سرنگونی جنگنده اسرائیلی و تغییر معادلات منطقه
ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست جعفر قناد باشي در گفت وگو با ديپلماسي ايراني در خصوص بررسي تاثيرات ساقط شدن جنگنده اسرائيلي بر تحولات منطقه در طول يک هفته گذشته بر اين باور است که با تبليغات منفي اسرائيل عليه ايران به عنوان عامل اصلي ناامني رژيم صهيونيستي در يک هفته گذشته به صورت اتوماتيک تهران در راس محبويت افکار عمومي خاورميانه قرار مي گيرد. عبدالرحمن فتح الهي| ديپلماسي ايراني براي تحليل ابعاد و تاثيرات ساقط شدن جنگده اسرائيلي گفت وگويي را با جعفر قناد باشي، کارشناس مسائل خاورميانه ترتيب داده است که در ادامه مي خوانيد: اساسا شروع دور جديد تنش اسرائيل با سوريه که نهايتا هم به ساقط شدن اف – 16 تل آويو منجر شد، با اتهام حضور يک پهباد ايراني در مرز جولان اشغالي بود؛ شما اين اتهام را از جانب اسرائل چگونه ارزيابي مي کنيد؟ ببينيد مطرح شدن نام ايران، هم در خصوص پهباد ايراني و هم در خصوص نقش تهران در ساقط کردن جنگده رژيم صهيونيستي در راستاي يک مساله کلان تر مي گنجد. بعد از سقوط داعش در عراق و سوريه نگراني صهيونيست ها از اوج گرفتن قدرت محور مقاومت با نقش آفريني ايران سبب شد تا نوع رفتار اسرائل در خصوص تحولات منطقه و به ويژه سوريه تغيير معناداري پيدا کند. در اين برنامه جديد دو هدف اوليه طرح شده بود. ابتدا اين که سوريه را بعد از 6 سال جنگ داخلي کشوري ضعيف و حتي ناتوان معرفي کنند و در مرحله دوم دوستان سوريه و حاميان دولت دمشق را از آن جدا کنند. البته در اين برنامه دخالت دادن واشنگتن با حضور نظامي در اسرائيل و ايجاد پايگاه نظماي در خاک سرزمين هاي اشغالي در دستور کار گنجانده شد. لذا مطرح شدن حضور پهباد ايراني و حوادث بعد از آن در طول يک هفته گذشته بايد در اين چارچوب ديده شود. به عبارت ديگر سوريه در مقابل تجاوزات مکرر اسرائيل و نقض حريم هوايي خود حداقل کاري را که مي تواند انجام دهد، بررسي و ديده باني مرزهاي خود توسط نيرو و توان پهبادي است. کما اين که اسرائيل و يا هر کشور ديگري از پهباد براي رصد مرزهاي خود استفاده مي کند؛ اما در راستاي همان برنامه اي که مطرح کردم صهيونيست ها از يک سو سعي داشتند تا با مطرح کردن نام ايران بتوانند در محافل بين المللي تهران را مخل امنيت اسرائيل معرفي کنند. از سوي ديگر هم توان ارتش سوريه در به کارگيري پهباد ناديده بگيرند. اما در خصوص ساقط کردن جنگده خود نيز اسرائيل از همان ابتدا سعي داشت عامل اين ساقط کردن را ايران معرفي کند. ولي در برخي از محافل خود صهيونيست ها از نقش موشکي و دفاعي ارتش سوريه به عنوان عامل اصلي سقوط جنگده صهيونيستي سخن گفته شد. چرا که در ارتش سوريه انگيزه براي مقابله با اسرائيل بسيار زياد است. حتي خلبانان سوري بارها از دولت دمشق خواسته اند که اجازه حملات انتحاري به خاک اسرائيل در پاسخ به تجاوزات مکرر رژيم صهيونيستي داده شود. پس ميزان نارضايتي در ارتش سوريه نسبت به اسرائيل بسيار پررنگ است. به هر ترتيب بعد از ساقط کردن جنگده اسرائيلي هم چنان صهيونيست ها از تبليغات گسترده خود براي اتهام پراکني عليه ايران و تهديد حضور تهران در سوريه دست بر نداشته اند و در اين راستا تماس هايي را هم با مسکو و رياض داشته اند تا بتوانند در راستاي همان برنامه ايجاد فاصله ميان دوستان و متحدان سوريه بتوانند ميان تهران و حزب الله با دولت دمشق فاصله جدي را ايجاد کنند. اما پس از گذشت يک هفته از سقوط جنگده اسرائيلي هنوز هم شاهد رفتارهاي تقابل جويانه سران تل آويو هستيم، به گونه اي که "ايال بن رؤوفين"، نماينده حزب "پادگان صهيونيستي" در همايشي در بئر السبع از ناگريز بودن جنگ در جبهه شمالي سخن گفت؛ او اعلام کرد که اسرائيل بايد خود را براي آن جنگ آماده کند. چرا که هيچ وسيله سياسي براي کنترل ايران در سوريه جهت ممانعت از تجاوز در آينده عليه اسرائيل وجود ندارد. آيا امکان ادامه تنش براي اسرائيل در بستر تحولات خاورميانه و بحران سوريه وجود دارد؟ ببينيد مساله ناگزير بودن گزينه جنگ با ايران در جبهه شمالي سوريه در قالب ساقط شدن جنگده صهيونيست ها نمي گنجد. بلکه اين مساله به مراتب کلان تر و راهبردي تر از چنين حوادثي است. اين گونه وقايع تنها مي تواند در حکم تسريع کنندگي اين تقابل عمل کنند. نکته ديگر اين است که اکنون رژيم صهيونيستي توان تقابل با ارتش سوريه ندارد، چه رسد به ايران؛ چرا که اسرائيل در جريان ساقط شدن جنگنده خود، به زعمشان تصور مي کرند که مي توانند مانند حملات مکرر گذشته که پاسخ جدي از جانب ارتش سوريه دريافت نکرده بودند، بمباران خود را در داخل خاک سوريه انجام داده و بدون تقبل کوچک ترين خسارتي اهداف خود را منهدم کنند. اما با ساقط شدن جنگده نقطه عطفي در تقابل با اسرائيل شکل گرفت. در مقابل اسرائيل هم ابتدا به ساکن براي خروج از شک اين سقوط و جلوگيري از تداوم تنش عمليات نظامي را رسما پايان يافته اعلام کردند تا از يک سو حداقل اضطراب ساکنين سرزمين ها اشغالي کاهش داده و از سوي ديگر ارتش سوريه را از حالت آماده باش خارج کنند. اين مسائل از رقابت جدي توان سوريه در مقابل توان اسرائيل خبر مي دهد. اما به مساله اول باز گرديم امروز اسرائيل با رصد تحولات سوريه و عراق شاهد قدرت روز افزون ايران است. لذا صهيونيست ها براي جلوگيري از اين افزايش قدرت در حال ريل گذاري براي حضور غرب و حتي جهان عرب در حمايت خود عليه ايران است. در اين راستا اسرائيل اخيرا سعي دارد تا خود را نماينده جدي جهان غرب در خاورميانه براي محدود کردن توان ايران معرفي کند تا از يک سو هم بتواند اعتماد غرب را به خود جلب کند، غربي که به تدريج احساس مي کند نمي تواند به اسرائيل در تامين منافعش در منطقه دل ببندد و حمايت از اسرائيل براي جهان غرب تنها هزينه بر شده است و از طرف ديگر هم ائتلافي را عليه ايران شکل دهد تا پاي تهران از سوريه و عراق قطع شود. مضافا اين که اکنون اسرائيل به دنبال آن است که بتواند حمايت برخي از دول عربي حاشيه خليج فارس را از خود در مقابل ايران داسته باشد تا به نام حمايت از ارتجاع عرب دلارهاي نفتي رياض به اسرائيل هم برسد. لذا مطرح شدن ناگريز بودن جنگ با ايران در راستاي کسب منابع و دلارهاي غربي و عربي و نيز حمايت هاي سياسي – ديپلماتيکي جهاني از تل آويو است. در غير اين صورت خود اسرائيل بهتر از هر کسي بر اين واقعيت اشراف دارد که توان تقابل با ايران را ندارد. چرا که پيشتر هم گفتم رژيم صهيونيستي در همين جريان ساقط شدن جنگده اش براي عدم گسترش تنش با سوريه پايان عمليات نظامي را مطرح کرد. البته برخي از کارشناسان معتقدند که اعلام پايان عمليات نطامي از جانب رژيم صهيونيستي، نه يک اقدام براي کاهش نگراني در خود اسرائيل که نوعي ايجاد بستر و فضاي مناسب با خارج کردن ارتش سوريه از حالت آماده باش براي انجام عمليات غافلگير کننده در آينده عليه ايران و سوريه است. اما مساله سقوط جنگنده اسرائيلي براي تل آويو به قدري جدي است که اعتقاد به پاسخ مناسب و تلافي جويانه دارد؛ آيا در راستاي همان مساله غافل گيري که شما به آن اشاره کرديد مي توان شاهد جنگي در آينده بود؟ تمامي کارشناسان حوزه خاورميانه با رصد اتفاقات يک هفته گذشته بر اين باورند که ساقط کردن جنگنده اسرائيل توسط ارتش سوريه به معناي تغيير معادلات در خاورميانه است. چرا که ديگر اسرائيل نمي تواند از تاکتيک حملات سريع و مقطعي بدون تقبل خسارت استفاده کند. از سوي ديگر اکنون هيمنه و ابهت نظامي رژيم صهيونيستي با سقوط جنگنده اش زير سوال رفته است. چرا که اين انهدام توسط کشوري صورت گرفته که بيش از 6 سال است درگير جنگ و بحران داخلي است و از آن توان لازمه گذشته خود برخوردارد نيست. اما اقدام يک هفته پيش دمشق تمامي اين برنامه را نزد تمامي کارشناسان و نيز استراتژيست ها حتي در خود اسرائيل تغيير داد. لذا مساله حتمي بودن جنگ براي اسرائيل را بايد کمي دور از ذهن دانست. چرا که اکنون تل آويو توان انجام اين جنگ را ندارد. در اين راستا بايد گفت که اکنون با نابودي داعش و تسلط دولت دمشق بر بيشتر خاک اين کشور معادلات سياسي هم در حال تغيير است. چرا که همين ساقط کردن جنگنده صهيونيستي نشانه بارز افزايش قدرت دمشق است. چون پيشتر از اين در خصوص حملات مکرر اسرائيلي ها چنين پاسخي از جانب سوريه داده نشده بود. اما پاسخ يکشنبه هفته گذشته به معناي آمادگي دمشق براي هر گونه تقابل و تنشي است. اسرائيل هم با رصد اين مسائل کمي دست به عصاتر پيش خواهد رفت و تنها به اتهام پراکني عليه ايران در محافل جهاني دست خواهد زد. از همين نکته آخر پاسخ شما براي طرح اين پرشس استفاده مي کنم که آيا تل آويو هم در راستاي تقليد رفتار کاخ سفيد در خصوص دخالت دادن ايران در مسائل يمن براي مانور بر نقش منفي تهران در منطقه خاورميانه در محافل جهاني و بين المللي تاکيد دارد؛ چرا که بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسرائيل در ديدار با در ديدار با آنتونيو گوترش، دبيرکل سازمان ملل در حاشيه نشست همين نشست امنيتي 2018 مونيخ که اکنون در حال برگزاري است، به صراحت از نقش مخرب ايران در خاورميانه سخن گفت و اعلام داشت که اسرائيل هرگز به ايران اجازه نمي دهد در سوريه موضع گيري نظامي کند و ما اجازه ايجاد پايگاه هاي ايراني در سوريه را نمي دهيم؛ آيا اساسا اسرائيل در اين خصوص مي تواند مانند واشنگتن بر نقش مخرب ايران در خاورميانه مانور دهد؟ خير من چنين تصوري را ندارم. ببينيد چنين قابليت مانوري که آمريکا در خصوص نقش منفي و مخرب ايران در خاورميانه با تاکيد در مساله دخالت توان موشکي ايران در يمن دارد، براي اسرائيل وجود ندارد. درست است که سران و مقامات صهيونيستي از هر محفل و جمع سياسي بين المللي براي پررنگ کردن نقش مخرب ايران در خاورميانه استفاده مي کنند. اما بايد خاطرنشان کرد که اقتضائات مساله اسرائيل با يمن تفاوت ماهوي دارد. چرا که در دنياي اسلام هر گروه، شخص و يا کشوري که بتواند ضربه اي به اسرائيل وارد کند مورد احترام بوده و محبوبيتش در جهان اسلام افزايش خواهد يافت. لذا با تبليغات منفي اسرائيل عليه ايران به عنوان عامل اصلي ناامني رژيم صهيونيستي به صورت اتوماتيک تهران در راس محبويت افکار عمومي خاورميانه قرار مي گيرد. به گونه اي که مي تواند رهبري حرکت هاي ضد اسرائيلي خاورميانه را بر عهده بگيرد. شايد هم به همين دليل بوده که اسرائيل در مواضع اخير خود بعد از گذشت چند روز عامل اصلي ساقط شدن جنگنده شان را نه نيروهاي ايراني حاضر در سوريه که خود ارتش سوريه اعلام کردند تا محبوبيت ايران به واسطه مقابله با رژيم صهيونيستي افزايش نيابد. البته اسرائيل به عدم بزرگنمايي قدرت ارتش سوريه هم علاقه مند است. اما در شرايط کنوني حاضر است که عامل ساقط شدن هواپيماي اف – 16 خود را که هواپيماي به شدت پيشرفته اي است را ارتش سوريه عنوان کنند تا ايران. اما با در نظر داشتن تمامي نکاتي که در خصوص توان ارتش سوريه براي تقابل با اسرائيل بعد از ساقط کردن جنگنده اف – 16 اسرائيل در هفته گذشته که مطرح کرديد، نکته مهم اينجا است که اکنون شاهد پيچيده تر شدن بحران سوريه هستيم. از حمله ترکيه به عفرين و احتمال همکاري ارتش سوريه با کردهاي و تقابل قريب به اتفاق ارتش ترکيه با سوريه، در هم تنيده تر شدن تحولات شهر ادلب و درگيري اخير جبهه النصره با داعش در اين شهر، مطرح شدن دوباره غوطه شرقي، مطرح شدن ادعاي حملات شيميايي به شهر ادلب و اخيرا هم حتي ادعاي حمله شيمايي ارتش ترکيه به عفرين از سوي کردهاي سوريه بيان شد. با رصد چنين تحولاتي در دل بحران سوريه که گويا پاياني بر آن نيست و روز به روز اين تحولات در حال پيچيده تر کردن پرونده بحران در سوريه است در کنار تنش احتمالي با اسرائيل، افق چندان روشني را در پيش روي اين کشور نمي گذارد. ارزيابي شما از اين مجموعه تحولات نامتوازن و گاه متناقض چيست؟ ابتدا بايد گفت که صحنه بحران سوريه از همان ابتدا تا به اکنون در بستر همين تحولات نامتوازن و گاه متناقض به پيش رفته و اين مسائل چيز تازه اي در بحران سوريه نيست. اما با از ميان رفتن داعش در سال گذشته ميلادي احتمال بازگشايي در بحران و به موازاتش حرکت هاي روبه جلو متصور مي شد، نه پيچيده تر شدن پرونده سوريه با ادغام تنش احتمالي آتي با اسرائيل در کنار ساير تحولاتي که مطرح شد؟ ببينيد نکته اساسي که نبايد فراموش شود اين است که تمامي تحولات و اتفاقات اخيري که شما به آن اشاره کرديد، نه بر اساس يک نقشه و راهبرد که تنها در بستر اقدامات کوتاه مدت و تاکتيکي است. آن چه اهميت دارد اين است که امروز ابتکار عمل در دست ارتش سوريه و محور مقاومت است. امروز بيشتر خاک سوريه در اختيار سوري ها است. شما در چند سال پيش چنين دست برتري در تسلط بر مناطق سوريه را براي ارتش و مقاومت نمي ديد. به موازات اين نکته چناني که اشاره کرديد سال گذشته داعش از صحنه تحولات سوريه کنار رفت و تنها در چند روستاي شرقي سوريه حضور دارند. لذا امروز تمامي تحرکات بازيگران در صحنه سوريه از جبهه النصره تا ارتش آزاد و غيره بيشتر حالت واکنشي و تدافعي است. نکته ديگر هم به همسويي جبهه النصره و ارتش آزاد و ساير گروه هاي معارض سوري با اسرائيل باز مي گردد. شما شاهد بوديد که همزمان با اين تنش اخير اسرائيل با سوريه در جريان ساقط شدن جنگنده اسرائيلي اين گروه ها دست به عمليات هاي گسترده اي عليه ارتش سوريه زدند و حتي در خود دمشق انفجارهايي را هم صورت دادند که اين همزماني سبب تقويت موضع سوريه است، به ويژه که مردم و ارتش سوريه نسبت به اسرائيل نوعي تنفر پررنگي دارند که بعد از جنگ 1967 ميلادي نوعي حالت، نه جنگ و نه صلح مابين سوريه و اسرائيل وجود دارد. در اين حالت زماني که شرايط براي ايجاد فضاي ضد اسرائيلي شکل مي گيرد، پايه هاي دولت دمشق محکم تر خواهد شد. به عبارت ديگر حتي اگر بخشي از جامعه سوريه در حمايت از بشار اشد ترديد داشتند، در چنين شرايط به پشتيباني از دولت دمشق در مقابله با اسرائيل خواهند پرداخت. به خصوص که چنين حرکت هاي ضد اسرائيلي سبب همراهي افکار عمومي خاورميانه و مسلمانان منطقه با سوريه خواهد بود. مثلا زماني که ميان گروه هاي مقاومت فلسطيني با دولت دمشق اختلاف وجود داشت با مطرح شدن مقابله با اسرائيل نوعي ائتلاف ميان اين گروه ها با دمشق صورت خواهد گرفت. آن هم در بستري که اسرائيل در طول زمان سعي داشت تا اختلافات جدي را ميان حماس و سوريه ايجاد کند. در نهايت هم چنين همسويي از جانب مردم سوريه، افکار عمومي مسلمانان منطقه و جهان و نيز گروه هاي فلسطيني دست برتر سوريه در بحران اين کشور را پررنگ تر خواهد کرد. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در تلگرام https://t.me/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar