روایت "میدل ایست آی" از مهلکه بن سلمان
جماران/ متن پيش رو در جماران منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست وب سايت انگليسي ميدل ايست آي در مقاله اي نوشت: وليعهد عربستان سعودي بعد از صدور دو اطلاعيه درباره قتل «جمال خاشقجي» موقتا نفس راحتي کشيده است. در هر دوي اين اعلاميه ها، از ذکر نام او خودداري شده و در نتيجه هر مسئوليتي از دوش او در مورد احتمال دست داشتن او در قتل خاشقجي در کنسولگري سعودي در استانبول در 2 اکتبر برداشته شده است. استراتژي فرار درخواست دادستان عربستان براي صدور حکم اعدام 5 تن از اعضاي تيم ترور خاشقجي و همزمان بيانيه وزارت خزانه داري آمريکا درباره تحريم شخصيت هاي اصلي در اين پرونده، راه فراري براي وليعهد عربستان از بحران کنوني ايجاد کرده؛ فردي که نامش به واسطه اين قتل مخدوش شده است. با اين حال اين استراتژي خروج آن گونه که تصور مي شود راحت نيست. اولا، «شعلان بن راجح الشعلان» معاون دادستان کل عربستان در کنفرانس خبري بيانيه تحقيقات پاياني را منتشر کرد. او اعلام کرد فردي که دستور قتل را صادر کرده رئيس تيم مذاکرات است که توسط «احمد العسيري» معاون سابق سازمان اطلاعات عربستان به استانبول فرستاده شده تا خاشقجي را وادار به بازگشت به عربستان از تبعيد خودخواسته اش کند. او اشاره کرد که اين ماموريت شامل تيم مذاکره، اطلاعات و تدارک مي شد که با همکاري هم خاشقجي را متقاعد به بازگشت کنند. اين بيانيه، مثل يک فيلم ترسناک بود که بازيگراني خشن و کارگرداني ناشناس داشت. يک پيام دردسر ساز حال محمد بن سلمان با بحران بزرگي مواجه است. آيا 5 تن از اعضاي تيم ترور خاشقجي را اعدام خواهد کرد؟ يا اينکه از آنها به دليل اين که از دستورات وي اطاعت کردند حمايت خواهد کرد؟ او چه اين کار را بکند و چه نکند، خود را به مهلکه انداخته است. اگر محمد بن سلمان قاتلان را اعدام کند، نامش به دليل اجراي عدالت سعودي در قبال تيم تدارکاتي اش در خاطرها خواهد ماند. اعدام اين افراد، وي را از هرگونه مسئوليت قتل خاشقجي حداقل در حال حاضر تبرئه خواهد کرد، اما پيام خطرناک و ناراحتکننده اي براي زيردستان قابل اعتماد و مطيع او يعني دستگاه هاي اطلاعاتي و امنيتي و جوخه هاي مرگ خواهد داشت که او خودش آنها را يکدست کرده است. قتل خاشقجي يک موضوع است، و اعدام 5 تن از مزدوران نزديک موضوعي ديگر. اين مزدوران احتمالا فکر مي کردند به دليل «خلاص کردن محمد بن سلمان از شر روزنامه نگار سرکش» پاداش دريافت خواهند کرد نه اين که در اقدامي نمايشي، در يکي از ميدان هاي رياض اعدام شوند. اعدام مزدوران و پرسنل امنيتي در ملا عام به اين معناست که رسوايي هاي بعدي از جمله استفاده از زور، يا قتل تنها موضوعاتي خواهند بود که مورد شماتت قرار خواهند گرفت. يعني کساني که به آنها دستور قتل خاشقجي را داده بودند، جان سالم به در خواهند برد. در حقيقت همه کساني که به آنها ماموريت داده شده مخالفان را به کشور بازگردانند يا آنها را تضعيف کنند، اگر با انتقاد و محکوميت عمومي مواجه شوند، اعدام خواهند شد. قرباني کردن سپرهاي بلا به نظر مي رسد بقاي حکومت عربستان به قرباني کردن اين سپرهاي بلا بستگي داشته باشد. اما در عين حال اين سپرهاي بلا براي تداوم حيات اين رژيم که تلاش مي کند با ايجاد رعب و وحشت و قتل و جنايت به حکومت خود ادامه دهد. انتقادناپذيري رژيم، انعکاسي از بنياد سستي است که تنها بر وحشت پراکني استوار است. رژيم قدرتمند ملزم به خفه کردن همه صداهاي مخالف نيست. اگر قاتلان اعدام شوند، مزدوران آتي به اعتبار کسي که برايش کار مي کنند شک خواهند کرد. هيچ چيزي نگران کننده تر از اين نيست که از دستورات رئيس ات براي قتل مخالفان اطاعت کني اما زندگي ات را به دليل اطاعت اين دستورات از دست بدهي. جامعه اطلاعاتي و دستگاه هاي امنيت سعودي نمي توانند به سادگي از کنار اين مساله بگذرند و کاملا از محمد بن سلماني اطاعت کنند که امنيت و جانشان براي او اهميتي ندارد. آنها مي دانند که کساني هستند که بهاي عملياتي که اشتباهي رخ مي دهد را خواهند پرداخت. بنابراين محمد بن سمان با اين کارش شايد بتواند به حکومت ادامه دهد، اما آن را تضعيف مي کند و اعتماد افرادي که به آنها نياز دارد به ويژه سرويس هاي اطلاعاتي و جوخه هاي مرگ را از دست خواهد داد. اگر محمد بن سلمان تصميم بگيرد که قاتلان را اعدام نکند، همچنان سوال درباره اين که چه کسي دستور عمليات را داده است باقي خواهد ماند و باعث ميشود که همچنان وي متهم رديف اول درباره اين پرونده باشد. اعدام نکردن اين افراد هم همچنان او را در کانون تحقيقات حفظ خواهد کرد. در اين صورت محمد بن سلمان همچنان در جايگاه متهم به خاطر برعهده نگرفتن مسئوليت قتل خاشقجي و حمايت از کساني که دستورات او را اطاعت کردهاند باقي خواهد ماند. چهره عربستان سعودي در اين صورت آيا محمد بن سلمان هنوز هم مي تواند پس از اينکه نامش تا اين حد به يک پرونده قتل که جهاني را برآشفته، گره خورده باز هم چهره اي مردمي در عربستان محسوب شود؟ در صورتي که جهان - و به ويژه خانواده خاشقجي - شاهد تحقيقات مستقل بين المللي نباشند، جنايت قتل اين روزنامه نگار همچنان در آينده گريبانگير رژيم عربستان سعودي خواهد بود. احتمال ندارد که اعدام قاتلان يا حمايت از آنها به فراموشي اين پرونده منتهي شود. در هر صورت محمد بن سلمان خود را در قلب فاجعه خواهد يافت و بيانيه هاي دادستاني عربستان و آمريکا هم کمکي به او نخواهد کرد. احتمالا ملک سلمان پدر او، از طريق تاکيد بر اين که وليعهد همچنان در جايگاهش باقي مي ماند، در کاهش هجمه عليه او موفق شود اما نمي تواند تا ابد از پسرش حمايت کند.