کیهان: ظرفیت اقتصادی عظیم کشور گروگانبرجام زدگی دولت
کيهان/ متن پيش رو در کيهان منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست. به گزارش خبرنگار اقتصادي کيهان، ظرفيت بالاي اقتصاد ايران به گونهاي است که ميتواند جزو قدرتمندترين اقتصادهاي دنيا قرار بگيرد؛ شاهد اين گفته هم جديدترين آمار صندوق بينالمللي پول است که اعلام کرده اقتصاد ايران با حجم يک تريليون و 630 ميليارد دلار توليد ناخالص داخلي (بر اساس قدرت خريد) رتبه هجدهم را در دنيا کسب کرده است. به عبارت ديگر طبق اين آمار، اقتصاد ايران در سال 2017 جزو 20 اقتصاد نخست جهان بوده که در جايگاه خود نشان دهنده توان بالا و ظرفيت بسيار اقتصاد ما ميباشد. اما مسيري که به شکوفايي و حرکت اقتصاد ميانجامد از درون کشور و با اتکا به توانمنديهاي دروني (که کم هم نيستند) شکل ميگيرد؛ مسيري که مسلما اگر به موضوعاتي مانند برجام گره بخورد از حرکت ايستاده و ادامه روند آن منوط به وجود اين توافق يا توافقاتي از اين دست ميشود. چنانچه فرامرز توفيقي، کارشناس بازار کار هم گفته است: «زماني که تمام مشکلات اقتصادي به رفع مسئله تحريم و برجام ربط داده ميشد بايد فکر ميکردند که اگر برجام به هم بخورد چه ميشود؟ بدون تعارف ساليان سال نشستيم و دست روي دست گذاشتيم و همه چيز را منوط به برجام کرديم.» براي ادامه مسيري که تاکنون آمدهايم دو راه ميتوان متصور شد، يکي اينکه همچنان فعالان اقتصادي را منتظر گشايشي در مسائل خارجي بگذاريم (که در برجام چنين اتفاقي افتاد و باعث خوابيدن فعاليتهاي اقتصادي در دو سال اول دولت شد و در دو سال بعدي هم مشخص شد عايدي چنداني به جز فروش نفت نصيب ما نشده) يا اينکه به ظرفيتهاي داخلي خود رجوع کرده و با تکيه بر مزيت نسبي خود در توليد کالاها، به دنبال رونق اقتصادي کسب و کارهاي داخلي باشيم. در اين زمينه کافي است به اخبار توانمنديهاي کارآفرينان جوان کشورمان نگاهي بيندازيم تا به عمق ظرفيتهاي بالاي سرمايههاي دروني کشور پي ببريم. مثلا چندي پيش در اخبار آمده بود که جواني با سرمايه اندک و پشتکار فراوان توانسته به توليدکننده بزرگ عسل تبديل شود يا در نمونههاي ديگر يک فعال اقتصاد مقاومتي بعد از بازنشستگي با استفاده از پرورش کبک توانست سود ميليوني از اين طريق کسب کند و يا فردي در استان گلستان با ايجاد گلخانه در پشتبام خانهاش در اين راستا حرکت کرده است؛ همه و همه حاکي از استعداد بالاي انساني در توسعه کسب و کارها ميباشد. متاسفانه به جاي حمايت و تشويق اين کارآفرينيها و توجه به اقتصاد دانش بنيان، ميبينيم که بودجه پژوهشي کشور حدود نيم درصد بوده و طبق گفته مشاور معاون وزير علوم (در سال94) سهم تحقيقات از توليد ناخالص داخلي 0.47 درصد يعني کمتر از نيم درصد بوده است! بر همين اساس، جواد عشقينژاد کارشناس بازار سرمايه در گفتوگو با خبرگزاري فارس گفت: «بسياري از ضعفهاي مديريتي در حالي با بهانههاي خارج از محيط کسب و کار از جمله برجام گره زده ميشود که معطل نگاه داشتن مديريت بخشهاي مزيت دار همچون کشاورزي، محيط زيست و يا مديريت آب و غيره ربطي به برجام ندارد.» فضاي کسب و کار در فضاي بيتوجهي! از جمله اقداماتي که دولت براي حمايت از توليد بايد تلاش مضاعفي انجام دهد، کمک به بهبود فضاي کسب و کار است که بدون شک حمايت از توليد داخلي بدون توجه به فضاي کسب و کار (تا حدودي) بيمعني است. در حال حاضر، آمار بانک جهاني که مربوط به سال 2016 ميباشد، نشان ميدهد جايگاه ايران از ميان 189 کشور مورد بررسي در فضاي کسب و کار، صد و بيستم بوده که بسيار تاسفبرانگيز است. اگر به بهبود فضاي کسب و کار -که از جمله شعارهاي دولت حسن روحاني بود اما هيچگونه تحولي در اين زمينه طي دوره او رخ نداد- توجهي نشود به اين معني است که به دست خودمان توليد کنندگان را در فشار و تنگنا قرار دادهايم. جعفر قادري، نماينده سابق مجلس و کارشناس اقتصادي گفته است: «با داشتن رتبه 129 فضاي کسب و کار نميتوان انتظار ماندگاري سرمايهها در داخل و جذب سرمايهگذار خارجي داشت و نميتوان انتظار داشت که متخصصان داخلي بتوانند از توان خود جهت حل مشکلات استفاده کنند؛ نميتوان انتظار داشت که واحدهاي موجود به افزايش سرمايه اقدام و بتوانند از توانمندي خود براي حل مشکلات اقتصادي کشور استفاده کنند.» خصوصيسازي، قرباني توجه ناکافي دولت اجراي واقعي سياستهاي اصل 44 و توانمندي بخش خصوصي يکي ديگر از راهکارهاي بروز و ظهور ظرفيتهاي داخلي اقتصاد است. متاسفانه طي چند سال اخير توجه شايستهاي به اين امر نشد و عمدتا شرکتهايي که واگذار شدند شکل خصولتي (نيمه دولتي) پيدا کردند. اين در حالي است که براساس اصل ۴۴، سال ۹۳ سال پاياني خصوصيسازي بود ولي به دليل نبود اراده کافي در دولت يازدهم، واگذاري سهام دولتي در سالهاي اخير تمديد شده است. اين اتفاق نشان ميدهد دولت عزم جدي براي پايان دادن به اين رويه ندارد. از سويي؛ يکي از مسائلي که اقتصاد ايران از آن رنج ميبرد، نداشتن بخش خصوصي قدرتمندي است که نه تنها همپاي دولت، بلکه بسيار فراتر از دولت در کارهاي اقتصادي پيشگام باشد، موضوعي که در حال نه تنها شاهد آن نيستيم بلکه بخش خصوصي همواره از وضعيت موجود گلايهمند است. در همين زمينه، چندي پيش شمس ا... شريعتنژاد، نماينده مجلس گفته بود: «دولت روحاني همچون دولتهاي قبل راههاي مشارکت بخش خصوصي در اقتصاد را بسته نگه داشته است.» نقدينگي سه برابر شده و همچنان سرگردان است يکي ديگر از مواردي که دولت براي حمايت از توليد بايد رسيدگي به آن را هرچه زودتر انجام دهد، وضعيت نقدينگي است که طبق آخرين آمار بانک مرکزي به يک تريليون و 489 هزار ميليارد تومان در بهمن سال قبل رسيده است. ميزان نقدينگي که در ابتداي دولت حسن روحاني 496 هزار ميليارد تومان بوده (طبق آمار بانک مرکزي) در حال حاضر بيش از سه برابر شده و تقريبا با ميزان توليد ناخالص کشور برابر شده است (که خبر خوبي محسوب نميشود) ضمن اينکه از رقم نقدينگي موجود، بيش از 130 هزار ميليارد تومان شبه پول است، يعني رقمي که به سرعت نقد نميشود و مثلا در بانکها قرار دارد. در اين حالت است که با اندکي تغيير در نرخ سود بانکي، سپردهها به سمت بازارهاي کاذبي مانند ارز، سکه و مسکن ميروند. اگر دولت دغدغه حمايت از توليد ملي را داشت نبايد به حجم نقدينگي اينگونه دامن ميزد ولي به هر شکل اتفاقي که بيش از آن مهم به نظر ميرسد اين است که چرا اين نقدينگي به سمت توليد و کارگاههاي توليدي هدايت نميشود تا حداقل اين نقدينگي ايجاد شده به رنق اقتصادي کمک کند. ضربههاي واردات و قاچاق به توليد موضوع ديگري که براي حمايت از توليد داخلي لازم است رعايت شود، محدود کردن واردات تا زماني که توليد داخلي بتواند از توان رقابتي بالايي برخوردار شود، چراکه با ورود حجم انبوهي از کالاي خارجي فقط به نابودي توليد داخل کمک خواهد شد. انتشار آمار رسمي تجارت خارجي کشور در سال ۱۳۹۶ بيانگر آن است که در سال گذشته واردات ايران از چين به بالاترين رقم در طول تاريخ افزايش يافته و در سال قبل ۱۳.۲ ميليارد دلار کالاي چيني وارد کشور شده؛ در حالي که مطابق آمارهاي رسمي، از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ ميانگين واردات ايران از چين سالانه هفت ميليارد دلار بوده است. متاسفانه رکوردشکني واردات از چين (موضوعي که رئيسجمهور براي آن از دولت قبل انتقاد ميکرد و ميگفت: دولت قبلاشتغال ايجاد کرد اما براي چيني ها) خلاصه نميشود و در سال ۱۳۹۶ واردات کالاي ايران از انگلستان ۱۶۸ درصد و از فرانسه ۸۵ درصد نسبت به سال ۱۳۹۵ افزايش پيدا کرد و واردات مستقيم کالاهاي آمريکايي به ايران هم در فروردين امسال سه برابر شد! اما موضوعي که بيش از واردات به توليد ملي آسيب وارد کرده، مسئله قاچاق است که از شش تا 25 ميليارد دلار تخمين زده ميشود! در همين زمينه روز گذشته محمد مظاهري، توليدکننده شال و روسري در همين زمينه گفت: حجم زيادي از مشکلات فعالين اين بخش ورود کالاي قاچاق است زيرا روسري و شال کالاي قاچاقپذير بوده و بهراحتي وارد کشور ميشود. وي افزود: اگر اقدامات لازم براي جلوگيري از ورود شال و روسري به کشور انجام شود بيش از 500 هزاراشتغال در اين بخش ايجاد خواهد شد. همچنين رسول شجري، رئيساتحاديه کفش دستدوز تهران گفته بود: بر اساس آمار رسمي ارزش واردات کفش به صورت قانوني 34 ميليون دلار اما بر اساس آمار سازمان اقتصاد جهاني 500 ميليون دلار است. بنابراين کافي است دولت در يک اقدام قاطع جلوي قاچاق و واردات بيرويه را بگيرد تا از اين ناحيه ضمن بهبود فضاي کسب و کار، اقتصاد کشور هم شکوفا شود. چشم به دست خارجيها نداشته باشيم متاسفانه به جاي اينکه به اصلاح روند توليد (براي پايين آوردن هزينه ها) و کاهش قيمت تمام شده فکري انديشيده شود، همواره از توافقهاي بينالمللي و سياسي سخن به ميان ميآيد. در اين باره، عبدالمجيد شيخي، کارشناس اقتصادي با اشاره به اينکه ظاهر اين سياستها در راستاي حمايت از توليد است، اما در عمل به توليد کمک نميکند، بيان کرد: «رانتها و روابط غيررسمي مانع رشد و نمو توليد داخلي است، حمايت از توليد در تناقض با منافع عدهاي رانتجو و واردکننده بوده، بنابراين در اين شرايط راه براي توليد باز نميشود و نياز به روابط خارجي هم ندارد.» برجام مقولهاي است که مسير خودش را ميرود و تابع سياستهاي کلي کشور است، اما همانطور که رهبر معظم انقلاب گفته اند، دولت نبايد اقتصاد کشور را به برجام گره بزنند؛ چنانچه مشاهده شد راهکار پيشرفت اقتصاد ما (اقتصادي که ظرفيت بالايي داشته و همين الان هم جزو 20 کشور نخست دنياست) اتکا به ظرفيتهاي دروني ايران است، نه چشم داشتن به کمک خارجيها براي بهبود شرايط اقتصادي. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در آي گپ https://igap.net/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar