چه کسی هزینه چند صد میلیارد دلاری بازسازی سوریه را میپردازد؟
اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست.
هفت سال پس از آغاز جنگ داخلي در سرزمين شام، در شرايطي که هنوز اميد چنداني براي پايان زودهنگام بحران وجود ندارد، از فردا 80 هيات بينالمللي از کشورهاي مختلف و سازمانهاي بينالمللي در بروکسل گرد هم ميآيند تا براي تامين هزينههاي بازسازي سوريه جنگ زده جمعآوري کمک کنند. اين پنجمين اجلاس جمعآوري کمک براي سوريه است که از ابتداي جنگ داخلي در اين کشور تاکنون برگزار شده است و دومين بار است که بروکسل ميزبان اين اجلاس به رياست مشترک سازمان ملل متحد و اتحاديه اروپاست. محمد جواد ظريف، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران نيز قرار است در اين اجلاس شرکت کند. بر اساس آمار 30 ميليون جمعيت سوريه نيازمند کمک بينالمللي هستند که از اين ميان 6 ميليون و 100 هزار نفر از آنان آوارگان درون مرزهاي سوريه هستند. در اجلاس بروکسل يک، هياتهاي شرکتکننده وعده دادند ميزان 10 ميليارد دلار کمک بلاعوض براي سالهاي 2017 تا 2020 در اختيار سازمانهاي بينالمللي قرار دهند و موسسات مالي بينالمللي هم 30 ميليارد دلار وام براي کمک به آوارگان در نظر گرفتند. اما بسياري از شرکتکنندگان نسبت به همکاري براي بازسازي سوريه با مشارکت دولت بشار اسد بيميل هستند و کمکهاي اعلام شده را در اختيار سازمانهاي بينالمللي و کشورهاي ميزبان آوارگان خارجي قرار ميدهند. معلوم نيست در صورت پايان بحران سوريه و باقي ماندن نظام کنوني در قدرت، چه کساني قرار است هزينههاي بازسازي سرزمين شام را پرداخت کنند.
پروژه صدها ميليارد دلاري
توليد ناخالص داخلي سوريه طي سالهاي بحران يک چهارم شده و از 60 ميليارد دلار به 15 ميليارد دلار کاهش يافته است. به گزارش بلومبرگ صندوق بينالمللي پول سال 2017 هزينه بازسازي سوريه جنگزده را 200 ميليارد دلار برآورد کرده است. بر اساس گزارشي که بانک جهاني سال 2016 منتشر کرد، سوريه بين سالهاي 2010 تا 2015 دست کم 226 ميليارد دلار از توليد ناخالص داخلي خود را از دست داده است، رقمي که معادل دو برابر کل توليد ناخالص داخلي سوريه در سال 2010 است. بر اساس اين گزارش طي اين پنج سال 538 هزار شغل در سوريه از بين رفته است. بانک جهاني برآورد کردهبود که اگر جنگ سوريه در سال 2016 به پايان برسد، چهار سال طول ميکشد تا رقم توليد ناخالص داخلي اين کشور به کمتر از نيمي از توليد ناخالص داخلي سوريه در سال 2010 بازگردد. به گزارش خبرگزاري رسمي سوريه، سانا، حجم کل بودجه سال 2017 سوريه 5 ميليارد دلار بود و رقم ذخيره ارزي دولت دمشق از 21 ميليارد دلار در سال 2010 به يک ميليارد دلار در سال 2015 کاهش يافته است. استفان ديميستورا، فرستاده ويژه دبيرکل سازمان ملل متحد در امور سوريه در سخنراني نوامبر 2017 خود در جمع نمايندگان کشورهاي عضو شوراي امنيت، هزينه لازم براي بازسازي سوريه را 250 ميليارد دلار برآورد کردهبود. اما دو سال پيش موسسه خيريه کودکان ورلد ويژن با همکاري موسسه مشاوره اقتصادي فرونتير اکونوميکس گزارشي منتشر کرد که بر اساس آن بازسازي سوريه تا سال 2020 نيازمند يک تريليون دلار هزينه است. بر اساس اين گزارش بين سالهاي 2011 تا 2016 جنگ سوريه فقط 275 ميليارد دلار براي دولت و مردم اين کشور هزينه داشته است. فرن چارلز، مدير مشاوران واکنش سوريه موسسه ورلد ويژن در اردن، مارس 2016 به شبکه خبري سيانبيسي گفتهبود: «اگر جنگ سوريه تا سال 2020 ادامه پيدا کند، معادل يک تريليون و 300 ميليارد دلار براي بازسازي اين کشور و رساندن سطح توليد ناخالص داخلي به زمان پيش از بحران نياز است.» عبدالله الدرداري، معاون دبير اجرايي کميسيون اقتصادي اجتماعي سازمان ملل متحد در غرب آسيا يک سال پيش در گفتوگويي با آسوشيتدپرس، برآورد کردهبود که بازسازي سوريه بيش از 350 ميليارد دلار هزينه داشتهباشد. او معتقد است که بازسازي شهر حلب، به عنوان پرجمعيتترين شهر سوريه پيش از آغاز بحران، نزديک به 15 درصد از کل هزينههاي بازسازي کشور را در بر ميگيرد و 52 ميليارد دلار، فقط براي بازسازي حلب بودجه نياز است. حلب پيش از آغاز جنگ داخلي سوريه، يک ميليون و 500 هزار نفر جمعيت داشت، اما تا زمان آزادي مجدد توسط دولت سوريه، بخش اعظم اين شهر ويران شد. بر اساس برآورد يونسکو در زمان آزادي حلب بيش از 60 درصد از مساحت شهر قديمي حلب بهشدت آسيب ديده بود و 30 درصد از شهر قديمي کاملا با خاک يکسان شدهبود. اسامه قاضي، از چهرههاي اپوزيسيون سوريه در گفتوگو با انجمن مديترانه- اروپاي انستيتوي علوم اقتصادي در فرانسه (femise) ميگويد: «اگر فرض کنيم که جنگ سوريه در سال 2018 تمام شود و سوريه بتواند از همان سال به رشد اقتصادي 4.5 درصد برسد، دستکم 20 سال براي بازسازي کشور وقت لازم است، در بهترين سناريو اگر سوريه بتواند رشد اقتصادي سالانه 9 درصدي را بعد از بحران تجربه کند، يک دهه طول ميکشد تا اقتصاد سوريه بازسازي شود.» سال 2014 آژانس امداد و اقدام سازمان ملل متحد براي آوارگان فلسطيني در خاور نزديک (UNRWA) در برآوردي در مورد امکان بازسازي سوريه که ميزبان تعداد زيادي از آوارگان فلسطيني است، برآورد کردهبود که بازسازي سوريه و بازگرداندن وضعيت اين کشور به شرايط پيش از سال 2011، بيش از 30 سال طول بکشد.
بيميلي غرب براي همکاري با اسد
سال 2017 سازمان ملل متحد خواستار جمعآوري 4 ميليارد و 600 ميليون دلار کمک بينالمللي براي رسيدگي به آوارگان سوريه شد، اما بر اساس گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل، رقم کمکهاي پرداخت شده از سوي جامعه جهاني، 2 ميليارد و 800 ميليون دلار کمتر بود. کشورهاي اروپايي مانند بريتانيا و فرانسه اعلام کردهاند که در صورت باقي ماندن بشار اسد در قدرت حاضر به کمک براي بازسازي سوريه نيستند، بوريس جانسون در حاشيه اجلاس سال گذشته گروه دوستان سوريه در نيويورک گفتهبود: «ميخواهم براي روسيه، ايران و نظام بشار اسد کاملا روشن کنم که مادامي که يک فرآيند سياسي براي انتقال قدرت در سوريه شکل نگيرد، هيچ کمکي براي بازسازي سوريه انجام نخواهد شد. » اين اظهارات طي ماههاي گذشته از سوي وزير خارجه فرانسه هم تکرار شده است. زمستان گذشته، فدريکا موگريني، رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا در مصاحبهاي با نيويورک تايمز تاکيد کردهبود: «کشورهاي عضو اتحاديه اروپا تنها در صورتي کمک به بازسازي سوريه را آغاز خواهند کرد که يک فرآيند سياسي انتقال قدرت در مذاکرات ژنو تحت نظارت سازمان ملل متحد آغاز شدهباشد. » رکس تيلرسون، وزير خارجه پيشين امريکا در سخنراني خود ابتداي سال 2018 گفتهبود: «ما همه کشورهاي جهان به قطع ارتباط اقتصادي با دولت بشار اسد تشويق ميکنيم، اگر اسد برود، آنگاه مشتاقانه از عاديسازي روابط اقتصادي حمايت خواهيم کرد.»فضاسازي امريکا عليه دولت بشار اسد، از طريق وضع تحريمهاي يک جانبه نيز بر کاهش توان تجاري و قطع روابط اقتصادي دمشق با خارج موثر بود. سال 2016 وزارت خزانهداري امريکا تعدادي از کمپانيهاي خصوصي سوريه از جمله داراييهاي رامي مخلوف، عموزاده بشار اسد و همچنين خطوط هوايي شام وينگز را تحريم کرد. کمپانيها و موسسات مالي غربي نسبت به تحريمهاي امريکا به عنوان بزرگترين قدرت اقتصادي جهان حساس هستند و شرايط تحريمهاي امريکا را براي جلوگيري از وضع جريمههاي سنگين رعايت ميکنند.
سرمايهگذاري شرقي در بازسازي سوريه
ولاديمير پوتين، رييسجمهور روسيه، زمستان سال گذشته در سخنراني سالانه خود از همه کشورهاي جهان خواست تا به بازسازي سوريه کمک کنند. پوتين تصريح کرد: «تمامي افراد با حسننيت در سراسر جهان بايد درک کنند که اگر اين موضوع را همه در کنار هم حل نکنيم، آنگاه اين مساله به مشکلي براي همه ما در سراسر جهان تبديل خواهد شد. » اما جاي خالي کمپانيهاي غربي در سوريه، توسط روسيه، ايران و اقتصادهاي بزرگ غيرغربي در حال پر شدن است. چين يکي از مهمترين کشورهايي است که قصد دارد از بازسازي سوريه براي رونق اقتصادي خود استفاده کند. در طول سالهاي بحران، چين همچنان بزرگترين شريک تجاري سوريه باقي مانده است و حتي بيشتر از روسيه با دمشق تبادل اقتصادي دارد. در حال حاضر رقم مناسبات اقتصادي چين و سوريه در سال 2016 به 2 ميليارد و 400 ميليون دلار رسيد، اين درشرايطي است که حجم مبادلات تجاري دمشق با روسيه کمتر از 300 ميليون دلار است. سفارت جمهوري خلق چين در دمشق، بدون توقف در تمام سالهاي گذشته به کار خود ادامه داده و سطح روابط دو کشور در سطح سفير باقي مانده است. ايران پروژههاي مختلف زيرساختي در سوريه اجرا ميکند، چندين پروژه زيرساختي از جمله پروژههاي تامين برق در دمشق و حلب و همچنين پروژه مشترک ساخت پالايشگاه با همکاري ونزوئلا از جمله پروژههايي است که کمپانيهاي ايراني در سوريه در حال اجراي آن هستند. عماد خميس، نخستوزير سوريه، زمستان گذشته در ديدار با هيات پارلماني ايراني که از دمشق بازديد ميکرد، گفته بود که براي بازسازي سوريه «شرکتهاي ايراني در اولويت قرار دارند و مشوقهايي براي شرکتهاي ايراني در بازسازيها و ورود در بازار سوريه براي شرکتهاي ايراني در نظر گرفتهشده است.» به گزارش راشا تودي، وليد معلم، وزير خارجه سوريه همين وعده را براي روسيه نيز که بزرگترين قدرت حامي دولت اسد محسوب ميشود، مطرح کرده است. گفته ميشود حجم قراردادهاي امضا شده از سوي کمپانيهاي روسي براي بازسازي سوريه تاکنون بيش از يک ميليارد دلار است. در کنار چين، ديگر اقتصادهاي نوظهور جهان از جمله هند و برزيل هم به بازار سوريه چشم دوختهاند. هند در استان حما، يک پروژه نيروگاه برق به ارزش 320 ميليون دلار در نزديکي رودخانه عاصي آغاز کرده است و برزيل آمادگي خود را براي مشارکت کمپانيهاي خصوصي در بازسازي سوريه اعلام کرده است.
هزينههاي جنگ
ماه گذشته دونالد ترامپ، رييسجمهور امريکا در بخشي از اقدامات خود در مورد کاهش هزينههاي دولت امريکا در سوريه اعلام کرد که کمک 200 ميليون دلاري اين کشور براي بازسازي مناطق تحت کنترل امريکا و متحدان کردش در شرق رودخانه فرات را تعليق کرده است. بلافاصله بعد از اعلام اين خبر، امريکا با همراهي فرانسه و بريتانيا به بهانه ادعاي حملات شيميايي در شهر دوما، يک حمله محدود موشکي به مواضع نظامي بشار اسد انجام دادند که بر اساس برآوردها دستکم 250 ميليون دلار هزينه براي کشورهاي حملهکننده بر جا گذاشت. اما اين تنها هزينه نظامي نيست که از سوي امريکا يا ديگر بازيگران در خاک سوريه انجام شده است. بر اساس برآورد گروه تحليل دفاعي HIS Jane’s روسيه روزانه 3 تا 4 ميليون دلار براي دخالت نظامي در سوريه طي دو سال و نيم گذشته هزينه کرده است. موسسه امنيتي خصوصي واگنر که تامين نيروهاي نظامي پيمانکاري براي دفاع از تاسيسات نفتي سوريه را بر عهده دارد، بر اساس برآورد شبکه خبري آربيسي روسيه بين 80 تا 160 ميليون دلار، سالانه در سوريه هزينه کرده است. همزمان براي امريکا هزينههاي جنگ در سوريه بسيار سنگينتر است، از سال 2014 و در عمليات عليه داعش، امريکا روزانه 11 ميليون و 500 هزار دلار براي جنگ عليه داعش هزينه کرده است. تمام اين هزينهها در کنار 250 ميليارد دلار منفعت از دست رفته سوريه طي 7 سال گذشته، بدون احتساب کمکهايي است که کشورهاي حامي گروههاي مسلح مخالف دولت هزينه کردهاند. دولت امريکا در دوران رياستجمهوري باراک اوباما، دستکم 500 ميليون دلار براي کمک به تجهيز و آموزش گروههاي مسلح مخالف دولت هزينه کرد؛ عربستان سعودي، قطر و ترکيه، ارقام بسيار زيادي براي کمکهاي نقدي و تجهيزاتي به گروههاي مخالف اسد رساندهاند. در عين حال هزينه نگهداري از آوا رگان سوري در خاک ترکيه، لبنان و اردن، از سوي کشورهاي ميزبان و کمکهاي بينالمللي تامين ميشود.
همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد:
آخرين خبر در سروش
http://sapp.ir/akharinkhabar
آخرين خبر در ايتا
https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5
آخرين خبر در آي گپ
https://igap.net/akharinkhabar
آخرين خبر در ويسپي
http://wispi.me/channel/akharinkhabar
آخرين خبر در بله
https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT
آخرين خبر در گپ
https://gap.im/akharinkhabar