کوچ اجباری جنوب به شمال

همشهري/ متن پيش رو در همشهري منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست مريم سمائي| بحران آب بعد از نواحي کويري، مرکزي و جنوبي کشور به استان‌هاي سرسبز و پرآب شمالي رسيده است؛ به‌طوري که هم‌اکنون برخي روستاهاي اين مناطق خشک شده‌اند و با تانکر براي آنها آب ارسال مي‌شود. اين در حالي است که طبق آمارها مهاجرت از نيمه جنوبي کشور به سمت نيمه شمالي رو به افزايش است و مردم براي فرار از کمبود آب به سمت مناطق شمالي مهاجرت مي‌کنند. محمد اميني، استاد دانشگاه و رئيس سابق مرکز تحقيقات منابع طبيعي و کشاورزي استان مازندران در اين‌باره به همشهري مي‌گويد: اعدادي که مرکز آمار ايران در رابطه با مهاجرت از نيمه جنوبي کشور به نيمه شمالي منتشر کرده، اعداد قابل تاملي است. در بين 2سرشماري نفوس و مسکن بين سال‌هاي 85 تا 90 استان مازندران 5برابر استان تهران مهاجرپذيري داشته و در رأس استان‌هاي مهاجرپذير کشور قرارگرفته است. او به بحث بحران آب در استان مازندران اشاره مي‌کند و مي‌گويد: اين مهاجرت‌پذيري در حالي است که استان‌هاي شمالي هم به‌دليل تخريب‌هاي گسترده در جنگل، افزايش مراتع، افزايش جمعيت، ويلاسازي‌هاي گسترده، کشاورزي به روش‌هاي سنتي و... با بحران آب مواجه هستند. کاهش 50ميلي‌متري بارش باران اميني تصريح مي‌کند: ميزان بارش‌ها ظرف 20سال گذشته به‌طور متوسط 50ميلي‌متر تنزل پيدا کرده؛ يعني 20درصد از ظرفيت بارش‌ها کاسته شده است. نوع بارش‌ها هم تغيير کرده و از برف به باران تبديل شده است؛ از سوي ديگر، شاهد بهره‌برداري بيش از حد آب براي کشاورزي هستيم به‌طوري که هم‌اکنون براي يک کيلو برنج به‌طور متوسط بين 3تا 5هزار ليتر آب مصرف مي‌شود. قطعا آب براي ما حياتي است و بايد برنج را با روش‌هاي نوين به عمل بياوريم و با تغيير شيوه کشت مانع پمپاژ آب شويم. اين استاد دانشگاه با اشاره به اينکه الان دشت‌هاي ممنوعه در استان مازندران به‌شدت افزايش پيدا کرده است، مي‌گويد: متأسفانه تعداد چاه‌هاي حفرشده در سال‌هاي اخير به‌شدت زيادشده درحالي‌که کشاورزي بايد به برداشت آب‌هاي سطحي متکي باشد ولي الان آب‌هاي زيرزميني در حال تخليه‌شدن است. بيش از 70هزار چاه عميق و نيمه‌عميق در مازندران وجود دارد. برنجکاري و باغباني در 2فصل از سال اجازه نمي‌دهد طبيعت خودش را ترميم کند و اين چرخه معيوب شده است. او خاطر نشان مي‌کند: آب پايين‌دست که کاهش پيدا مي‌کند آب بالادست را هم به سمت خود مي‌کشاند، در نتيجه ريشه درختان جنگلي با کمبود آب مواجه مي‌شود و انواع آفات هم به سراغشان مي‌آيد؛ اينها مثل زنجيره به هم پيوسته است. شمال کشور خشک مي‌شود اميني تأکيد مي‌کند که اگر با اين روند پيش برويم و تغيير رفتار ندهيم، شمال کشور تا 20سال آينده به‌طور کلي خشک مي‌شود. او معتقد است که خشکي در شمال کشور در حال پيشروي است و هرچه از غرب به شرق يعني از گيلان به سمت استان گلستان پيش برويم خشکي شدت بيشتري پيدا مي‌کند. نيمي از جنگل‌ها رها شده‌اند اميني در ادامه مي‌گويد: طبق آخرين آمار مؤسسه تحقيقاتي جنگل‌ها و مراتع، سطح جنگل‌هاي شمال کشور به 1.6ميليون هکتار رسيده اين در حالي است که سازمان جنگل‌ها اين مساحت را 2ميليون هکتار عنوان مي‌کند. اين درحالي است که نيمي از جنگل‌ها فاقد طرح جنگلداري است و به جز حفاظت فيزيکي آن هم با کمترين نيرو، هيچ طرح و برنامه‌اي براي اين عرصه‌ها وجود ندارد. درحالي که جنگل‌ها نقش مهمي در تأمين آب دارند. اميني در ادامه مي‌گويد: در داخل جنگل‌ها حدود 3هزار و 400 پارچه آبادي داريم که اهالي اين روستاها به کار زراعت و دامداري مشغولند و حتي براي سوخت خود از درختان استفاده مي‌کنند بدون اينکه هيچ نظارتي روي کار آنها باشد. دامداران براي اينکه علوفه بيشتري در جنگل برويد به‌اصطلاح جنگل را تنک مي‌کنند تا آفتاب بيشتري به زمين بتابد و علوفه رشد کند. ساخت 100هزار ويلا طي 20سال او به موضوع قاچاق و ويلاسازي‌هاي داخل جنگل اشاره مي‌کند و مي‌گويد: طبق آمارهاي سازمان بازرسي مازندران ظرف 20سال اخير حدود 100هزار ويلا در داخل مناطق طبيعي شمال کشور ساخته شده که همه اينها نياز به آب دارند و بايد آبرساني شوند. دفن زباله در جنگل، رها شدن شيرابه‌ها، ايجاد معادن و خالي‌شدن زمين، تونل‌سازي‌ و... جنگل‌ها را با سرعت بيشتري تخريب مي‌کند. اين استاد دانشگاه تصريح مي‌کند: ظرفيت بازدارندگي ما هم در قانون قوي نيست؛ چه در تصرف اراضي و چه در قاچاق چوب. متخلفان هم در اين زمينه دستشان باز است. به‌طور حتم اگر با همين روند پيش برويم چند سال ديگر اين جنگل‌ها را نخواهيم داشت. مديريت نادرست عامل هدررفت آب قدرت‌الله اياز، استاد محيط‌زيست دانشگاه قائمشهر هم در اين‌باره به همشهري مي‌گويد: بحث بحران آب به وضعيت آب و هوايي هم بستگي دارد اما مديريت ما هم دچار ايراداتي است که هدررفت آب را بيشتر کرده است. او با اشاره به اينکه بايد روي هدررفت آب کار شود، مي‌گويد: حدود 75 تا 77درصد آبي که در روز مصرف مي‌شود، آب خاکستري است که قابليت بازيافت دارد. اگر زيرساخت‌ها در اين زمينه ايجاد شود مي‌توان 99درصد از اين آب را بازيافت و از آن براي مصارف شست‌وشو استفاده کرد. اياز با بيان اينکه آب در بسياري از روستاهاي شمالي وارد حوضچه مي‌شود و عملا امکان بازيافت دارد، تصريح مي‌کند: اگر زيرساخت‌ها تأمين و فرهنگسازي‌ در اين زمينه انجام شود حتما بازيافت آب خاکستري راهکار مناسبي براي کاهش کمبود آب خواهد بود. اکثر رودخانه‌ها خشک شده‌اند اين استاد دانشگاه با اشاره به اينکه اکثر رودخانه‌هاي استان مازندران هم‌اکنون خشک شده‌اند، مي‌گويد: افزايش جمعيت، مديريت نادرست در بهره‌برداري از آب، نداشتن الگوي مناسب در کشاورزي، افزايش ويلاسازي‌ها در استان‌هاي شمالي، تخريب جنگل‌ها در بالادست و... سرعت کمبود آب در استان مازندران را افزايش داده است. او به ويلاسازي در کنار ساحل هم اشاره‌اي مي‌کند و مي‌گويد: اين ويلاسازي‌ها رقيبي براي کشاورزي محسوب مي‌شود و تبديل‌شدن ساحل به بخش گردشگري مصرف آب را بيشتر از پيش افزايش داده است. ورشکستگي زيست‌محيطي در شمال رئيس سابق مرکز تحقيقات منابع طبيعي و کشاورزي استان مازندران با بيان اينکه ورشکستگي زيست‌محيطي سراغ طبيعت شمال کشور آمده است، مي‌گويد: ما ديگر استان پرآب نداريم. اکثر استان‌ها به‌علت بهره‌برداري بيش از حد، از حالت نرمال خارج شده و به حالت هشدار رسيده‌اند. هم‌اکنون نزاع‌هاي داخلي بر اثر کمبود آب داريم که به کشته‌شدن و درگيري و تبعات امنيتي خواهد انجاميد. الان استان سمنان از مازندران آب مي‌خواهد و کشمکش بر سر آب مدتي است که شروع شده و اين نزاع‌ها هر چه جلو برويم، عمق بيشتري پيدا مي‌کند. محمد اميني گفت: وقتي جمعيت به نيمه شمالي مهاجرت مي‌کند و روستاها به‌عنوان کانون‌هاي کشاورزي به‌دليل کم‌آبي تخليه مي‌شوند، تبعات اين مسائل دامن همه را مي‌گيرد. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar