متهم اصلی خاموشیها
دنياي اقتصاد/ متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست احسان اميدي| خاموشيهاي اخير و مشکلاتي که به تبع آن ايجاد ميشود، بهخصوص تحمل گرماي طاقتفرساي اين روزها، سبب شده است که همه ما توجه بيشتري به موهبتي به نام برق داشته باشيم و بيش از پيش به اهميت آن در زندگي روزمره خود پي ببريم. ممکن است از دولت هم رنجيده باشيم که چرا در اين گرما، برق را قطع ميکند؟ آيا شايسته ايران است که با اين منابع عظيم انرژي و با اين صنعت برق گسترده، در اوج نياز به برق، مردم از آن محروم باشند؟ اما بهراستي آيا بحران تامين برق و يا به اصطلاح اوج (پيک)مصرف برق، مسالهاي است که تنها در کشور ما اتفاق ميافتد و کشورهاي ديگر با چنين بحرانهايي دست و پنجه نرم نميکنند؟ پاسخ به اين سوال منفي است. بحران تامين پيوسته برق در زمانهاي اوج تقاضاي مصرف برق، همواره چالشي براي بسياري از کشورهاي دنيا بوده است و همواره تلاشهايي براي حل اين بحران صورت گرفته است، چراکه اساسا برق کالايي غيرقابل ذخيرهسازي است که هزينه ذخيره آن هنوز بسيار بالاست، بنابراين شايد بتوان سوال مذکور را به اين صورت تصحيح کرد: آيا در سراسر دنيا روشي بهتر از قطع برق، براي مقابله با اوج مصرف برق وجود ندارد؟ عامل اصلي بحران برق کدام افراد هستند؟ مرکز پژوهشهاي مجلس در بخشي از گزارش خود با عنوان «ارزيابي ابعاد بحران تامين برق تابستان و راهکارهاي مقابله با آن» که اخيرا منتشر شده به بررسي تجارب ساير کشورها براي مقابله با بحران اوج مصرف برق پرداخته است که مطالعه آن ميتواند به پاسخگويي بهتر به اين سوال کمک کند. اهم تجربيات کشورها براي کاهش تقاضاي مصرف برق به منظور عبور از اوج مصرف برق در چهار بخش کلي تقسيمبندي شدهاند: • ارتباط با مشترکين • سهميهبندي برق • اصلاح تعرفه برق • جايگزيني لوازم خانگي برقي با لوازم کممصرفتر روش اصلاح تعرفه برق، موثرترين بخش در ميان ۴ روش مذکور است. البته اين به آن معنا نيست که ساير روشها بيتاثير هستند، اما با توجه به اينکه مشترکين خانگي بزرگترين تاثير را در شکلگيري اوج بار مصرفي اعمال ميکنند، ضروري است قيمت برق در اوج مصرف اصلاح شود. تاثير تعرفهها هم خيلي دور از ذهن نيست، چرا که در هر صورت هر فرد به اصطلاح «حساب جيب خود را ميکند» و رفتار مصرفي خود را اصلاح ميکند. اين موضوع همان چيزي است که منجر به عبور از بحران برق بدون خاموشي يا ساير مخاطرات مربوط به اوج بار مصرفي، خواهد شد. روشهايي وجود دارد که بدون فشار به اکثريت مردم بتوان قيمت را اصلاح کرد، بهطوري که نهتنها مردم ناراضي نباشند بلکه عموم مردم از اجراي طرح راضي هم باشند. اين روش عبارتست از تمرکز افزايش قيمت بر «مشترکين پرمصرف» -که اقليت جامعه هستند و تثبيت قيمت يا اعطاي تشويق به مشترکين کممصرف (اکثريت جامعه). در ادامه به تجربيات برخي از کشورها در اين حيطه ميپردازيم. در کوبا، دولت قيمت برق براي همه مصرفکنندگان خانگي را (به استثناي مشترکين نيازمند) بهصورت پلکاني افزايش داد. اين افزايش قيمت برق در جدول زير مشاهده ميشود. با توجه به جدول زير، افزايش قيمت برق خانگي در کوبا با تمرکز بر مشترکين پرمصرف انجام شد بهطوري که قيمت پله اول ثابت اما قيمت پله آخر بيش از چهار برابر شده است. در برزيل ۸۰ درصد برق مصرفي در سال گذشته بهعنوان سهميه هر مشترک در نظر گرفته شد. براي ميزان مصرف بالاتر از سهميه، قيمت برق افزايش زيادي پيدا کرد بهطوري که براي مصارف بين ۲۰۰ تا ۵۰۰ کيلووات ساعت ۵۰ درصد افزايش قيمت و براي مصارف بيش از ۵۰۰کيلووات ساعت ۲۰۰درصد افزايش قيمت در نظر گرفته شد. در ايالت کاليفرنيا آمريکا نيز طرح تخفيف تعرفهاي موسوم به ۲۰/ ۲۰ اجرا شد. بر اساس اين طرح به مشترکين خانگي که در زمان اوج مصرف تابستانه ۲۰ درصد کمتر از سال گذشته برق مصرف ميکردند، ۲۰ درصد تخفيف در هزينه برق داده شد. همين اعداد براي مشترکين بزرگ تجاري و صنعتي ۳۰ درصد در نظر گرفته شد. ميتوان براي اجراي طرحهاي مشابه در ايران به جاي مقايسه مصرف يک مشترک با ميزان مصرف در سال گذشته، مصرف مشترکين با يکديگر در يک شهر يا حتي ناحيه و محله را مقايسه کرد. چراکه اولا بهعلت جابهجايي گسترده مستاجران، مقايسه دو سال متوالي منطقي نيست. ثانيا مقايسه عملکرد خانوارها با ساير همشهريها، انگيزه بيشتري براي کنترل مصرف ايجاد ميکند. علاوه بر اقدامات فوق در کاليفرنيا، شرکتهاي توزيع برق و گاز تغييرات هوشمندانهاي در تعرفههاي بخش خانگي اعمال کردند. کميسيون خدمات عمومي ايالت کاليفرنيا براي کنترل بحران برق در در ژوئن سال ۲۰۰۱، قيمت برق مشترکين خانگي دو شرکت SCE و PG&E را بهطور چشمگيري افزايش داد. اين افزايش قيمت براي همه مشترکين بهصورت يکسان انجام نشد و افزايش قيمت با تمرکز بر مشترکين پرمصرف صورت گرفت. جدول زير، درصد افزايش قيمت تعرفههاي برق را در اين سال نشان ميدهد. همانطور که در جدول فوق نيز مشاهده ميشود، سياست افزايش قيمت ايالت کاليفرنيا بهطور يکسان براي همه مشترکين اعمال نشده و مشترکيني که داراي مصارف حداقلي بودند(دو پله اول) بدون هيچ افزايش قيمت و قيمت تعرفه برق مشترکين بسيار پرمصرف(واقع در پله پنجم) حدود ۴۷ درصد افزايش يافت. اين سياست هوشمندانه باعث شد تا توان مصرفي در زمان اوج بار حدود ۱۲درصد نسبت به سال ۲۰۰۰ کاهش يابد. با توجه به اين تجربيات، مرکز پژوهشهاي مجلس پيشنهاد کرده است ضمن تعيين الگوي ماهانه مصرف برق، قيمت برق مشترکين پرمصرف (يعني 25 درصد از کل مشترکين) بهطور محسوسي افزايش يافته و تمامي درآمد حاصل از اين افزايش قيمت به مشترکين کممصرف (۷۵درصد مشترکين) پاداش داده شود. اين روش پيشنهادي علاوه بر رضايت عمومي، قطعا بر کاهش اوج مصرف برق موثر بوده و بخش قابلتوجهي از بحران برق سالجاري را حل خواهد کرد. بنابراين در ساير کشورها براي مقابله با بحران برق، بهجاي حاشيهپردازيهاي بيمورد، به سراغ اصليترين مقصر بحران، يعني مشترکين پرمصرف ميروند. در ايران نيز اين مشترکين پرمصرف خانگي هستند که بايد در کانون افزايش قيمت قرار گيرند تا رفتار خود را اصلاح کنند. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar