اردوغان در دوراهی سلطنت یا سقوط
مشرق/ متن پيش رو در مشرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست در ابتدا به نظر ميرسد اردوغان يک پيروزيِ نزديک و دشوار را در پيش دارد. اما آن روي سکه، يک شکست با اختلاف اندک و در واقع يک پيروزي بزرگ براي مخالفان پس از ۱۵ سال است. ۲۴ ژوئن شايد براي اولين بار در تاريخ کشور ترکيه، انتخابات مجلس و رياستجمهوري به صورت همزمان برگزار ميشود. اما اهميت اين انتخابات فقط به اين دليل نيست. بلکه به تغيير نظام سياسي حاکم بر ترکيه نيز برميگردد که سال پيش در همهپرسي مورد تأييد مردم قرار گرفت. هر کس که برنده اين انتخابات باشد، تفاوتي ندارد - به رياستيِ کامل تبديل ميشود، يعني وضعيتي که نه تنها رئيسجمهور مستقيماً توسط مردم انتخاب ميشود، بلکه نخستوزيري در کار نخواهد بود و مجلس نيز به دستور رئيسجمهور منحل ميشود. حتي براي انتخاب وزرايش نيازي به تأييد مجلس نخواهد داشت، ميتواند قضات انتخابي خود در ديوان عالي را افزايش دهد و در نتيجه اقتدارش بر نهادهاي مدني نيز افزايش مييابد. اين همان چيزي است که سولي اوزيل، پرفسور روابط بينالملل در استانبول، «رژيم جديد» مينامد. ۵۵ ميليون در داخل ترکيه و ۳ ميليون در خارج از آن براي رأيدادن ثبت نام کردهاند که نرخ بالاي مشارکت را نويد ميدهد. رئيسجمهوري براي تمام فصول اردوغان که از سال ۲۰۰۳ ميلادي نخستوزير ترکيه بوده و از ۲۰۱۴ تا کنون دفتر رئيسجمهور را تصاحب کرده است، در چهار سال اخير با دو بحران جدي روبرو شده که ممکن است بر آراي مردم ترکيه اثرگذار باشد: شکست و تغيير سياست در سوريه به علاوه کودتاي ناکام عليه او. با اين حال مخالفانش ترجيح ميدهند بر دو مسأله ديگر دست بگذارند: طولانيشدن دوران حکومت وي و مشکلات اقتصادي که نشانههاي آن بروز کرده است. پيش از اين مخالفان اردوغان معمولاً سياستمداران محافظهکار و اصطلاحاً جنتلمن را روبروي او قرار ميدادند و در تمام موارد شکست خوردند. حالا اما «محرم اينچه» از سوي حزب جمهوريخواه خلق (CHP) به عنوان مهمترين حزب در مقابل حزب عدالت و توسعه نامزد شده که به قول اکونوميست يک «کمپِينر کاريزماتيک» است. نظرسنجيها نشان ميدهد اينچه حدود ۳۰ درصد رأي دارد و اين همان گونه که نيويورکتايمز نوشته، يعني اگر انتخابات به دور دوم بيافتد، ممکن است با ائتلاف گروههاي سياسي بر او، چالش بزرگي براي اردوغان شکل بگيرد، چيزي که سه ماه پيش و در زمان اعلام انتخابات زودهنگام، فکرش را هم نميکرد. به جز اينچه، صلاحالدين دميرتاش و خانم مرال آکشنر نيز نامزدهاي مطرح اين انتخابات هستند اگر چه در نظرسنجيها حدود ۱۰ يا کمتر از آن رأي دارند. ساماندادن اقتصادِ فروپاشيده ترکيه يکي از برگ برندههاي اردوغان در ابتداي دوران نخستوزيرياش بود. با اين حال در ماههاي اخير يا از کمي پيشتر و با شروع درگيري دولت در موضوع گروههاي تروريستي منطقه که به انفجارهاي خونبار در ترکيه انجاميد، قيمت برخي مواد غذايي رو به صعود گذاشت و از آن سو، ارزش لير ترکيه تحت تأثير قرار گرفت. يورونيوز خبر داده ارزش لير ترکيه در برابر دلار از ابتداي سال جاري ۳۴ درصد کاهش داشته است. طولانيشدن دوره مسئوليت اردوغان که به روش پوتين-مدودفي شروع شد اما با کنارگذاشتن همه رودربايستيها ادامه يافت، يکي از نقاط تمرکز تبليغات مخالفان است با اين حال دو مسأله ممکن است تأثير تبليغات آنها را بکاهد. اول اينکه اردوغان قول داده در صورت انتخاب مجدد به رياستجمهوري، وضعيت فوقالعاده را که از کوتاي ژوئيه ۲۰۱۶ بر کشور حاکم است، در کشور لغو کند و ديگر اينکه رأيدهندگان از خود ميپرسند با اين اختيارات وسيعي که به رئيسجمهور بعدي داده خواهد شد، آيا هر کس ديگري غير از اردوغان نيز بر سر کار آيد از وسوسه تداوم قدرت برکنار خواهد ماند؟ دو ائتلاف روياروي هم در انتخابات مجلس فوريه ۲۰۱۸ بود که «اتحاد مردم» از ائتلاف حزب عدالت و توسعه (AKP) و حزب جنبش مليگرا (MHP) تشکيل شد. اين بار حزب اردوغان ترجيح داد پيش از تکرار آبروريزي که بر اثر کاهش رأي در انتخابات قبلي رخ داد، با يکي از منتقدانش ائتلاف کند. اين دو هماکنون ۳۵۱ کرسي در مجلس در اختيار دارند. در مقابل، سه ماه بعد در ماه مه، ائتلاف ديگري از چهار حزب مخالف دولت با نام «اتحاد ملت» اعلام موجوديت کرد. اين ائتلاف شامل حزب جمهوريخواه خلق (CHP)، حزب خوب (IYI)، حزب سعادت (Felicity) و حزب دموکرات (DP). اين احزاب روي هم ۱۳۷ کرسي را در مجلس کنونيِ ترکيه در اختيار دارند و ائتلاف آنها آخرين تلاش براي گرفتن مجلس از حزب عدالت و توسعه است. حزب عدالت و توسعه از سال ۲۰۰۲ ميلادي در تمام ادوار انتخاباتي شامل ۲۰۰۷، ۲۰۱۱ و و دو انتخابات در ۲۰۱۵ ميلادي توانست اکثريت را به دست آورد، اگر چه در انتخابات آخر از آرايش کاسته شد. مهمترين حزبي که در هيچ کدام از دو ائتلاف بالا نيست، حزب دموکراتيک خلق است که به کُردها تمايل دارد. از آنجا که کسب حداقل ۱۰% از آراي مردمي شرط ورود به مجلس است، اگر اين حزب بتواند چين حد نصابي را به دست آورد، در کنار ائتلاف چهار حزب مخالف دولت سهم بزرگي از مجلس را دست ياران اردوغان خارج ميکنند. اما اگر موفق نشود، بر سهم حزب عدالت و توسعه افزوده نيز خواهد شد و کنترل کامل مجلس بار ديگر در اختيار آن قرار ميگيرد. آيا حزب دموکراتيک خلق ميتواند عليرغم آراي اندکش، King Maker لقب بگيرد؟ جمعبندي بعيد است مخالفان بتوانند هر دو قوه اصلي مملکت را از دست حزب عدالت و توسعه خارج کند. اکونوميست و انبيسي محتملترين حالت را افتادن مجلس به دست مخالفان بيافتد علي رغم تداوم رياستجمهوريِ اردوغان ميدانند. اين پيشبيني با توجه به مشکلاتِ اقتصاديِ به وجود آمده که ضرورت يک مجلس مشورتي قوي را طلب ميکند، و همچنين افزايش اختيارات رئيسجمهور در نظام رياستيِ جديد که افزودهشدن مجلس به سبد او را خطرناک جلوه ميدهد، دور از ذهن نيست. منابع https://www.economist.com/the-economist-explains/2018/06/22/whats-at-stake-in-turkeys-elections https://www.nytimes.com/2018/06/23/world/asia/turkey-elections.html?rref=collection%2Fsectioncollection%2Fasia https://www.nbcnews.com/news/world/erdogan-clings-power-polls-tighten-ahead-turkey-s-snap-election-n885986 http://fa.euronews.com/2018/05/23/unprecedented-losing-value-of-turkish-lira-against-the-dollar همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در آي گپ https://igap.net/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar