سیاسی حرف میزنم، پس هستم
روزنامه شهروند/ متن پيش رو در شهروند منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست.
توصيه عليرضا پناهيان در سخنراني پيش از خطبههاي نماز جمعه هفته گذشته تهران مبني بر اينکه وعاظ بايد در شب قدر سياسي حرف بزنند، بازتابهاي گستردهاي در رسانهها و شبکههاي اجتماعي داشت. اين روحاني و واعظ شيعي که پيش از اين سمتهايي چون نايبرئيس قرارگاه عمار را در کارنامه مذهبي ـ سياسي خود داشته، اخيرا و در آستانه برگزاري مراسم شبهاي احيا گفته که «سياسي صحبت کنيد تا بهترين باشيد.» مواضع سياسي و اظهارات او بارها در محافل خبري و رسانهها جنجالآفرين بوده است. از او همچنين بهعنوان يکي از برگزارکنندگان همايشي با نام «دلواپسيم» که اندکي بعد از توافق هستهاي، گروهي از اصولگرايان را دور هم جمع کرد و نسبت به اين قرارداد بينالمللي موضعگيريهاي تند کردند، نام برده شد. او عملا در محافل مذهبي به موضعگيريهاي سياسي داشتن، معروف است.
در سالهاي اخير، ورود بسياري از مبلغان مذهبي و مداحان به عرصه سياست و موضعگيري آنها درباره مهمترين مسائل روز سياسي ـ از سياست داخلي گرفته تا مسائل حوزه ديپلماسي و بينالمللي ـ جنجالهاي زيادي را ايجاد کرده و بارها و بارها بسياري از علما، مراجع و کارگزاران دولتي نسبت به ورود اين افراد به حوزه سياست و تبعات ناشي از آن هشدار دادهاند. بسياري از اين روحانيون و مداحان براي طرح ايدههاي سياسي خود، مهمترين روزها و مناسبتهاي مذهبي چون ماه محرم، ماه رمضان، ايام شهادت امامان(ع)، اعيادي چون فطر، قربان و نيمه شعبان و... را انتخاب ميکنند. اکنون که در ماه رمضان قرار داريم، يکي از انتخابهاي وعاظ و مداحان براي اظهارنظرهاي سياسي شبهاي احياست که طبق سنت هر ساله با توجه به اينکه مردم زيادي به مساجد و حسينيهها ميآيند، فرصت را مناسب ميبينند تا حرف و گپ سياسي بزنند.
گفتار سياسي، رفتار سياسي
مواضع و اظهارنظرهاي سياسي در سالهاي اخير بيشتر رويکردي انتقادي نسبت به دولت و برجام داشته است و همچنين همسويي و حمايت از جريان اصولگرايي و سياستهاي مرتبط با اين اردوگاه بوده است. نمونهاي از اين موضعگيريهاي سياسي از جانب وعاظ و مداحان که جنجالهاي زيادي را ايجاد کرد، مربوط به شعرخواني سياسي ميثم مطيعي (مداح معروف) پيش از نماز عيد فطر سال گذشته در مصلاي تهران بود که وي به بيان اظهارات تند سياسي عليه برجام و خواندن شعري پر از کنايه خطاب به دولتمردان خصوصا حسن روحاني پرداخت. محور انتقادهاي مداحان سياسي و وعاظ مذهبي از دولتمردان و اصلاحطلبان، با مشي سياسي و مواضع منتقدان سياسي دولت تفاوت آشکاري ندارد و گاه بسيار صريحتر از تريبونهاي اصولگرا و چهرههاي تندروتر اين جريان نسبتهاي نادرستي به دولت داده و بهزعم خود افشاگريهايي عليه اصلاحطلبان داشتهاند که اتفاقا در اين رهگذر صداوسيما نيز به ياريشان آمده است. برخي از کارشناسان و تحليلگران سياسي اصولگرا معتقدند که وعاظ و مداحان سياسي جز آنکه هزينههاي جريان اصولگرا را افزايش داده باشند، دستاورد قابل اعتنايي براي آنها نداشتهاند. استدلال فعالان سياسي اصولگرا اين است که اگر اين خطابهها و موعظههاي سياسي ميتوانست به مدد آنها بيايد، بايد منجر به افزايش سبد رأي در انتخاباتهاي مختلف ميشد. مصداق هزينهسازان براي اصولگرايان، عموم مداحاني نيستند که در چارچوبهاي عرفي و مورد تأييد علما و مراجع تقليد انجام وظيفه ميکنند، بلکه مواردي را شامل ميشود که تريبونهاي مذهبي را دستمايه تسويهحسابهاي سياسي و تخريب جريانها يا شخصيتهاي سياسي ميکنند. اتاق فکرها يا بزرگان اصولگرا در آسيبشناسيهاي درونگروهي خود بارها اين مسأله را بهعنوان يک محور مهم در آسيبشناسي از جريان خود مطرح کردهاند.
مورد پناهيان و فرمان وعظ سياسي
يکي از نمونههاي اخير سياسيکاري واعظان را عليرضا پناهيان رقم زد؛ اين روحاني معروف اصولگرا که از شاگردان آيتالله مصباحيزدي نيز محسوب ميشود، در سخنان پيش از خطبههاي نمازجمعه تهران گفت که «برخي به واعظان ميگويند نبايد در شب قدر حرف سياسي زد، جاي تأسف دارد؛ بهترين واعظ در شب قدر کسي است که درباره سياست صحبت کند». پناهيان با بيان اينکه رابطه ميان سياست و معنويت رابطهاي گسترده است، بيان کرد که «اگر کسي به جامعه اسلامي در مقام سياستورزي و مديريت ظلم کند، بدترين آدم است. به همين دليل شما ميبينيد برخي کساني که در عرصه مديريتهاي اجتماعي و سياست آدم بدي ميشوند، بهطور وحشتناک در معنويت سقوط ميکنند.» وي با اشاره به اينکه انقلابيگري به معناي دلسوزي براي مسائل جامعه، از بالاترين عبادتهاست، اظهار کرد: چرا حضرت امام(ره) که در اوج عرفان است، در اوج سياست هم قرار داشت؟ امام(ره) به دليل عارف بودن، سياسي شده بودند. نمونه ديگر اين عرفان و سياست، آيتالله بهجت بود. رزمندگان حزبالله لبنان در جريان جنگ ٣٣ روزه، تحت هدايتهاي معنوي حضرت آيتالله بهجت قرار داشتند. معنويت ما با سياست يکي است. اينطور نيست که ما صرفا در اسلام چهار تا دستور داشته باشيم که نشان بدهد در دين ما، سياست هم وجود دارد.»
پناهيان در طرح اين مسأله که مواضع سياسي را بايد با ايدههاي مذهبي تلفيق کرد، معتقد است که «بايد به مديران مثبت نگاه کنيم که همگان انتظارشان از مديران بالا برود و همه به ايشان التماس دعا بگويند اما اينها در فرهنگ ما وجود ندارد؛ اگر نيست، نشان ميدهد نتوانستهايم ميان سياست و معنويت رابطهاي تبيين کنيم. صدقه دادن بسيار ثواب دارد اما اگر براي ريشهکن کردن فقر اقدام کنيد، ثواب بيشتري دارد. اين معنايش اين نيست که دستگيري از فقير را کنار بگذاريم. همين شعار مرگ بر آمريکا که شما ميگوييد، باعث ريشهکن کردن فقر ميشود.»
حزب سياسي و مذهبي مداحان
حضور پررنگ مداحان و واعظان را با ارايه خطبهها و مواضع سياسي ميتوان به دوره رياستجمهوري يازدهم تسري داد. اين روحانيون و مداحان در اين دوره از نفوذ سياسي و مذهبي خود استفاده کردند؛ به گونهاي که در بسياري جاها عملا سياستورزي از ناحيه دولت وقت را تعيين ميکردند. تمامي اين موعظهها و سخنان سياسي در حمايت از دولت مستقر بود. مورد حاج منصور ارضي و سعيد حداديان را ميتـوان دو تن از اين مداحان معروف دانست؛ سخنان سه سال پيش سعيد حداديان، از وعاظ معروف اصولگرا که در مراسمي در ماه رمضان بود و در واکنش به سخنان «روحاني» بيان شد. مداحان چند سالي است که خود را يکي از گروههاي تأثيرگذار بر پيکره تشکيلاتي و جرياني اصولگرايان نشان دادهاند. مداحان فقط سياسي حرف نميزنند، بلکه سياسي هم عمل ميکنند. «حاجمنصور ارضي» از مداحان سرشناس اصولگرا، در دعاي کميل شانزدهم بهمن ۹۴ در حرم حضرت عبدالعظيم حسني و در آستانه انتخابات دهمين دوره مجلس شوراي اسلامي پيشبيني کرد که «پيروزي اصولگراها قطعي است؛ چون هيأتها براي حمايت از کانديداهاي آنها بسيج شدهاند». حاجمنصور ارضي، سعيد حداديان، محمود کريمي، اسماعيل هلالي و نمونه جديدتر آن ميثم مطيعي چهرههاي برجسته مداحاني هستند که در مسير سياست ياريرسان اصولگرايان بودهاند. مصداق بارز اين درهمتنيدگي در آستانه انتخابات مجلس دهم خودش را نشان داد؛ آنجا که سعيد حداديان به اصولگرايان هشدار داد که اگر متحد نشوند، مداحان ليست مورد حمايت خود را منتشر ميکنند. نمونه برجسته ديگر قرارگرفتن «سيدعلي قريشي» يکي از شاگردان منصور ارضي، در ليست مورد حمايت اصولگرايان تهران بود که برخي سايتها از آن بهعنوان سهمخواهي ياد کردند. محمود کريمي يکي ديگر از چهرههاي مشهور اصولگرا در عرصه مداحي هم به هفتهنامه مثلث گفته بود که «زماني که امام حسين(ع) سياسي است، ما هم سياسي هستيم. همه سياسي باشند، من نباشم؟ من که بلندگو دارم و با جوانها ارتباط دارم، سياسي نباشم؟ من که يکي از مستمعينم شهيد احمديروشن بود، نبايد سياسي باشم؟ هيأت يعني اين، نه قيمه و قمه!» برجستهشدن نقش مداحان در جريان اصولگرايي و حمايتهايي که از آنها بهواسطه اثرگذاري سخنانشان در ميان بخشي از مردم ميشود، در حالي است که برخي روحانيون، بهويژه مراجع از اين ماجرا خشنود نيستند. آيتالله مکارمشيرازي يکي از مراجعي است که بارها در اين زمينه هشدار داده است. او سال پيش و در آستانه محرم گفته بود: «در آستانه ماه محرم ميخواهم پيامي براي خطبا و مداحان و مردم داشته باشم. از آميختن مجالس حسيني به مسائل سياسي، جناحي بپرهيزيد؛ مراقب باشيد بازيچه دست افرادي نشويد که اهداف خاصي در اين زمينه دارند. سياست کلي حفظ نظام را قبول داريم، اما سزاوار نيست مداحان خود را آلوده سياست جناحي کنند.»
*آيت وکيليان
همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد:
آخرين خبر در سروش
http://sapp.ir/akharinkhabar
آخرين خبر در ايتا
https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5
آخرين خبر در آي گپ
https://igap.net/akharinkhabar
آخرين خبر در ويسپي
http://wispi.me/channel/akharinkhabar
آخرين خبر در بله
https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT
آخرين خبر در گپ
https://gap.im/akharinkhabar