سرمقاله ابتکار/ تیغ دو لبه مذاکره
ابتکار/ « تيغ دو لبه مذاکره » عنوان سرمقاله روزنامه ابتکار نوشته رضا دهکي است که ميتوانيد آن را در ادامه بخوانيد: «مذاکره» در عرصه ديپلماسي معنايي فراتر از گفتوگو دارد. اين تفاوت معنايي، نه در ساحت فعل و عمل که در ساحت برداشتها و دريافتها از مذاکره است. در اين نگاه، اصل انجام مذاکره، خود به تنهايي واجد معاني و پيامهاي ديپلماتيک بوده و پذيرش يا عدم پذيرش مذاکره بين دو کشور، خود معنادار است. موضوع مذاکره بين ايران و آمريکا در تمام 40 سال اخير موضوعي بوده است که گاه و بيگاه از پستو به در ميآيد و دوباره به پستو ميخزد تا دوباره در رويدادي رخ بنمايد. چه موضعگيري دو آتشههاي انقلابي در برابر موضع دولت بازرگان درباره رابطه با آمريکا باشد، چه چالش گروگانگيري سفارت آمريکا در تهران، چه ماجراي مک فارلين باشد، چه انتظار برقراري تماس بين دو کشور در دوران اصلاحات، چه واسطهگري عمان باشد و چه مذاکرات هستهاي ايران و 1+5 که در نهايت به اولين مذاکرات دو جانبه وزراي خارجه ايران و آمريکا هم انجاميد، همواره هر تماسي بين دو کشور که رسانهاي شده، تحليلهاي خاص خود را به همراه داشته است. حال در شرايطي که دونالد ترامپ، رئيس دولت ايالات متحده آمريکا، به صورت يک جانبه از برجام خارج شده و ايران در کنار 5 کشور باقيمانده از 1+5 در حال تلاش براي حفظ برجام هستند، موضوع مذاکره بين ايران و آمريکا بار ديگر داغ شده است. جمعي از سياسيون ايراني درخواست مذاکره با آمريکا را ميدهند و برخي آنها را شماتت ميکنند، ترامپ، ايرانيها را ناچار به مذاکره در آينده نزديک ميداند و رئيس دفتر رئيسجمهوري اسلامي ايران از تماس 8 باره ترامپ براي گفتوگو با حسن روحاني در سفر اخير وي به نيويورک براي حضور در اجلاس سران سازمان ملل متحد خبر ميدهد. در اين ميان برخي هم هستند که اصل گفتوگو و مذاکره را مفيد و درست ميدانند، اما چون طرف مقابل را چهرهاي همچون دونالد ترامپ نمايندگي ميکند، آن را در شرايط فعلي اقدامي درست و بجا ارزيابي نميکنند. به نظر ميرسد که در شرايط فعلي موضوع «مذاکره درباره ...» مطرح نيست. اگر زماني عنوان ميشد که مذاکرات صرفا در چارچوب موضوع هستهاي خواهد بود و مسائلي مثل موشکهاي ايراني و حقوق بشر از شمول آن خارجند، حالا اصل مذاکره کردن زير سوال قرار گرفته است. اصل ماجرا بيش از اين که به اختلاف نگاه ميان تفکرهاي سياسي داخل ايران بازگردد، به رفتارهاي دونالد ترامپ مربوط ميشود. ترامپ در مدت زمان سپري شده از حضورش در کاخ سفيد، رفتارهايي ناگهاني و غير قابل پيشبيني از خود بروز داده است. واضح است که ترامپ از اين غيرقابل پيشبيني بودن به عنوان يک حربه و سلاح در برخورد با ديگر کشورها بهره ميبرد. سياست ترامپ بر «اول آمريکا» و «اول من» استوار است. شايد به همين دليل حتي متحدان قديم و دوستان سنتي آمريکا نيز امروز حتي اگر کنار ترامپ قرار ميگيرند، مصافحه ميکنند و لبخند ميزنند، اما در کلام و گاه عمل خود را دورتر از گذشته نسبت به آمريکا قرار ميدهند. اگر زماني از تحريم کالاي آمريکايي در کانادا سخن گفته ميشد و يا رئيسجمهوري فرانسه سخني تند عليه رفتار خودخواهانه آمريکا طرح ميکرد، عجيب مينمود، اما امروز اين اتفاق افتاده است. در سوي ديگر ترامپ مشغول آشتي و دوستي با دشمنان سنتي آمريکاست. با رهبر کره شمالي ديدار ميکند و در ديدار با ولاديمير پوتين روس، چنان در ستايش از روسيه افراط ميکند که به تحقير آمريکا برابر ابرقدرت سنتي رقيب تعبير شده و مورد انتقاد سياسيون آمريکايي و از جمله هم حزبيهايش در حزب جمهوريخواه قرار ميگيرد. خروج از قراردادهاي بينالمللي جلوه ديگري از رفتار ترامپ است که طرف مقابل را از هرگونه اميدواري به حصول نتيجه از مذاکره با آمريکاي ترامپ نااميد ميکند. سخنان اخير ترامپ هم نشان ميدهد که وي از اصل نشستن ايران پاي ميز مذاکره، پيش از آن که به دنبال نتيجه مذاکره باشد، به دنبال القاي اين معني است که ايران با فشار آمريکا «مجبور» به مذاکره شده است. در شرايطي که مقابله با آمريکا به عنوان يک محور عقيدتي انقلابي در جمهوري اسلامي مطرح است، طبيعتا اين ادبيات دورترين شرايط ممکن را براي حصول مذاکره لااقل به صورت آشکار و در سطوح عالي را ايجاد ميکند. برخي معتقدند که در شرايط دشوار امروز ايران شايد بهترين راه مذاکره باشد. آنها کره شمالي را مثال ميزنند و شرايط تهران در مذاکره با واشنگتن را پايينتر از پيونگيانگ نميدانند. با اين حال اين نکته کمتر در نظر گرفته ميشود که اصل آغاز مذاکره ميان ايران و آمريکا همچون مذاکره کرهشمالي و آمريکا در درجه اول به نفع شخص ترامپ است. شايد با روحيه کاسبکارانه ترامپ، اين مذاکره نتايجي هم داشته باشد و به تعبيري با ترامپ کاسب بتوان بهتر از اوباماي سياستمدار کنار آمد. با اين حال در اين شرايط اصل مذاکره خود همان معناي ديپلماتيک فراتر از معناي لغوياش را دارد؛ ايران قرار نيست جلوي اين رفتار ترامپ کوتاه بيايد. با اين حال بايد اين هشدار را داد که در آينده، انتشار هرگونه خبري از ديدارهاي پنهاني يا واسطهگري کشورهايي مثل عمان و روسيه يا بازي روسها بر سر ايران با آمريکا نيز ميتواند اين وجهه ايران را به همان اندازه نشستن پاي ميز مذاکره رسمي با آمريکا تحت تاثير قرار دهد. در نتيجه سياستگذاران ديپلماسي ايران بايد بدانند که در نهايت اولويتشان در اين عرصه چيست و بر اين اساس رفتار کنند. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar