دیپلماسی سرلشکر
اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست پوستاندازي بحران امنيتي – سياسي در سوريه از چندماه پيش آغاز شده است و همزمان با شکل و شمايل تازه يافتن اين پرونده، بازيگران منطقهاي و فرامنطقهاي نيز در حال تلاش براي ايفاي نقشهاي جديد و البته جديتر هستند. هرچند که مذاکرات بينالمللي با عنوان رسمي مذاکرات ژنو در اغما به سر ميبرد اما هر روز بر دستاوردهاي مذاکرات آستانه که استوانهاي استوار بر سه پايه ايران، روسيه و ترکيه است، افزوده ميشود. در اين ميان جدال نيروهاي ارتش مرکزي با گروههاي تروريستي ادامه دارد و البته کردهاي مورد حمايت ائتلاف بينالمللي مبارزه با داعش نيز در رقه موفقيت بزرگي را نصيب خود کردهاند. توانايي داعش در سوريه در حال تحليل رفتن است و بشار اسد همچنان در راس قدرت در دمشق نشسته است و اخبار رسيده از پايتخت کشورهاي اروپايي و حتي ايالات متحده نيز حاکي از آن است که همه به باقي ماندن رييسجمهور در مسند قدرت حداقل براي يک دوره انتقالي تن دادهاند. در چنين شرايطي همه از آينده سوريه سخن ميگويند، آيندهاي که براي عدهاي مشارکت در بازسازي آن و بهرهبرداري سياسي از اين مشارکت است و براي عدهاي تلاش براي اعطاي قدرت خودمختاري به برخي شهرهاي در اختيار کردها و براي چند بازيگر منطقهاي نيز سخن گفتن از آينده سوريه به معناي حرف زدن در مورد سوريه منهاي ايران است. در شرايطي که مناطق کاهش تنش و همچنين دوام آتشبس در سوريه نتيجه برتري يافتن دغدغههاي مشترک ميان روسيه، ترکيه و ايران بر اختلافها در مورد دولت سوريه است، امريکا، عربستان سعودي و البته رژيم صهيونيستي تلاش ميکنند شکستهاي ديروز خود در سوريه را با سهمخواهي از فرداي اين کشور جبران کنند. درحالي که در يک هفته گذشته دو مساله سفر وزير دفاع روسيه به اسراييل و درگيري نظامي ميان اسراييل و دولت مرکزي در سوريه در صدر اخبار منطقهاي قرارداشت، سفر سردار سرلشکر محمد باقري، رييس ستاد کل نيروهاي مسلح به سوريه و ديدار وي با رييسجمهور و مقامهاي نظامي و امنيتي سوريه به اضافه حضور در حلب در رسانههاي منطقهاي بازتاب بسياري داشت. سفري که ميتوان از آن با عنوان هشدار به اسراييل و يادآوري جايگاه ايران در سوريه روزهاي جنگ و وقت بازسازي ياد کرد. ايران، خار چشم اسراييل در سوريه سوريه و مساله حضور ايران در اين کشور يکي از اصليترين سوژههاي ديدارهاي مکرر ميان ولاديمير پوتين، رييسجمهور روسيه و بنيامين نتانياهو نخستوزير رژيم صهيونيستي در دو سال اخير بوده است. نتانياهو در تمام اين ديدارها يک نکته را تکرار کرده و آنهم لزوم دور ماندن ايران از مرزهاي سوريه با رژيم صهيونيستي است و البته درخواست ضمانت از مسکو مبني بر اينکه ايران در آينده سوريه حضور نظامي مداومي نخواهد داشت. دو درخواستي که رسانههاي اسراييلي ميگويند روسها به نخستين آن لبيک گفتهاند اما در مورد دومين درخواست سکوت اختيار کردهاند. شايد يکي از مهمترين خبرهاي ١٠ روز اخير در منطقه سفر وزير دفاع روسيه به تلآويو و ديدار با مقامهاي سياسي و نظامي اين رژيم بوده است. هرچند که بخش اعظمي از تفاهمهاي ميان مسکو و تلآويو در اين سفر ازديد رسانهها دور مانده است اما نخستوزير رژيم صهيونيستي در ديدار با مقام روسي که در شطرنج سوريه کنار ايران ايستاده است ادعاهاي خود درباره نقش ايران در سوريه را تکرار و تاکيد کرد که اسراييل حضور ايران در سوريه را تحمل نميکند. پس از نتانياهو، سرگي شويگو، وزير دفاع روسيه با همتاي اسراييلي خود آويگدور ليبرمن هم ديداري داشت که در آن ديدار نيز مقام اسراييلي هشدار داده بود که اجازه نميدهيم ايران، سوريه را به يک پايگاه عملياتي عليه اسراييل بدل کند. اسراييليها به سفر وزير دفاع روسيه به تلآويو به عنوان يک مهماني نادر اشاره کردند و البته اين حقيقت را هم کتمان نکردند که همگي از شويگو يک سوال واحد داشتند: روسيه چگونه ميخواهد با اسراييل همکاري کند تا حضور ايران در سوريه را مهار کند؟ آينده حضور ايران در سوريه مسالهاي است که اسراييليها تنها ميتوانند با روسها در ميان بگذارند و اين در حالي است که مسکو در اين خصوص سکوت استراتژيکي اتخاذ کرده و هرچند که برخي منابع نزديک به کرملين ميگويند که روسيه منافع اسراييل در سوريه را در نظر دارد اما تاکنون به شکل رسمي موضعگيري جدي از سوي روسها عليه ايران در اين زمينه ديده نشده است. افزايش حملات اسراييل به سوريه اسراييليها درسالهاي بحران در سوريه به ظاهر فاصله خود با اين اتفاقات را در ميدان عمل حفظ کردند اما در يک سال اخير بر ميزان حضور نظامي اسراييل در مرز و حريم هوايي سوريه افزوده شده و البته در چند مورد هم درگيريهايي ميان دو طرف رد و بدل شده است. هفته گذشته بود که جنگندههاي اسراييلي حريم هوايي سوريه در مرز با لبنان در منطقه بعلبک را نقض کردند که پدافند هوايي سوريه به مقابله با آن برخاست و يکي از جنگندهها را هدف قرار داد و آن را مجبور به فرار کرد. دو ساعت پس از اين اتفاق اسراييل تعدادي موشک از داخل اراضي اشغالي شليک کرد که به يکي از مراکز نظامي در حومه دمشق اصابت و خساراتي به دنبال داشت. اين اتفاق مسبوق به سابقه نيز هست و در ماه سپتامبر نيز جنگندههاي اسراييل دو پايگاه نظامي ارتش سوريه را هدف قرار دادند. در نخستين حمله که در هفتم سپتامبر رخ داد مرکز مطالعات و پژوهشهاي علمي نزديک تفرجگاهي در حماه هدف قرار گرفت که در نتيجه آن دو نظامي ارتش سوريه کشته شدند و حمله دوم در ۲۱ سپتامبر نزديک فرودگاه بينالمللي دمشق رخ داد. پس از اين حمله هوايي بود که نخستوزير رژيم صهيونيستي دست به تهديد دمشق زد و اعلام کرد هر کس قصد حمله به اسراييل را داشته باشد يا امنيت آن را تهديد کند، مورد هدف قرار ميگيرد. حضور رسمي سردار باقري در دمشق، حضور پنهان سامر السبهان در رقه سفر سردار سرلشکر باقري به سوريه در فاصله زماني چند روز پس از دو تحول سفر وزير دفاع روسيه به تلآويو و شکسته شدن حريم هوايي سوريه توسط اسراييل براي چندمين بار رخ داد. کمتر از دو ماه پيش بود که سردار باقري به عنوان نخستين مقام نظامي در اين جايگاه از زمان انقلاب اسلامي ايران به آنکارا سفر کرد و زنجيرهاي از ديدارهاي سياسي و نظامي را با مقامهاي ترک پيش برد. پس از آن نيز همتاي ترک وي با فاصله کمتر از يک ماه از ديدار با سردار باقري در آنکارا به تهران آمد. پس از سفر به ترکيه، حضور سردار باقري در دمشق نيز معناي سياسي و امنيتي بيشتري يافته است. در ديدار سردار باقري با ارتشبد فهد جاسم الفريج، وزير دفاع سوريه در دمشق مسائل نظامي، امنيتي و راهبردي منطقه و نيز بررسي ابعاد و زمينههاي توسعه و ارتقاي روابط نظامي دو کشور ايران و سوريه مورد بحث قرار گرفت. هماهنگيهاي بيشتر ميان دو طرف در مسير مبارزه با تروريسم و افراطيگري نيز يکي از سوژههاي روي ميز براي رايزني دو مقام نظامي ايران و سوريه بود. در حالي که همزمان با حضور سردار باقري در دمشق تصاويري از حضور ثامر السبهان، وزير مشاور پادشاه عربستان در امور خليج فارس در رقه سوريه منتشر شد، سردار باقري و ارتشبد الفريج در گفتوگوهاي دو جانبه تاکيد کردند که دو کشور عليه رويکردهاي تجزيه طلبانه رويکرد واحدي دارند و هرگونه اقدام عليه حاکميت ملي و خلاف وحدت سرزميني و جغرافيايي سوريه را بهشدت محکوم کردند. به نظر ميرسد که طرح مشترک عربستان سعودي و امريکا اعطاي نوعي خودمختاري به کردهاي سوريه در منطقه رقه است. مساله اي که با مخالفت قطعي ترکيه روبهرو خواهد شد. براساس گزارشهاي رسيده ثامر السبهان به همراه برت مکگورک، نماينده ويژه رييسجمهوري امريکا در ائتلاف بينالمللي ضد داعش بازديد از روستاي «عين عيسي» در شمال رقه بازديد کردهاند. ديدار با نمايندگاني از يگانهاي مدافع خلق که ترکيه آنها را تروريستي ميداند نيز در برنامه کاري ثامر السبحان در رقه سوريه بود. به گزارش برخي از رسانههاي ترک، امريکا به دنبال نقش دادن به عربستان در رقه است و به نظر ميرسد که بازسازي اين منطقه را به سعوديها واگذار کند. دونالد ترامپ در سفر اخير خود به عربستان، رضايت اين کشور و بحرين را براي اختصاص مبلغي به قيمت يک ميليارد دلار جهت بازسازي مناطقي در رقه، حسکه، ديرالزور و حلب جلب کرد. برخي از منابع عربي ميگويند که اين نخستين سفر يک مقام عربستاني به سوريه در شش سال گذشته است. تسليم پيام رهبر ايران به رييسجمهور سوريه مهمترين برنامه سردار باقري، رييس ستاد کل نيروهاي مسلح در دمشق به ديدار با بشار اسد، رييسجمهور سوريه اختصاص داشت. در اين ديدار سردار باقري پيام کتبي حضرت آيتالله خامنهاي رهبر معظم انقلاب اسلامي را به بشار اسد تسليم کرد و گفت: مقام معظم رهبري هميشه جوياي سلامتي شما هستند و براي سوريه دعاي پيروزي دارند. سرلشکر باقري و بشار اسد در اين ديدار درباره راههاي تقويت روابط دو جانبه و به ويژه گسترش همکاريهاي دفاعي و نظامي رايزني کردند. دو طرف در اين ديدار با اشاره به پيروزيهاي بزرگ ارتش سوريه و جبهه متحد در شرق سوريه، درباره سازوکارهاي ادامه جنگ عليه تروريسم تا پاکسازي کامل خاک سوريه از لوث تروريستهاي تکفيري و مزدوران بحث و گفتوگو کردند. سرلشکر باقري در اين ديدار بار ديگر بر مواضع حمايتي جمهوري اسلامي ايران از سوريه در اين جنگ ظالمانه استکباري تاکيد کرد. سرلشکر باقري تاکيد کرد هدف از اين سفر ارايه راهبرد مشترک درباره ادامه همکاريها و هماهنگيها در سطح نظامي در مرحله پس از موفقيتهاي بزرگ است که در زمينه نابودي داعش به دست آمد. وي بر عزم و اراده جمهوري اسلامي ايران بر حمايت از ملت و مقامات سوريه تا بازگشت امنيت و ثبات به آن و ارايه کمکهاي ممکن براي بازسازي آنچه تروريسم نابود کرده است، تاکيد کرد. رييسجمهوري سوريه نيز پيروزيهاي ارتش و ملت سوريه را مديون حمايتهاي معنوي حضرت امام خامنهاي، رهبر معظم انقلاب اسلامي و حمايتهاي دولت، ملت و نيروهاي مسلح ايران دانست. بشار اسد گفت: موفقيت در شکست تروريسم در سوريه، ضربهاي قاطع به طرحهاي غربيها براي منطقه محسوب ميشود. حضور سردار باقري در منطقه عملياتي حلب در ادامه حضور سردار سرلشکر محمد باقري در سوريه وي در مناطق عملياتي استانهاي حلب و ديگر مناطق اين کشور حضور يافت. وي در جمع رزمندگان مدافع حرم و جبهه مقاومت گفت: به حمدالله با فضل و عنايت خداوند متعال شاهد موفقيتهاي چشمگير جبهه مقاومت و رزمندگان مدافع حرم عليه گروههاي تروريستي هستيم. روند پيشرويها و پيروزيهاي جبهه مقاومت با شجاعت و رشادت دلاورمردان مدافع حرم، ادامه يافته و پايان عمر گروهکهاي تروريستي و تکفيري به سر رسيده است. رييس ستاد کل نيروهاي مسلح رمز موفقيتها و پيروزيهاي پي در پي و درخشان عليه دشمنان و گروهکهاي تروريستي را وحدت و انسجام رزمندگان جبهه مقاومت و مدافعين حرم و ايمان و اعتقاد به نصرت الهي و روحيه سلحشوري و اعتماد به نفس آنان عنوان کرد که رزمندگان ما در ٨ سال دفاع مقدس آن را تجربه کردهاند. سردار باقري همچنين هماهنگي ميان رزمندگان و ارتش سوريه و مردم را مثالزدني عنوان کرد و اين را رمز پيروزي دانست و بر ادامه اين روند براي مدتهاي طولاني تاکيد کرد. نفوذ ايران بيشتر از هميشه سفر سردار باقري به سوريه و ديدار با بشار اسد و حضور در منطقه عملياتي حلب در رسانههاي اسراييلي بازتاب بسياري داشت. جورزاليمپست در اين باره مينويسد: سخنان باقري در دمشق مبني بر اينکه قابل پذيرش نيست که صهيونيستها هر وقت اراده کنند سوريه را در فضا و زمين مورد تجاوز قرار دهند، نشاندهنده اين است که احتمال تقابل ميان تلآويو و تهران وجود دارد. يک کارشناس اسراييلي مسائل ايران در اين خصوص به اين روزنامه ميگويد: ايرانيها در حال انتقال تجهيزات از سوريه به سمت حزبالله لبنان هستند و حملات اسراييل را مزاحم خود ميدانند. اين ادعا در حالي از سوي اسراييليها مطرح ميشود که نيروهاي مستشاري ايران و حزبالله لبنان در آزادسازي بسياري از مناطق سوريه از دست داعش نقش بسيار پررنگي را ايفا کردهاند. يکتحليلگر مرکز مطالعات امنيت ملي تلآويو ميگويد که سخنان باقري در مورد غيرقابل پذيرش بودن حضور اسراييليها در حريم هوايي سوريه را نميتوان تهديدي از جانب ايران دانست اما ذات سفر باقري به سوريه بسيار مهم است. مهمترين هدف اين سفر افزايش همکاريهاي امنيتي ميان ايران و سوريه است که ميتواند تبعات بسياري براي اسراييل داشته باشد. رسانههاي اسراييلي در نقد سفر سردار باقري به دمشق نوشتند که ايران در شش سال گذشته مانع از سقوط دولت بشار اسد شد و اکنون نيز به دنبال مشارکت فعال در بازسازي سوريه است. وي در گفتوگو با بشار اسد در مورد دايره وسيعي از سوژهها که مهمترين آنها آينده سوريه پس از شکست کامل داعش است و همچنين حفظ منافع حزبالله لبنان و ايران در سوريه پسابحران گفتوگو کرد. اين رسانه اسراييلي در ادامه مينويسد: اکنون بايد ديد که مسکو با نفوذ ايران در سوريه چه خواهد کرد؟روسيه به دليل فعاليتهاي سياسي و نظامي در پرونده سوريه، اصليترين بازيگر در اين پازل است و برخي تحليلگران نيز ميگويند که روسيه دامنه عمل ايران و ساير بازيگران در روسيه را مشخص ميکند. با اينهمه در ميدان واقع آنچه که صحيح به نظر ميرسد اين است که روسيه در برابر ايران از قوهقهريه براي تعيين حد و حدود ماجرا برخوردار نيست و به عنوان نمونه شايد تنها بتواند ايران را از مرزهاي سرزمينهاي اشغالي که مورد نگراني اسراييل است، اندکي دور نگاه دارد. يک استاد مسائل خاورميانه در دانشگاه هربو اسراييل نيز در اين خصوص ميگويد: آنچه که بيشتر نگرانکننده است مساله روسها و ايرانيها با هم است. تا به امروز ايرانيها و روسها کنترل هوايي در سوريه را برعهده داشتند اما زماني که اسراييل بر تعداد ورودهاي هوايي خود به حريم سوريه بيفزايد، عکسالعمل روسيه مشخص نيست اما کاملا مبرهن است که آنها ايران را به اسراييل در سوريه ترجيح ميدهند. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد