فروپاشی آخرین قلعه تروریستها در سوریه
مشرق/ متن پيش رو در مشرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست ادلب آخرين منطقهاي است که تحت حاکميت گروههاي تروريستي در سوريه قرار دارد. طبق برآوردها بين 65 تا 100 هزار تروريست در اين منطقه حضور دارند. که برخي حاضر به تسليم شده و برخي نيز اماده نبرد شدهاند. عمليات ارتش سوريه از چندي پيش در شرق سويدا آغاز شده است و نيروهاي ارتش، رشته کوههاي الصفا واقع در جنوب اين کشور را محاصره کردهاند تا مانند ساير مناطق سوريه تروريستهايي که از التنف تغذيه تسليحاتي ميشدند نيز به سمت ادلب حرکت کردند. در روستاهاي جنوبي ادلب نيز درگيريها آغاز شده و چند روستا نيز به دست ارتش سوريه پاکسازي شده است. با توجه به اين شرايط به نظر ميرسد عمليات اصلي براي آزادسازي ادلب در صورت شکست رويکرد سياسي طي هفتههاي آينده آغاز شود. اين عمليات احتمالا از شمال غربي حماه و حومه حماه و روستاهاي ادلب آغاز مي شود و به سمت مرکز شهر ادلب حرکت ميکند. اهميت ادلب در معادلات ميداني سوريه مهمترين شاخصه ادلب براي تروريستهاي مستقر در سوريه اين است که اين شهر کلکسيون جمعآوري بقاياي گروههاي تروريستي است که بعد از شکست از دست ارتش سوريه بر اساس راهکار سياسي سازش با دولت يا فرار از دست ارتش عربي سوريه مجبور به استقرار در اين منطقه شدهاند. از جمله اين مناطق ميتوان به حلب و غوطه و الرقه و درعا و... اشاره کرد. به اين ترتيب معجون ناهمگوني از مشربهاي مختلف گروههاي تروريستي در ادلب به وجود آمده است که با وجود تمرکز و فشردگي بالايي که در اين منطقه دارند، درگيريهاي متعددي ميان آنها ايجاد ميشود. ادلب آخرين منطقهاي است که تحت حاکميت گروههاي نشاندار تروريستي در سوريه قرار دارد و پاکسازي اين منطقه باعث مي شود هيچ منطقه اي در دست تروريستها باقي نماند. البته شايد رويکرد تروريستي در سوريه همچنان با تفکرات عوامل مختلف ادامه داشته باشد و عمليات هر از چند گاهي به دست عوامل تکفيري انجام شود، اما مهم اينجاست که بعد از آزاد سازي ادلب، آنها ديگر هيچ پايگاهي در سوريه نخواهند داشت. بر اساس برآوردهايي که روسيه انجام داده، در حال حاضر بالغ بر 65 هزار عنصر تروريست در ادلب مستقر است. اين در حالي است که ايران و ارتش سوريه اين آمار را حدود 100 هزار نفر ارزيابي ميکنند. نقش بازيگران منطقه اي در معادلات ادلب الف: ترکيه: ترکيه در نشستهاي آستانه اعلام کرده بود که بين جريانهاي تروريستي و گروههايي که مايل به مذاکره با دولت مرکزي سوريه هستند، تفکيک قائل است. سرويسهاي جاسوسي ترکيه اما با تلاش براي ايجاد وحدت ميان گروههاي تروريستي مسلح در سوريه اقدام به تأسيس گروهي موسوم به انصار الدين کرد تا شايد بتواند گروههاي متعدد مسلح در سوريه را زير پرچم واحد گرد آورد. ترکيه معتقد بود که گرفتن امتياز از دولت مرکزي سوريه تنها با دو گزينه جنگ يا مذاکرات سياسي امکانپذير است. دسترسي به امتياز توسط جنگ با توجه به شاخصهاي تحولات ميداني کنوني بسيار بعيد به نظر مي رسد، اما اين شانس در مذاکره همچنان براي آنکارا وجود دارد. ترکيه معتقد است که گروههاي مسلح سوريه با کنار گذاشتن سلاح خود ميتوانند در روند راه حل سياسي اين کشور نقش داشته باشند. البته بايد توجه داشت که گروههاي مسلح در اين رابطه به دو دسته تقسيم ميشوند که قسمت عمدهاي از آنها از جمله جبهة النصره و گروههاي وابسته به آن به هيچ وجه مذاکره با دولت را نمي پذيرند. علت اصلي درگيريهاي اخير بين تروريستها در ادلب را مي توان در اين تناقض ايدئولوژيک جستجو کرد. ترکيه به عنوان محور اصلي پشتيباني گروههاي تروريستي با اين اقدام تلاش دارد دستاوردي در عرصه سياسي سوريه به دست آورد. ترکيه مدتها به عنوان حامي اصلي گروههاي تروريستي و گذرگاه ارسال کمکهاي کشورهاي حاشيه خليج فارس به گروههاي مسلح ضد سوري مطرح بود. اما طي ماههاي اخير سياستهاي ترکيه دستخوش تغيير شده است. رجب طيب اردوغان رئيس جمهور ترکيه از يک طرف تحت فشار گروههاي مسلح و کشورهاي حامي آنها قرار دارد و از سوي ديگر تحت فشار اقتصادي دولتهاي غربي به خصوص آمريکا قرار گرفته است. به همين علت بود که اردوغان چندي پيش از امکان تغيير شرکاي خود در منطقه و «انتخاب تاريخي» در مواضع اين کشور خبر داد. اين پيامي براي آمريکا با اين مضمون است که آنکارا ممکن است با مطالبات ايران و روسيه در منطقه همراهي کند. با اين وجود گروههاي تروريستي به اين نتيجه رسيده اند که در صورت ادامه روند کنوني مجبور به ترک سوريه هستند و بايد به کشورهايي نظير افغانستان يا ليبي يا ديگر کشورهاي منطقه بروند. بسياري از اين عناصر سوري هستند و تمايلي به ترک سوريه ندارند. در حال حاضر اين رويکرد در ميان تروريستها به وجود آمده که به جاي کانونهاي تشنج دور از سوريه، به ترکيه بروند. البته اين موضوع با مخالفت شديد آنکارا مواجه شده است. ب: آمريکا: آمريکا که محاسبات خود بر روي گروههاي تروريستي براي تغيير حاکميت سوريه را شکست خورده مي بيند، تلاش دارد از طريق کردها جبران مافات کند. اين در حالي است که بر اساس اطلاعات موجود، کردهاي سوريه نيز طي هفتههاي اخير نشست هاي متعددي را با دولت سوريه برگزار کرده اند. آنها به دنبال حاکميت مدني خود با آمريکا متحد شدند، اما کم کم متوجه شدند که آمريکا با بازي دوگانه ميان کردها و ترکيه نميتواند مطالبات آنها را تامين کند. لذا به دنبال مذاکره با دولت سوريه بر آمدند. از سوي ديگر کردها نيز در ميزباني از عناصر مسلح بخش ادلب نگرانيهايي مشابه ترکيه دارند و نميخواهد بخش قابل توجهي از عوامل شکست خورده تکفيري به خانه و کاشانه خود در مناطق تحت سلطه کردها بازگردند. در سايه همين نگرانيها است که مذاکرات آنها با دولت ادامه دارد و همين موضوع محاسبات آمريکا را به هم ريخته است. ج: روسيه: روسيه طي مذاکراتي که با ترکها داشته، به اين نتيجه رسيده که آنکارا از شور و اشتياق خود در حمايت از گروههاي تروريستي دست برداشته و براي حل و فصل بحران سوريه دو پيش شرط مطرح کرده است. اول اينکه آزادي ادلب به مشکلي از سوي تروريستها براي ترکيه تبديل نشود و تروريستها به اين کشور گسيل نشوند. شرط دوم اينکه آنها نمي خواهند دست خالي از سوريه خارج شوند. آنها هزينههاي زيادي در بحران سوريه پرداخت کردهاند و در ابعاد مالي و تبليغاتي نميخواهند شکست خورده از اين بحران خارج شوند. ترکيه چندي پيش به صورت غير مستقيم از روسيه درخواست کرده بود که ايران بايد از سوريه خارج شود. اما مسکو همان پاسخي که به آمريکا داد را به آنکارا نيز داد و اعلام کرد که نميتواند ايراني را که با درخواست رسمي دولت سوريه در اين کشور حضور دارد، مجبور به خروج از سوريه کند. پيش از اين نيز رژيم صهيونيستي تلاش هاي زيادي براي خارج کردن مستشاران نظامي ايران از سوريه انجام داد، اما اين تلاشها نيز با شکست مواجه شد. روس ها اخيرا از آمريکا درخواست کردهاند که شرق رود فرات را تخليه کنند. آمريکا با اين درخواست موافقت کرده، اما در عين حال آمريکايي ها به دلارهاي نفتي رژيم هاي عربي به خصوص عربستان و امارات دل بستهاند و به همين دليل از طرف اماراتي و سعودي درخواست هزينه نظامي جنگ براي باقي ماندن نيروهاي آمريکايي در سوريه را کرده اند. که اگر دلارهاي نفتي قطع نشود آمريکاييها هربار با يک بهانه، خروج از سوريه را به تعويق مي اندازند. د: عربستان و امارات: البته عربستان و امارات به علت گرفتار شدن در باتلاق يمن نميخواهند جنگ سوريه در شرايط کنوني به پايان برسد، چرا که معتقدند پايان جنگ سوريه به نفع دولت مرکزي اين کشور پيامدهاي خطرناکي براي رياض خواهد داشت و از سوي ديگر باعث تمرکز بيشتر نيروهاي مقاومت در محور يمن خواهد شد. افق معادلات جنگ ادلب با توجه به تمامي مولفههاي موجود به نظر نميرسد تروريستهاي ادلب دورنماي روشني در عرصههاي سياسي و نظامي پيش روي خود داشته باشند. ارتش و دولت سوريه بيش از پيش به پيروزي نهايي خود نزديکتر شده و دستاوردهاي غير قابل باوري براي اين کشور محقق کرده است. راهکار سياسي براي اعلام پايان تسلط تروريستها بر خاک سوريه گرچه مطلوبترين رويکرد موجود است، اما ارتش سوريه «نقشه ب» خود را نيز براي تسلط نظامي بر ادلب و شکست نهايي تروريستها مهيا کرده است. در اين ميان کشورهايي که روزگاري تلاش زيادي براي جذب عوامل تکفيري به سوريه داشتند، بايد در نشستهاي فوقالعاده خود تصميم بگيرند که با بمبهاي ساعتي که بعد از شکست در جنگ سوريه به موطن اصلي خود بازخواهند گشت، چگونه رفتار کنند؟