دو روحانی شیعه، بازیگران اصلی دولت بعدی عراق
ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست.
مرحله راي گيري به عنوان اصلي ترين مرحله در هر انتخاباتي محسوب مي شود اما اهميت اين مسئله در نظام هاي رياستي مانند ايران به مراتب بيشتر از نظام هاي پارلماني همانند عراق است چراکه در نظام هاي پارلماني، کابينه بر اساس توافق و ائتلاف ميان احزاب پس از انتخابات با توجه به تعداد کرسي ها شکل مي گيرد.
نظام سياسي عراق پس از صدام که چهارمين تجربه انتخابات را پشت سر مي گذارد درحالي وارد اين مرحله حساس و تعيين کننده شده است که با توجه به قوانين، براي تعيين نخست وزير، حزب پيروز بايد نصف به علاوه يک کرسي در پارلمان داشته باشد تا بتواند به تنهايي نخست وزير را تعيين کند.
در مجموع و پس از تغييرات متعدد در تعداد کرسي هاي پارلمان عراق در اين دوره، 329 کرسي در اختيار نمايندگان مردم عراق خواهد بود و از اين رو ائتلافي پيروز است که 165 کرسي در اختيار داشته باشد.
اهميت مرحله انتخاب نخست وزير و رايزني هاي تشکيل کابينه بعد از انتخابات به حدي در عراق بالاست که برخي ناظران اهميت اين مرحله را همتراز با رقابت براي جذب آرا مي دانند و براي نمونه مي توان به انتخابات دور قبل اشاره داشت که طي آن حيدر العبادي به عنوان نخست وزير انتخاب شد، درحالي که نوري المالکي راي اول را در بغداد بدست آورده بود و ائتلاف تحت رهبري وي هم پيشتاز بود، اما در رايزني هاي تشکيل دولت نتوانست نظرها را جلب کند.
در اين دوره هم، پس از موج رسانه اي که عربستان سعودي، امارات و آمريکايي ها به راه انداختند و مدعي شدند که گروه هاي مخالف جريان مقاومت پيروز شدند حالا با انتشار نتايج رسمي و بررسي هاي عميق تر مي توان ادعا کرد که هيچ ائتلافي نتوانسته پيروز قطعي اين انتخابات باشد و البته با دقت نظر مي توان تصريح کرد که با نگاه به گذشته عراق و همچنين نوع انتخابات پارلماني اين کشور و تعدد گروه ها و اقوام مختلف در ساختار چندپاره عراق، صحبت از پيروزي قاطع جناح خاص در انتخابات بي معني است.
در انتخابات اخير، ائتلاف سائرون به رهبري مقتدي صدر بالاترين تعداد کرسي را بدست آورده است، اما براي رسيدن به مرحله انتخاب نخست وزير نياز به 110 کرسي ديگر دارد که اين امر تنها با ائتلاف با يکي از دو جريان الفتح به رهبري هادي العامري با 47 کرسي يا النصر به رياست العبادي با 42 کرسي ممکن است و علاوه بر انتخاب يکي از اين دو ائتلاف يا هر دو، بايد از آراي ديگر ائتلاف ها همچون دولت قانون نوري المالکي يا حزب دموکرات مسعود بارزاني که هرکدام 25 کرسي در اختيار دارند و يا الوطنيه يا الحکمه که به ترتيب 21 و 20 کرسي دارند، براي ائتلاف رايزني صورت گيرد.
تشکيل چنين ائتلافي بدون رايزني هاي سياسي قدرتمند ميان طرف هاي حاضر در فضاي سياسي عراق دشوار است چراکه هر يک از رهبران کنوني از جمله العامري، العبادي، المالکي و حکيم شرايط خود را دارند.
رسانه هاي نزديک به سعودي در روزهاي اخير مدعي شده اند که برت مک گورک، نماينده ويژه ترامپ در ائتلاف ضد داعش، براي کمک به تشکيل کابينه وارد عمل شده و به دنبال دولتي متشکل از سائرون، النصر، الوطنيه و حزب دموکرات است که مي توان آن را ائتلاف ايده آلي براي آمريکايي ها دانست، هرچند اين ائتلاف هنوز فضاي خالي دارد که نياز به بيش از 20 کرسي براي تعيين نخست وزير دارد.
از سوي ديگر ائتلاف الفتح، النصر، دولت قانون، اتحاديه ميهني کردستان و يا ترکيب سائرون، الفتح، النصر، الحکمه هم مي توانند ديگر گزينه هاي تشکيل ائتلاف باشند؛ اما نکته حائز اهميت اين است که در چنين شرايطي يک بازيگر مهم و در سايه وجود دارد که مي تواند پيروز نهايي در تشکيل کابينه را مشخص کند.
جريان حکمت ملي به رياست عمار حکيم همان بازيگر در سايه است که بدان اشاره شد که با بدست آوردن 20 کرسي در جايگاه هفتم قرار گرفته، اما بايد مدنظر داشت که الحکمه مانند سائرون، الفتح، النصر و دولت قانون ائتلاف، ليست انتخاباتي نيست بلکه تمام 20 کرسي آن متعلق به يک کانون حزبي منسجم است که اين امر مي تواند قدرت مانور اين جريان را در رايزني ها افزايش دهد.
از سوي ديگر جريان الحکمه که امتداد مجلس اعلاي عراق بحساب مي آيد در سپهر سياسي عراق به عنوان گروه سياسي ميانه رو و معتدلي شناخته مي شده که همواره از راه حل هاي مرضي الطرفين براي بحران ها و مشکلات سياسي حمايت کرده است.
همين سبقه تاريخي، قدرت الحکمه را در شرايط فعلي عراق افزايش مي دهد تا بتواند به بازيگري اثرگذار تبديل شود و اولاً بتواند ائتلاف ها را براي کنار هم قرار گرفتن حتي با وجود برخي محذوريت ها، متقاعد کند و از سوي ديگر با تصميم خود براي پيوستن به هر يک از سناريوهاي احتمالي، ائتلاف تشکيل دهنده کابينه نقش تعيين کننده و پازل آخر را داشته باشد و به عنوان بالانسر عمل کند.
همين مسئله است که باعث مي شود مقتدي صدر، رئيس ائتلاف سائرون طي يک هفته گذشته دو ملاقات با عمار الحکيم داشته باشد تا نشان دهد براي تشکيل دولت آينده حساب ويژه اي روي جريان حکمت باز کرده است.
جريان حکمت ملي با گفتمان جوان گرايي و برنامه ريزي براي آينده عراق يکي از شگفتي سازان انتخابات اخير بود و جدايي اين جريان از مجلس اعلا که خواستگاه عمل سياسي خانواده حکيم طي سال هاي متمادي بوده و به عنوان يک گروه سياسي ريشه دار در عراق مطرح است؛ از نگاه همه ناظران اقدامي ريسکي براي عمار حکيم محسوب مي شد، اما حالا با نتايج نسبتاً موفقي که بدست آورده و وزن بالايي که در مذاکرات در اختيار دارد، مي تواند يکي از بازيگران کليدي کابينه آتي باشد.
به نظر مي رسد در دولت بعدي عراق دو روحاني شيعه يعني سيد عمار حکيم و سيد مقتدي صدر که برخواسته از دو خاندان سرشناس هستند، بازيگران اصلي دولت بعدي عراق باشند؛ به ويژه اينکه دو طرف درباره بسياري از امور همچون جوان گرايي در بدنه مديريتي عراق و همچنين مبارزه با فساد و فراقوميتي بودن، نظرات نزديکي به يکديگر دارند.
از سوي ديگر نبايد از چالش هاي پيش روي تشکيل دولت ائتلافي صرف نظر کرد چراکه معادلات قوا تغيير کرده و سقف مطالبات افزايش يافته و حجم بسياري از گروه هاي سياسي تغيير کرده و پيچيدگي تشکيل کابينه به نزديک بودن حجم گروه هاي داخل ائتلاف ها و تشکلات مرتبط است که اين امر انتخاب نخست وزير را در عراق دشوار تر مي کند.
اين خطر در شرايطي بيشتر بروز خواهد داشت که مد نظر داشته باشيم دخالت هاي خارجي به ويژه دولت جديد آمريکا و نقشه عربستاني ها براي نفوذ مخرب در عراق در حال اجرا است.
*حميدرضا کاظمي
همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد:
آخرين خبر در سروش
http://sapp.ir/akharinkhabar
آخرين خبر در ايتا
https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5
آخرين خبر در آي گپ
https://igap.net/akharinkhabar
آخرين خبر در ويسپي
http://wispi.me/channel/akharinkhabar
آخرين خبر در بله
https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT
آخرين خبر در گپ
https://gap.im/akharinkhabar