زنانه‌ شدن‌ فقر و اعتیاد؛ بزرگ‌ نمایی یا تصویر درست از جامعه‌ایران؟

«زنانه‌شدن اعتياد و فقر» و واژه‌هايي از اين دست که آسيب‌هاي اجتماعي را منحصر به جنسيت افراد مي‌کرد طي سه-چهار سال اخير بسيار مطرح شد. واژه‌هايي که دائما از سوي مسئولين تکرار مي‌شد و همچنان مي‌شود و شايد دليل آن حساس‌شدن روي موضوعاتي است که فعالان زنان بر آن تاکيد داشتند؛ تاکيد بر حساس‌کردن جامعه و سياست‌گذاران در برابر برخي موانع و مشکلاتي که موقعيت زنان را در حالت تثبيت‌شده باقي مي‌گذارد. آمارهايي که از افزايش اعتياد ميان زنان خبر مي‌دهد و هر مسئولي به‌دنبال ريشه‌يابي و علت‌يابي آن است. حالا در شرايطي که يکي از بحث‌برانگيزترين اخبار در خصوص آسيب‌هاي اجتماعي مربوط به اعتياد زنان است، قائم‌مقام دبير کل ستاد مبارزه با موادمخدر زنانه‌شدن اعتياد را تکذيب کرده و گفته: «اعتياد بين زنان در دهه اخير افزايش يافته ولي زنانه‌شدن بحث اعتياد را تکذيب مي‌کنم.» پيش از اين هم بسياري ديگر از کارشناسان حوزه اعتياد هم با وجود تاييد افزايش آمار زنان مصرف‌کننده، زنانه‌شدن اعتياد را رد کرده بودند. با فرض درست‌بودن آمار زنان مصرف‌کننده موادمخدر، حرف مويدي و ديگر کارشناسان مبني بر اين که اعتياد زنانه نشده،‌ به نظر درست مي‌رسد؛ زيرا آمار اعتياد زنان با وجود افزايش، در دو سال اخير ۱۰ درصد باقي مانده است. با اين حال در اين مورد دو فرضيه مطرح است؛ اگر صحبت از زنانه‌شدن فقر و اعتياد ناشي از جلب توجه عمومي به اين معضلات است، مي‌توان اظهارات مسئولان در اين مورد را داراي مصداق دانست اما اگر اين مساله با تفکيک و محدود کردن آسيب‌هاي اجتماعي به يک جنس مطرح باشد، در اين شرايط نمي‌توان آن را داراي مصداق اجتماعي دانست. سن مصرف مواد مخدر در زنان کم شده است در اين زمينه آمارهاي رسمي از اعتياد نشان دهنده آن است که اعتياد در ميان زنان رو به افزايش است. در همين ميان مويدي درباره اعتياد بين زنان گفته است: «اعتياد بين زنان در دهه اخير افزايش يافته ولي زنانه شدن بحث اعتياد را تکذيب مي‌کنم. از 2 ميليون و 800 هزار نفر مصرف کننده 10 درصد آن زنان هستند.» علي مويدي شهريور ماه سال گذشته هم آمار زنان مصرف‌کننده را ۱۰ درصد اعلام کرده بود. تير ماه امسال نيز فريد براتي‌ سده، رئيس مرکز توسعه پيشگيري و درمان اعتياد سازمان بهزيستي کشور به ايرنا گفته بود: «متاسفانه طي چند سال گذشته، متوسط سن شروع اعتياد در دختران و پسران کمتر شده است و هرچند که سن شروع اعتياد در زنان در گذشته مشخص نبوده و بايد منتظر مطالعات بعدي بود تا اين آمار به‌طور دقيق اعلام شود اما مي‌دانيم که سن مصرف مواد اعتيادآور در زنان کمتر شده است. ممکن است اعتياد زنان قبلا هم به همين اندازه بوده اما به دلايل مختلف مانند انگ اجتماعي يا نبود امکانات و مراکز درماني، مراجعه نمي‌کردند اما اکنون زنان نيز به مراکز اعتياد بيشتر مراجعه مي‌کنند.» محمد بينازاده، پژوهشگر اعتياد نيز در تيرماه امسال در اين باره به مهر گفته بود: «اگر بخواهيم درصد زنان معتاد در ايران را با ميانگين جهاني که ۳۳ درصد است بسنجيم، آن‌وقت متوجه مي‌شويم که اين آمار از ميانگين جهاني بسيار کمتر است و اعتياد در ايران نه‌تنها «زنانه‌تر» از ميانگين جهاني نيست بلکه مي‌توان گفت که «مردانه‌تر» است؛ بنابراين اصطلاح «زنانه‌تر» شدن يک مفهوم نسبي است. اگر به‌عنوان يک ناظر بيروني به وضعيت اعتياد زنان در ايران نگاه کنيم متوجه مي‌شويم که حتي با وجود سير صعودي تعداد زنان مصرف‌کننده مواد در کشور مسئله نگران‌کننده‌اي وجود ندارد. ترياک، بيشترين ماده مصرفي در زنان نکته مهم ديگر اين است که به نظر مي‌رسد وقتي وقتي گروهي از مسئولان صحبت از اين نکته را به ميان مي‌آورند که اعتياد زنانه شده يا فقر زنانه شده، سعي دارند نشان دهند که ابعاد آسيب‌هاي اجتماعي فاجعه‌بار شده است. در همين ميان معاون پيشگيري و درمان اعتياد سازمان بهزيستي کشور نيز در يک نشست خبري در تيرماه امسال با اشاره به اينکه سن شروع اعتياد در ايران به کمتر از ۳۰ سال رسيده، گفته بود: «بر اساس پيمايش ملي اعتياد فقط 3.8 درصد از مصرف کنندگان زن تحت پوشش درمان اعتياد هستند که اين مسئله نشان‌دهنده ملاحظات فرهنگي و اجتماعي زنان در گزارش اعتيادشان است و نشان مي‌دهد که بايد درمان اختصاصي زنان را در جامعه افزايش دهيم. حدود 2.3 درصد از زناني که تجربه مصرف مواد داشته‌اند، تزريق را نيز تجربه کرده‌اند؛ اين در حالي است که 75 درصد آن‌ها از سرنگ نو و استريل استفاده کردند و 25 درصد تجربه تزريق مشترک داشتند.» او درخصوص نوع ماده مصرفي در زنان نيز گفته بود: «ترياک بيشترين ماده مصرفي در زنان است و پس از آن شيشه بوده و سوخته ترياک در رتبه سوم قرار دارند. ميانگين مصرف نيز در جامعه زنان تغييري نکرده و نمي‌توانيم بگوييم اعتياد جوان‌تر شده، بلکه سن شروع مصرف مواد مخدر در دهه 15 تا 29 سال تغيير کرده و زنان در اين گروه سني بيشتر به مصرف مواد مخدر گرايش پيدا کرده‌اند. در واقع سن شروع مصرف در زنان کمتر از 30 سال، کاهش يافته است و ميانگين کلي سن شروع مصرف مواد در کشور 24.3 سال است و تجربه افراد مصرف کننده در مردان 24.1 سال و در زنان 26.2 سال است.» هيچ آمار پنهاني از مردم نداريم قائم‌مقام دبيرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر نهاد رياست جمهوري در ادامه نشست خبري‌ ديروز خود علاوه بر پرداختن به اعتياد زنان، در پاسخ به اينکه آماري که در زمينه اعتياد ارائه مي‌شود چقدر بر اساس واقعيت است، گفته است: «ما هيچ آمار پنهاني از مردم نداريم و يکي از دستاوردهاي 4 الي 5 ساله اخير ستاد مبارزه با مواد مخدر شفاف‌سازي آمار، ارقام و اعداد معتادان به مواد مخدر است. در گذشته به‌دلايلي شايد بخشي از آمار کتمان مي‌شد ولي خوشبختانه امروزه اين آمار به‌صورت شفاف و واضح در اختيار رسانه‌ها قرار مي‌گيرد. مؤيدي درباره آمار مصرف‌کنندگان موادمخدر نيز گفته است: «بر اساس شيوع‌شناسي سال 94 بيش از 2 ميليون و 800 نفر مصرف‌کننده داشته‌ايم در صورتي که در شيوع‌شناسي قبلي آمار به‌دلايلي اعلام نشده بود. در سال 90 بيش از 3 ميليون نفر مصرف‌کننده داشته‌ايم که بر اساس شيوع‌شناسي سال ۹4، کاهش تعداد مصرف‌کنندگان را شاهديم که جزو دستاوردهاي 4 الي 5 ساله ستاد مبارزه با مواد مخدر است. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد

---

بازار

---