سیاست تخیلی؛ انتقاد "سریعالقلم" از دیدگاه دولت نسبت به مذاکره با غرب
صبح نو/ متن پيش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست هرچند بعد از حضورش در اجلاس داووس، آقاي حسامالدين آشنا گفت که او مشاور رييسجمهوري نيست اما همواره به سبب اظهارنظرهاي منحصر به فردش مورد توجه اهالي رسانه و سياسيون قرار گرفته است. صحبت از آقاي محمود سريعالقلم است. استادتمام دانشگاه شهيد بهشتي که سالها در دانشگاههاي ايالات متحده تحصيل کرده است.
او بعد از آنکه وارد عاليترين دستگاه اجرايي کشور شد، دامنه سخنرانيها و اظهارنظرهايش افزايش يافت که بعضاً، اظهارات عجيبش واکنشهايي را هم در پي داشته است. با وجود آنکه سمتش در دولت تکذيب ميشد اما ديدگاهها و اولويتهاي دولت از زبان او اعلام ميشد تا جايي که گفته بود: «مهمترين اولويت دولت جديد، تغيير سريع تصوير ايران در منطقه و جهان است؛ تصويري که نشان دهد افرادي مؤدب، بافرهنگ، اصيل، بادانش، مجهز به عفت کلام، خويشتندار و فهيم نسبت به منافع و مصالح ملي در دستگاه دولتي مسووليت پذيرفتهاند. عدهاي که قبلاً هواپيما سوار شدهاند، سير هستند، غذاي خوب خوردهاند، زندگي متعارفي داشتهاند و با جهان آشنايي دارند، منافع ديگران را نيز در نظر ميگيرند و از همه مهمتر از ثبات فکري برخوردارند، قابل اتکا هستند و ظرفيت تغيير جهانبيني پنجبار در يک روز را ندارند.»
اما يکي، دو سالي است که خبري از اظهارنظرهاي اين مشاور غريب روحاني نيست و حتي در ايام انتخابات نيز در خارج از کشور به سر ميبرد. او همان ايام در مصاحبهاي مجازي با «صبحنو» مجدداً تاکيد کرد که «من هيچوقت سمتي در دولت روحاني نداشتم و ندارم، مشاور بودن بنده شايعات رسانههاست؛ هميشه دانشگاهي بودم و فعلاً در آلمان تدريس ميکنم. من يک فرد عادي هستم و در گوشهاي به درس و کتاب مشغولم.»
با وجود آنکه در ايام مذاکرات هستهاي از برجام دفاع ميکرد تا جايي که اظهارنظر مردمي را درباره روند مذاکرات ژنو به سخره ميگرفت اما در دوران پسابرجام به لاک سکوت فرو رفت و ديگر از سخنان جنجالياش خبري نبود. اين روزها که مجدداً با او براي مصاحبه در تماس بوديم گفت که به تازگي با يکي از مجلات ايران مصاحبه کرده و از مصاحبه مجدداً خودداري کرد.
سريعالقلم که با الگوي توسعهاي خود براي دولت روحاني نگاه به غرب را تجويز کرده بود حال پس از ماهها سکوت در مصاحبهاي گفته است از ابتدا تصورات درباره برجام اشتباه بود و برجام نميتوانست تحريمها را رفع و مشکلات را حل کند. او با اظهارتعجب از اينکه چرا واقعيتها به جامعه گفته نشده است، اينگونه از برجام انتقاد ميکند: «وزارت خارجه به گونهاي وانمود کرد که انگار با برجام همه مسائل حل خواهد شد و اين اشتباه بود. چرا خيلي صريح به افکار عمومي گفته نشد که ما با آمريکا چندين مسأله اختلافبرانگيز داريم و چرا نگفتيم که خيلي از اين مسألهها را نميتوانيم حل کنيم اما مسأله هستهاي را ميتوانيم حل کنيم؟»
او براي اثبات حرف خود، پاکستان را مثال ميزند و ميگويد: «پاکستان امروز يک قدرت هستهاي است و گفته ميشود حدود 80کلاهک هستهاي دارد، اما کسي با پاکستان کاري ندارد. چرا؟ چرا حقوق بشر و موضوع هستهاي را براي ايران مسأله ميکنند و براي برخي کشورهاي ديگر نميکنند؟ چرا حضور ما در منطقه حساسيتزا ميشود. سادهانگارانه بود که تصور ميکرديم اگر در مسأله هستهاي با آمريکا توافق کنيم، آمريکاييها اعم از خزانهداري و کاخ سفيد و کنگره آمريکا ديدگاهشان را نسبت به ما تغيير ميدهند و تحريمها تخفيف پيدا ميکند، اين ديدگاه رومانتيک شايد ناشي از فقدان شناخته آمريکا بود.»
او در ادامه انتقاد از عملکرد وزارت خارجه در مذاکرات هستهاي تاکيد ميکند: «من با دستگاه ديپلماسي نه رابطه داشتم و نه دارم؛ ولي وقتي از بيرون محتواي سخنرانيها و مواضع را مطالعه ميکنم تا اندازه قابل توجهي متوجه ميشوم آيندهنگريهاي لازم در نظر گرفته نشده است. به نظر ميرسد قدري عجله وجود داشته که گشايشي براي کار اقتصادي صورت پذيرد. شايد افراد متوجه نقش قدرتمند لابيها در آمريکا نبودند و توجه نداشتند که ما در مذاکرات تکموضوعي با آمريکا به جايي نميرسيم.»
سريعالقلم همچنين با اشاره به سخن رييسجمهوري پس از توافق برجام مبني بر اينکه «سفرهاي پهن شده و آمريکاييها اگر سر اين سفره ننشينند از دستشان ميرود» گفته است: ميتوان گفت که اين دولت هم مشکلات شناختي دارد. آمريکاشناسي و شناخت سيستم داخلي آن يک تخصص است.