجود دارند که هر کدام داراي مشکلات خاص خود هستند. انتخاب وزير علوم در دولت دوازدهم به چه ميزان تحت تأثيرلابيهاي پشت پرده بوده است؟ براي پاسخ به اين سوال بايد نگاهي به رويکرد ديگر وزرا براي حضور در کابينه داشته باشيم که چه لابيهايي در اين زمينه صورت گرفت تا برخي افراد در کابينه حضور داشته باشند. با اين وجود با شناختي که بنده ازآقاي روحاني دارم اطمينان دارم که لابيها و مسائل پشت پرده روي آقاي روحاني تأثير نخواهد گذاشت و ايشان با استقلال رأيي که دارند در نهايت بهترين تصميم را درباره انتخاب وزير علوم و همچنين وزير نيروخواهند گرفت. هدف آقاي روحاني از معرفي وزرا اين است که افرادي را به مجلس معرفي کند که علاوه براينکه در بين نمايندگان مجلس داراي جايگاه احترام باشند در بين جريانهاي سياسي نيز قابل احترام باشند تا بتوانند با تعامل سازنده فضاي مثبتي را در چهار سال آينده در وزارت علوم به وجود بياورند. برنامه دولت دوازدهم و وزير علوم جديد براي افزايش آزاديهاي سياسي و مدني در دانشگاهها به عنوان يکي از مهمترين مطالبات بدنه اجتماعي دولت آقاي روحاني در چهار سال آينده چه خواهد بود؟ به نظر من شايستگي و شايسته سالاري مرزهاي آزاديهاي سياسي را در مينوردد. به همين دليل نيز اگر يک فرد شايسته و دلسوز در رأس وزارت علوم قرار بگيرد که بتواند با جريانهاي مختلف سياسي تعامل داشته باشد ميتوان به وضعيت مدني و سياسي دانشگاهها اميدوار بود. با اين وجود فضاي دانشگاهها نياز به آزادي دارد تا استعدادهاي فکري و سياسي جامعه شکوفا شود. به نظر من وزارت علوم بيش از آنکه يک وزارتخانه سياسي باشد يک وزارتخانه تخصصي است که نياز به نگاه تخصصي و متعهدانه دارد. بدون شک مهمترين وظيفه دانشگاهها تربيت مديران و انسانهاي شايست و متعهد و انتقال آنها به عرصه جامعه است. در نتيجه در شرايط کنوني مديريت دانشگاههاي کشور نيازمند شايستهسالاري است و شايستهسالاري حلقه مفقوده مديريت دانشگاهاي کشور به شمار ميرود. به همين دليل جريانهاي سياسي نيز بايد در جهت کمک به شايسته سالاري در مديريت فضاي دانشگاهها حرکت کنند. نکته ديگر اينکه فضاي دانشگاهها متعلق به يک جريان سياسي خاص نيست و همه جريانهاي سياسي ميتوانند به پويايي و نشاط سياسي در دانشگاهها کمک کنند. از سوي ديگر جنبش دانشجويي نيز ميتواند از نظر فکري و اجرايي به کمک جريانهاي سياسي بيايد و يک ارتباط مثبت و سازنده بين دانشگاه و جريانهاي سياسي به وجود بيايد. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد