از نایروبی به تهران؛ نگاهی به پیشینه سفیر جدید انگلیس در ایران
مشرق/ متن پيش رو در مشرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست جايگزين «نيکولاس هاپتون» شايد به اندازه او باتجربه نباشد، اما تدوين سياست انگليس در قبال حوادث ۱۱ سپتامبر و دخالت در تنظيم قانون اساسي کنيا را در کارنامه ديپلماتيک خود دارد. روز جمعه (۱۸ اسفند ۹۶) عدهاي از طرفداران «سيد صادق شيرازي» به سفارت ايران در لندن حمله کرده و با پايين کشيدن پرچم کشورمان در بالکن سفارت اقدام به نشان دادن پرچم فرقه خود کردند. اين اقدام، به سرعت با واکنش مقامات ايراني از جمله سيد عباس عراقچي معاون سياسي وزير خارجه مواجه شد که خواستار حفاظت جدي و همهجانبه پليس و نيروهاي امنيتي انگليس از ساختمان سفارت ايران و ساکنان آن شدند. چهارشنبه ۲۳ اسفند ۹۶، کمتر از يک هفته پس از اين اتفاق و ابلاغ مراتب اعتراض جمهوري اسلامي به «نيکولاس هاپتون» سفير انگليس در ايران، «رابرت نايجل پال مکاير» به عنوان سفير جديد لندن در ايران و جايگزين هاپتون معرفي شد و قرار است وي از ماه آينده ميلادي کار خود را در تهران آغاز نمايد. وزارت خارجه انگليس در همين رابطه و البته بدون اشاره به دلايل اين تغيير، در بيانيه انتصاب سفير جديدش در تهران نوشت: «آقاي رابرت مکاير به عنوان سفير علياحضرت [ملکه انگليس] در جمهوري اسلامي ايران پس از آقاي «نيکولاس هاپتون» منصوب شده است در حالي که [هاپتون] قرار است در سِمت ديپلماتيک ديگري عهدهدار خدمت شود. آقاي مکاير مسئوليت جديد خود را ماه آوريل سال ۲۰۱۸ به عهده خواهد گرفت.» «فرصتها و چالشهاي پيش رو» در ادامه اين بيانيه به نقل از «بوريس جانسون» وزير خارجه انگليس در همينباره ميخوانيم: «ايران نقش مهمي در منطقه خاورميانه ايفا ميکند، اما ضروري است که اين نقش را به گونهاي سازنده ايفا نمايد، مسئلهاي که من در سفر ماه دسامبر سال گذشته خود به تهران آن را تصريح کردم. توافق [هستهاي با] ايران که سال ۲۰۱۵ امضا شد، يک موفقيت بزرگ ديپلماتيک بود؛ محصول سالها ديپلماسي صبورانه و مداوم که تهديد يک ايرانِ مسلح به سلاح هستهاي را خنثي کرد.» پايگاه اينترنتي وزارت خارجه بريتانيا نقلقول خود از جانسون را اينگونه ادامه ميدهد: «در همين راستا، من خرسندم که «راب» [رابرت مکاير] گنجينه تجربيات بينالمللي خود را صرف رهبري تعامل دولت [انگليس] در تهران خواهد کرد. ما [در مقابل ايران] با چالشهايي (از جمله موارد ادامهدار دوتابعيتهاي بريتانيايي بازداشتشده در ايران) مواجه هستيم و زمينههايي را براي همکاري بالقوه نيز پيش رو داريم. من منتظر همکاري با راب در اين حوزهها هستم.» اظهارات خود مکاير درباره انتصابش به سفارت بريتانيا در تهران نيز در بيانيه وزارت خارجه اين کشور به اين شرح آمده است: «من مفتخر هستم که به عنوان سفير جديد بريتانيا در ايران منصوب شدهام. همکاري ادامهدار انگليس با ايران براي هدف ما در تبديل خاورميانه به مکاني امنتر و باثباتتر، حياتي است. من منتظر هستم تا با دولت ايران و شرکاي بينالمللي در جهت حفظ توافق هستهاي و تعميق روابط دوجانبه، از طريق تعامل سازنده در زمينههاي حقوق بشر و تجارت و دستيابي به راهحلهاي سياسي براي درگيريها در يمن، سوريه و ديگر نقاط، همکاري کنم.» مأموريتهاي خارجي مکاير در آمريکا و اروپا گذري در مطالب منابع اينترنتي درباره سابقه مکاير، در نگاه اول، مطالب زيادي را درباره وي روشن نميکند، جز اينکه اين ديپلمات انگليسي قبلاً علاوه بر نشست بر کرسيهاي مديريتي متعدد درون وزارت خارجه کشورش، همچنين در سِمتهاي مختلف، نماينده بريتانيا در آمريکا، کنيا، هند و روماني نيز بوده است. اگرچه با اتکا به شواهد و قرائنِ موجود، به نظر نميرسد مکاير به اندازه هاپتون خبره و باتجربه باشد، اما قطعاً کولهبار سفير جديد انگليس در تهران، خالي از تجربه نيز نيست. رزومه کاري مکاير در دنياي سياست با پيوستنش به وزارت دفاع در سال ۱۹۸۷ و مسئوليتش در زمينه سياستهاي آماد و تدارکات و همچنين حمايت از نيروهاي ويژه آغاز شد، اما زندگي ديپلماتيک وي با اتخاذ مسئوليت در «دپارتمان جزاير فالکلند» (مجمعالجزاير مستعمره انگليس در نزديکي آرژانتين و موضوع مناقشه با اين کشور) در سال ۱۹۹۰ کليد خورد. وي بين سالهاي ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۵ (همزمان با تصويب قانون اساسي پساکمونيست در اين کشور) به عنوان دبير دوم به بخارست، پايتخت روماني، اعزام شد. مکاير بعد از بازگشت به انگليس، طي سه سال، مديريت بخشهاي مختلفي در حوزه خاور نزديک و شمال آفريقا را به عهده گرفت. سالهاي ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۲ با بخش مهمي از تجربه ديپلماتيک مکاير مصادف بود. نماينده انگليس، همزمان با رقم خوردن حوادث ۱۱ سپتامبر، به عنوان دبير اول در دپارتمان «خاورميانه و ضدتروريسم» سفارت انگليس در آمريکا مشغول به کار بود. در همين مدت، واکنش انگليس به حوادث ۱۱ سپتامبر (زماني که مکاير مسئوليت مديريت و هماهنگي اقدامات و سياستهاي انگليس در قبال اين حوادث را به عهده داشت) آنچنان براي آمريکاييها دلگرمکننده بود که جورج بوشِ پسر، رئيسجمهور وقت آمريکا اعلام کرد: «آمريکا هيچ دوستي [بهتر و] صادقتر از بريتانياي کبير ندارد[۳].» مکاير بعد از بازگشت مجدد به انگليس، بين سالهاي ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ نيز کم و بيش در همين حوزه ضدتروريسم فعاليتهاي خود را به عنوان رئيس دپارتمان «سياستهاي ضدتروريسم» وزارت خارجه بريتانيا ادامه داد. مأموريتهاي خارجي مکاير در آسيا و آفريقا مأموريت خارجي بعدي مکاير بين سالهاي ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ شايد از مأموريت وي در آمريکا نيز بااهميتتر بود. وي طي اين سالها به «نگين انگشتري پادشاهي انگليس» اعزام شد و در دهلينو، پايتخت هند، به عنوان مشاور سياسي سفارت بريتانيا خدمت کرد. اين ديپلمات انگليسي سپس بار ديگر به کشورش بازگشت و به مدت دو سال عهدهدار «خدمات کنسولي» در وزارت خارجه بود. مکاير در آخرين مأموريت خارجي خود، بين سالهاي ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ در سفارت انگليس در نايروبي، مهمان مردم کنيا و نماينده عالي انگليس در اين کشور بود، جايي که همسرش در سال ۲۰۱۰ در اقدامي «بشردوستانه»، پس از تلاشهاي فراوان توانست امنيت و رونق اقتصادي و جهانگردي را به جنگل «کارورا[۴]» (جنگلي شهري واقع در نايروبي) برگرداند. البته اين اقدام بشردوستانه در حال حاضر شرکايي پيدا کرده است که از جمله آنها «واحد آموزشهاي نظامي ارتش انگليس در کنيا»، بانک و مؤسسه خدمات مالي «بارکليز» مستقر در لندن، دولت فدرال آلمان، شرکت امنيتي انگليسي-صهيونيستي جي۴اس، سامسونگ کره جنوبي و البته کمپاني «ويوو انرژي» (وابسته به کمپاني نفتي «شِل» انگليس) در کنار چندين کمپاني بينالمللي ديگر و افراد ذينفع و ذينفوذي هستند که گواهي ميدهند کمپانيهاي غربي تا اندازه زيادي در اين منطقه توريستي سرمايهگذاري کردهاند. نکته قابلتوجه، اينکه مکاير از سال ۲۰۱۱ تا زمان خريده شدن کمپاني بزرگ نفت و گاز «گروه بيجي» توسط شِل (يکي از کمپانيهاي سهيم در پارک جنگلي کارورا) در سال ۲۰۱۶، مدير بخش «امور دولتي/عمومي و ريسکهاي سياسي» اين کمپاني بود. البته تأمين منافع چندين و چند کشور و کمپاني غربي، تنها اقدام مکاير و همسرش در کنيا نبود. خود مکاير به عنوان نماينده عالي انگليس، عامل برخي دخالتهاي دولتش در کنيا بود که از جمله آنها ميتوان به تلاش در جهت تبعيد دو سياستمدار شناختهشده کنيايي و اعضاي سابق دولت «دانيل مويي» رئيسجمهور سابق و نسبتاً مستقل اين کشور به بهانه «مبارزه با فساد» (جايي که مواضع مکاير يادآور اتهامات و قضاوتهاي عجولانه کنوني ترزا مي و ديگر انگليسيها درباره قتل يک جاسوس روس در کشورشان است) و نقش نماينده عالي لندن در تصويب قانون اساسي جديد اين کشور اشاره کرد. مکاير در ايران؛ انگليسي يا فرانسوي؟ سابقه کاري مکاير، از سال ۱۹۹۱ در روماني گرفته تا سال ۲۰۰۱ در آمريکا و سال ۲۰۱۰ در کنيا، نشان ميدهد که وي همزمان با مقاطع مهمي در کشورهاي مختلف، نماينده انگليس در اين کشورها بوده است. اينکه آيا اين همزماني صرفاً نتيجه قرار گرفتن مکاير در مکان مناسب در زمان مناسب بوده يا حاصل پيشبيني و برنامهريزي دولت انگليس، شايد خيلي مشخص نباشد، اما حضور قريبالوقوع وي در ايران بسياري از نقاط ابهام درباره وي را در آينده نزديک از ميان خواهد برد. عبارتهاي کليدي و پرمعنايي در اظهارات بوريس جانسون و خودِ مکاير درباره مأموريت وي به عنوان سفير جديد بريتانيا در تهران ديده ميشود. «نقش ايران در خاورميانه»، «توافق و تهديد هستهاي ايران»، «تعامل لندن با تهران»، «چالشها و فرصتهاي روابط دوجانبه»، «حقوق بشر در ايران»، «روابط تجاري ميان دو کشور» و «درگيريها در يمن و سوريه و رسيدن به راه حل سياسي» از جمله اين عبارتهاي کليدي هستند. بايد ديد مکاير چه سياستهايي را براي دستيابي لندن به اهدافش درباره هر يک از اين عبارتهاي کليدي در ايران به کار خواهد بست. «رابرت مکاير» علاوه بر فردي که در بالا به بررسي سوابق کارياش پرداختيم، همچنين نام شخصيتي خيالي است که در نمايشنامهها، فيلمها و آثار هنري متعددي در فرانسه حضور چشمگير دارد. اين شخصيت در آثار هنري فرانسه عموماً يک «کلاهبردار لاقيد» و «ياغي وحشتناک»، و در فرهنگ اين کشور به عنوان «نمونه بارز يک ضدقهرمان» و شخصيت منفي شناخته ميشود. چنانچه ميان اين دو «رابرت مکاير» تمايزي قائل باشيم، قطعاً به محض آنکه پاي سفير جديد انگليس به تهران باز شود خواهيم ديد که اين رابرت مکاير، انگليسي است يا فرانسوي. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در تلگرام https://t.me/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar