بازار ثانویه؛ فرصتی که تبدیل به تهدید شد
صبح نو/ متن پيش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست بيش از 16 روز از اعلام بسته جديد ارزي ميگذرد، بستهاي که محوريت آن به رسميت شناختن بازار و آزادسازي داد و ستد ارزي بر مبناي عرضه و تقاضا بود، اما آنگونه که بايد مؤثر واقع نشد تا جاييکه رييس کل بانک مرکزي صراحتاً اعلام کرد «بازار ثانويه ارز همچنان با شرايط مطلوب فاصله دارد.» در چهاردهم مردادماه بود که رييس کل بانک مرکزي از بسته جديد ارزي بانک مرکزي رونمايي کرد، بسته طراحيشده حاکي از آن بود که دولت با اجراي آن در فکر ساماندهي بازار ارز و حذف رانت ناشي از شکاف قيمتي ميان نرخ رسمي و نرخ بازار است. پيشبيني ميشد، با اجراي دقيق بسته ارزي و تعميق بازار دوم از طريق عرضه ارز صادراتي با نرخ توافقي، انگيزه بازگشت منابع صادراتي و احتکار کالا از بين رفته و شانس رانت ارزي به حداقل برسد.در بسته جديد ارزي، پنج تصميم مهم توسط هيات دولت گرفته شد، محدود کردن ارز دولتي به کالاهاي اساسي و دارو، به رسميت شناختن نرخ آزاد ارز، بازگشت صرافيها به عرصه مبادلات ارزي و حذف سهميه دولتي براي ارز مسافري، حذف محدوديت در ورود ارز و طلا به کشور و امکان افتتاح حساب ارزي توسط بانک مرکزي براي افراد حقيقي و حقوقي، اين تصميمات بود. حال با گذشت بيش از دو هفته از اجرايي کردن اين بسته ارزي جديد هنوز تاثيرات آن به خوبي قابل لمس نيست و حتي برخي معتقدند که ادامه حفظ بازار ثانويه با روند کنوني مانند اسلحهاي در دست دشمنان است که ميتوانند با آن ضربه بزنند. روز يکشنبه هم آقاي همتي، رييس کل بانک مرکزي اعلام کرد که بازار ثانويه ارز همچنان با شرايط مطلوب فاصله دارد، مردم بايد فرصت دهند تا مشکلات را رفع کنيم. به گفته همتي، بازار ثانويه بازار اصلي ارزي کشور است که هرچه سريعتر بايد روان شود البته مشکلات و مسائل اين بازار درحال حل شدن است اما صادرکنندگان و واردکنندگان نيز بايد به سمت تعاملي بروند که قيمت برايشان به صرفه باشد.به سراغ نمايندگان مجلس رفتيم تا درباره بازار ثانويه و اثرات آن را جويا شديم. محجوب: حجم تقاضا براي ارز در بازار تبديل به تهديد شده است عليرضا محجوب نماينده مجلس شوراي اسلامي در گفتوگو با خبرنگار روزنامه «صبحنو»: در واکنش به برخي اظهارنظرها درباره پيامدهاي منفي بازار ثانويه ارز گفت: زماني وجود دارد که بازار ثانويه ايجاد ميشود و عوارضي دارد که نميتوان کاري انجام داد اما يک زمان است که ما خودمان بازار ثانويه را ايجاد ميکنيم. نماينده مجلس شوراي اسلامي با بيان اين که چنين واکنشهايي مغاير قانون برنامه و بودجه است، اظهار کرد: در قانون گفته شده که شرکت ملي نفت مکلف است نفت را فروخته و بعد از برداشت 14درصد سهم خود مابقي را به بانک مرکزي تحويل دهد و بانک مرکزي مکلف است که ارز خريداري شده را به نرخ موجود در کشور به خزانه داري واريز کند؛ ما به اين صراحت قانون داريم که در آن ذکر شده که در کشور ميتوانم دو بازار داشته باشيم. وي با تاکيد به اين موضوع که ما در همه جهتگيريها نيازمند قانون هستيم، افزود: متاسفانه اولين مشکل اين است که ما قانون نداريم و دوم اين که اصلاً کل بازار ارز براي ما تهديد است و حجم تقاضايي که براي ارز در بازار است به شکل تهديدي درآمده است؛ بايد تقاضا کنترل شود و اين يعني بازگشت به اقتصاد مقاومتي و مصرف کالاي ايرانيان هم نه بهصورت شعار بلکه بهصورت عملي. محجوب در ادامه بازار ارز حتي بازار ثانويه را تهديد دانست و گفت: در کشور ميزان تقاضايي وجود دارد که براي کنترل آن بايد اندازه ميزان کالاي ورودي کوچک شود. اين نماينده مجلس ادامه داد: من فکر ميکنم هزينه اين کار بيش از 20ميليارد دلار است و اول بايد مصرف را کنترل کرد و سپس بر اساس آن ميزان مصرف بازار را کنترل کنيم. ميزان ورودي بازار ارز نامشخص است و اين امر خود حتماً ميتواند بازيچه خزانهداري آمريکا شود، آمريکا نزديک به 800نفر در دستگاههايش را تقويت کرده است و در اين زمينهها نقشه طراحي کرده است و کشورهاي مختلف را تهديد ميکنند براي تحريم وسيعي که مد نظر دارند. بايد بستر لازم براي ورود ارز توسط خود صادرکنندگان فراهم شود حسينعلي حاجي دليگاني، عضو کميسيون برنامه و بودجه مجلس شوراي اسلامي در گفتوگو با خبرنگار «صبحنو» در واکنش به برخي اظهارنظرها درباره پيامدهاي منفي بازار ثانويه ارز گفت: ممکن است بخش اعظم نگرانيها درست باشد و ما راهي نداشته باشيم جز اينکه بازار ارز را از انحصار دولت خارج کنيم و بايد بستر لازم را بهگونهاي فراهم کنيم که صادر کنندگان کالا شهامت وارد کردن ارز به کشور را پيدا کنند و به آن واحدهايي داده شود که براي مصرف به آن نيازمند هستند اما براي چگونگي اين کار ساماندهي اين بازار طبيعي است. عضو کميسيون برنامه و بودجه مجلس با بيان اين که مجلس بايد ورود کرده و چهارچوب لازم را ايجاد کند، اظهار کرد: ما در بررسيهايي که انجام داديم متوجه شديم دولت ميتواند اين حرکت را انجام دهد اما اگر انجام ندهد آن موقع دولت را موظف کنيم يک چهارچوب درست برايان ايجاد کند.وي گفت: ما نبايد کوتاهي کرده و موضوع را رها کنيم؛ انتظار ما اين بود که در شرايط فعلي دولت با اختيارات وسيع خود و اتمام حجت رهبر فرزانه انقلاب که فرمودند دولت محور باشد به ميدان بيايد و نقطه نظرات و ديدگاههاي مختلف کارشناسي را کنار هم بگذارد و يک خروجي مناسب پيدا کند.حاجي دليگاني، با بيان اين که راه در کشور وجود دارد اما بايد راهي پيدا شود که بيشترين نتيجه را داشته باشد، ادامه داد: همه کساني که صاحب نظر هستند بايد جايگاه خود را پيدا کنند و بايد محلي براي همانديشي و آزادانديشي و بيان ايدهها و براي بررسي و جمعبندي در دولت ايجاد شود اما متاسفانه ميبينيم که نااميد ميشويم و آن محل وجود ندارد.عضو کميسيون برنامه و بودجه مجلس افزود: در يکم مرداد ماه گفته شد که مکاني داشته باشيم تا محلي براي بيان نقطه نظرات افراد درباره مشکلات و نارضايتيها که يک فرد عامي در کف جامعه دارد ايجاد و مسائل بررسي شود. وي گفت: کميسيونها اين فرصتها را ندارند و انتظار است همانطور که در جنگ نظامي که يک ستاد پشتيباني داشتيم و آنجا هماهنگي انجام ميشد براي مقابله با اقتصاد عملياتي کار کنيم اما هنوز دستگاههاي ما ستادي هستند. بازار ثانويه ارز در معرض خطر است غلامعلي جعفرزاده ايمنآبادي، عضو کميسيون برنامه و بودجه مجلس سواري اسلامي در گفتوگو با خبرنگار روزنامه «صبحنو» نيز درباره پيامدهاي منفي بازار ثانويه ارز گفت: تا زماني که نقدينگي سرگردان در کشور وجود دارد هر چه برنامهريزي شود بيفايده است. عضو کميسيون برنامه و بودجه مجلس با بيان اين که يک اشکالي در اين حجم نقدينگي وجود دارد ادامه داد: يک شبه نقدينگي وجود دارد که در سيستم بانکي است، متاسفانه ما کار را به صورت يک بام و دو هوا انجام ميدهيم چراکه نميتوان با نرخ سود 20درصد براي سپردههاي بانکي، نرخ تورم را ثابت نگه داشت، ما با برنامهريزيهاي مختلف تلاش ميکنيم اوضاع اقتصادي را بهبود ببخشيم؛ اما حاضر به اصلاح نظام بانکي نيستيم. در اين شرايط با فرض اينکه بازار ثانويه القائده بايد يک بازار خوبي ميشد نميتواند بازار خوبي باشد. وي تصريح کرد: تا زماني که براي حجم نقدينگي کاري نکردهاند نميتوان اميدوار بود که بازار ثانويه جواب دهد؛ حتي با فرض اينکه جواب هم بدهد يک حجم نقدينگي است که در حال حرکت است و اين حجم در حال رشد است که قطعاً بالاي هزار و پانصد ميليارد است؛ بازار ثانويه در ايران نميتواند جواب دهد چون آنقدر نقدينگي وجود دارد که آن را ميبلعد. جعفرزاده ايمن آبادي گفت: در جنگ اقتصادي دشمن به دنبال اين است که تمام نظام برنامهريزي ما را بهم بزند، بازار ثانويه در يک مقطع زماني خيلي مناسب است که بازار اصلي بيمار است خوب است اما وقتي ارز به تعادل رسيد بايد تمام شود، اين بازار درحالحاضر نميتواند موفق عمل کند و هنوز در معرض خطر است.