تحلیلگر روس: همکاری نزدیک لزوما منجر به منافع نزدیک نمیشود
اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست ميثم سليماني| در چند وقت اخير صحبتهاي زيادي در خصوص روابط ايران و روسيه مطرح شده است. در طول پنج سال گذشته روابط دو کشور سير صعودي به خود گرفت. همکاريهاي مشترک در زمينه بحران سوريه و همچنين نزديکي روابط دوجانبه ميان تهران- مسکو بسياري را برآن داشت تا روابط دو کشور را استراتژيک بخوانند. موضوعي که بسياري از کارشناسان چندان آن را قبول نداشتند. اما طي چند وقت اخير برخي اقدامات روسيه در بحث بحران سوريه و موضوع نفت بسياري را نگران کرده است که اين روابط نزديک ممکن است بار ديگر در سراشيبي قرار گيرد. اما يلنا دانايوا، استاد دانشگاه و تحليلگر روابط ايران و روسيه در گفتوگو با «اعتماد» بر اين عقيده است که روابط ايران و روسيه رو به گسترش است، اما از سويي ديگر هر دو کشور منافع خاص خود را دارند و آن را پيگيري ميکنند. در ادامه، مشروح اين گفتوگو را ميخوانيد. برخي بر اين عقيده هستند که روابط ايران و روسيه طي چند وقت اخير به نسبت يک سال گذشته با چالشهايي مواجه شده است و روسيه نيز نسبت به ايران تغيير رويکرد داده است. آيا اين موضوع را قبول داريد؟ اين موضوع را قبول ندارم. به نظر من روابط ايران و روسيه در هر صورت گسترش پيدا کرده و ديدارهاي مکرر روساي دو کشور نشان از اين موضوع دارد. ما چندي پيش شاهد آن بوديم که آقاي پوتين، رييسجمهور روسيه و آقاي روحاني، رييسجمهوري ايران با يکديگر در چين و در حاشيه اجلاس سران شانگهاي ديدار کردند و تمام مسائل بينالمللي و مشکلاتي که دو کشور با آن روبه رو هستند را مورد بررسي قرار دادند. ما ميدانيم که تماسهاي مستمري ميان وزراي خارجه دو کشور نيز وجود دارد. نمايندگان مجلس ايران به تازگي از روسيه ديدن کردند و نمايندگان روس نيز در ماه مه در ايران حضور داشتند. حدود يک ماه پيش نيز ايران توافقنامه الحاق به منطقه آزاد تجاري اوراسيا را به امضا رساند. همچنين گفتوگو و رايزني در مورد بسياري از مسائل ادامه دارد و به نظر من اين نشاندهنده آن است که روابط ميان ايران و روسيه متفاوت از گذشته نشده است. ما ميتوانيم بگوييم که ما ثمرات همکاري خود را در قدم اول در سوريه مشاهده ميکنيم. کاهش تنش در سوريه نتيجه همکاري نزديک و تشريک مساعي دو کشور است. به موضوع مشارکت ايران و روسيه در سوريه اشاره کرديد، به نظر ميرسد روسيه قصد دارد يک توازن منافع ميان منافع ايران و اسراييل در سوريه ايجاد کند. آيا تصور نميکنيد اين اقدام به قرباني شدن ايران در سوريه منتهي شود؟ به نظر من اين گونه نيست. ميتوان گفت که روسيه نقش ايران در مبارزه با تروريسم را بسيار مثبت ارزيابي ميکند. به تازگي نيز سرگئي لاوروف، وزيرخارجه روسيه در مصاحبه خود با تلويزيون انگلستان به اين موضوع اشاره و تاکيد کرد که ايران در سوريه نقش بسزايي دارد و حضور ايران در سوريه به صورت قانوني است و با درخواست دولت رسمي و قانوني اين کشور در سوريه حضور پيدا کرده است. روسيه علاقهمند است که ايران تلاشهاي خود را در مسير حل هرچه سريعتر بحران سوريه افزايش دهد و ما ميتوانيم بگوييم که ايران در گفتوگوهاي آستانه نيز نقش فعالي داشته است. از سوي ديگر تاثير دولت ايران بر دولت سوريه و تشويق دولت سوريه براي گفتوگو با گروههاي اپوزيسيون از اهميت بسيار بالايي برخوردار است. ميتوان گفت که ايران در تمام مکانيزمها و ساختارهايي که براي حل بحران سوريه به وجود آيد نقش خواهد داشت. بناست که آقاي پوتين و ترامپ يک ديدار دوجانبه داشته باشند. برخي رسانههاي غربي خبر از يک توافق دوجانبه در خصوص جنوب غرب سوريه ميدهند، برخي از گمانهزنيها حاکي از آن است که يکي از بندهاي توافق اين است که اسراييل هر زمان که بخواهد ميتواند مواضع ايران در سوريه را مورد هدف قرار دهد، آيا فکر نميکنيد پذيرش چنين توافقي ناديده گرفتن نقش ايران در سوريه باشد؟ ما بسيار اميدواريم که اين ديدار موفقيتآميز باشد، چراکه در اين بين اگر روابط روسيه و امريکا به سمت عاديسازي پيش برود به نفع همه کشورهاي جهان و سازمانهاي بينالمللي است و همچنين به نفع شرايط خاورميانه خواهد بود. اما آنچه مربوط به قرباني شدن ايران در سوريه مطرح ميشود، به نظر من نتيجه نادرست شناخت واقعيت است. در قدم اول همه بايد بدانند که منافع دو کشور حتي در صورت همکاري نزديک نميتوانند با يکديگر تطابق داشته باشند و البته که روسيه به دنبال منافع خود و ايران هم به دنبال منافع خاص خود است و ما بايد اين واقعيت را درک کنيم زيرا براي بررسي و تحليل هر اقدام بايد دلايل و انگيزههاي آن را درک کنيم. آنچه مربوط به وضع سوريه است، اکنون امريکا و روسيه ميخواهند از يک جنگ جديد در سوريه جلوگيري کنند و اجازه گسترده شدن آن را ندهند. از همين رو نه روسيه و نه ايران نبايد به هر عمليات تحريکآميز پاسخ بدهند. به نظر من امروز رفتار ايران بايد بسيار سنجيده و بااحتياط باشد و اگر امروز صحبت از خروج نيروهاي خارجي ميکنيم، فقط در مورد منطقه جنوبي سوريه اين مساله مطرح است که نزديک به مرزهاي اردن و اسراييل است. البته به دليل اينکه روابط ايران با اسراييل بهشدت خصمانه است، روسيه بهشدت نگران آن است که عمليات جنگي ميان ايران و اسراييل در منطقه رخ دهد. اکنون اين نگراني وجود دارد که حملات رژيم اسراييل به مواضع ايران در سوريه با چراغ سبز روسيه باشد. آيا اين درست است يا خير؟ من با چنين سخناني مخالف نيستم. ميتوان گفت که روسيه از برخي حملات به دلايلي که قبلا اشاره کردم چشمپوشي کرده است. اما بايد تاکيد کنم که نبايد به همه تحريکات پاسخ داد تا از بروز عمليات جنگي گسترده پيشگيري شود. اکنون روسيه در حال ناديده گرفتن حملات اسراييل به خاک سوريه است و اجازه ميدهد جنگندههاي آن تا عمق خاک سوريه نفوذ کنند و در شرق اين کشور مواضع ايران را هدف قرار دهند، اين موضوع چه معني ميتواند داشته باشد؟ در حال حاضر درخواست و خواهش اسراييل از روسيه اين است که نيروهاي ايراني حداقل ٧٠ تا ٨٠ کيلومتر از مرزهاي آن فاصله بگيرند. روسيه نيز آن را قبول و اصرار دارد که چنين شرطي در نظر گرفته شود. بايد اين موضوع را درک کرد که روسيه هم با ايران و هم با اسراييل روابط بسيار خوبي دارد. روسيه علاقهمند است که با همه کشورهاي خاورميانه روابط حسنه داشته باشد و کمکهاي اقتصادي به آنها را گسترش دهد. روسيه منافع مشترک با اسراييل دارد زيرا جامعه يهوديان در روسيه فعال هستند. از طرفي ديگر بخشي از جامعه روسيه به اسراييل مهاجرت کردهاند و دولت مجبور است از آنها نيز حمايت کند. از همين رو ما شرايط اسراييل را نيز در نظر ميگيريم. همان طور که ميدانيد، ايران و اسراييل همواره در حال تهديد کردن يکديگر هستند. روسيه علاقهمند نيست که در مناقشه ميان ايران و اسراييل دخالت کند. اما روسيه هم بايد منافع ايران را در نظر داشته باشد و هم اسراييل. در نتيجه اکنون بهشدت نگران است که نيروهاي ايراني به مرزهاي آنها نزديک شود زيرا از ديدگاه اسراييل اين اتفاق يک فاجعه خواهد بود بنابراين قصد دارند تا جاي ممکن ايران را از مرزهاي خود دور کنند. روسيه نميگويد که ايران بايد تمام نيروهاي خود را از خاک سوريه خارج کند، اما در هر صورت روسيه اعلام کرده است که در ماه جاري ميلادي بيش از هزار نفر از نيروهاي خود را از سوريه خارج کرده و تعدادي از جنگندههاي روسيه نيز خاک سوريه را ترک کردند. به نظر شما وقتي که ابعاد نظامي بحران سوريه کاهش پيدا ميکند و به سمت پررنگتر شدن ابعاد سياسي آن پيش ميرويم، در همين چارچوب از نقش ايران براي روسيه در سوريه کاسته ميشود؟ به نظرم اين گونه نيست. روسيه علاقهمند است که ايران از امکانات خود استفاده کند و در راستاي حل مسائل سياسي بحران سوريه به شکل قانوني قدم بردارد چراکه ايران بر دولت و حکومت سوريه بسيار تاثيرگذار است و ميتوان از اين ظرفيت در راستاي تشويق دولت براي برگزاري انتخابات آزاد و تدوين قانون اساسي جديد استفاده کرد. ايران نيز به خوبي ميداند که شهروندان سوري بايد در مورد آينده کشور خود تصميمگيري کنند و روسيه هم با اين ايده موافق است. روسيه بهشدت طرفدار حضور اقتصادي و فرهنگي قدرتمند ايران در سوريه در راستاي بهبود شرايط زندگي در اين کشور است. روسيه همچنين علاقهمند است که ايران به تلاشهاي بينالمللي خود در راستاي حل مسالمتآميز بحران سوريه ادامه دهد. در چارچوب صحبتي که پيشتر انجام داديم، همين مشکل در خصوص ايران، روسيه و عربستان وجود دارد و بازهم نگراني در خصوص نزديکي روابط رياض- مسکو در بحث نفت وجود دارد که پس از تحريمهاي احتمالي امريکا عليه ايران بازهم منافع ايران در معرض خطر قرار گيرد. نظر شما در اين خصوص چيست؟ گسترش روابط ميان روسيه و عربستان بيشتر به دليل منافع اقتصادي دو کشور بوده است. اما نميتوان گفت که روسيه نسبت به بازگشت تحريمهاي احتمالي امريکا عليه ايران بيتفاوت است. اکنون در بحث زنده نگه داشتن برجام، روسيه رايزنيهاي گستردهاي را با چين و برخي کشورهاي اروپايي انجام داده است که صادرات نفت ايران قطع نشود. يعني روسيه در حال مذاکره براي صادرات نفت ايران است؟ بله. البته اين موضوع معطوف به نفت نيست، بلکه بيشتر در خصوص حفظ برجام است که در اين بين نيز بحث صادرات نفت ايران نيز مطرح است تا بتواند با تحريمهاي احتمالي امريکا عليه ايران از جمله تحريم نفتي مقابله کند. اقدامي که روسيه و عربستان در اوپک با يکديگر انجام دادند، تا حد زيادي متفاوت با صحبتي است که شما مطرح ميکنيد. زيرا توافق روسيه و عربستان بر سر افزايش توليد نفت به ضرر ايران تمام ميشد، آيا فکر نميکنيد اين دو رويکرد تناقض دارند؟ البته که منافع اقتصادي و سياسي دو موضوع جدا از يکديگر هستند. اما فکر نميکنم که روسيه در توافقهاي خود با عربستان قصد داشته باشد ايران را قرباني کند. البته که روسيه در بحث نفت و گاز با ايران يک رقيب محسوب ميشود، اما واقعيت آن است که بازار فروش نفت ايران و روسيه متفاوت است. در اين زمينه مشتريهاي ايران بيشتر شرقي و مشتريهاي نفت روسيه بيشتر غربي هستند. بناست مذاکراتي بين روساي جمهور امريکا و روسيه برگزار شود. با توجه به تنشهاي موجود، به آينده روابط امريکا و روسيه خوشبين هستيد؟ من هميشه به آينده خوشبين هستم چراکه دو کشور بزرگ جهان در هرصورت در بسياري از مسائل جهاني تاثيرگذار هستند و نميتوانند با يکديگر تماس نداشته باشند. زيرا نه به نفع دو کشور و نه به نفع جهان است. اما از طرفي ديگر رفتارهاي ترامپ قابل پيشبيني نيست و نميتوان روي آن چندان حساب ويژهاي باز کرد زيرا سخنان متناقض زيادي دارد و رفتارهاي نسنجيده دارد و بايد صبر کنيم و ببينيم نتايج اين ملاقات مثبت خواهد بود يا خير. حتي نميتوان به طور دقيق در خصوص دستور کار اين نشست نيز سخن گفت. آيا در گفتوگوهاي ميان دو طرف در خصوص برجام و ايران سخن به ميان خواهد آمد؟ به نظر من ايران و برجام يکي از مهمترين مسائل در دستور کار گفتوگوهاي ميان سران دو کشور است. ولي اکنون ديدگاههايي که در خصوص رفتارهاي روسيه در ايران مطرح ميشود بسيار کاذب است. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar