ترامپ گرفتار میان اردوغان و بن سلمان
ايسنا/ متن پيش رو در ايسنا منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست "قتل خاشقجي دولت ترامپ را در دو راهي دو فرد قرار داده است: يکي مسوول ترور روزنامهنگار ساکن آمريکا و عامل بدترين بحران انساني جهاني در يمن است و ديگري، اردوغان، ناقض سفت و سخت حقوق بشر است که به شدت کشورش را به سوي دشمنان آمريکا نظير روسيه و ايران متمايل ميکند." سايت آمريکايي ياهو نيوز در تحليلي به بيان وضعيت دولت ترامپ پس از قتل جمال خاشقجي پرداخته و ديدگاههاي خود را نوشته است: «دولت ترامپ با "دوستان" و متحداني همچون ترکيه و عربستان سعودي بايد به فکر فرو رود که چه کسي به يک دشمن واقعي مانند ايران در خاورميانه نياز دارد؟! تقريبا از لحظهاي که جمال خاشقجي، روزنامهنگار مخالف سعودي و سکنه قانوني ايالات متحده و از اعضاي روزنامه واشنگتن پست، در اوايل ماه اکتبر به طور اسرارآميز به کنسولگري عربستان در استانبول رفت و ناپديد شد، رجب طيب اردوغان، رئيسجمهوري ترکيه، دروغهاي عربستان را با زيرکي فاش کرده است تا يک رقيب منطقهاي را تحقير کند، اين داستان را در سرخط اخبار نگه دارد و تلاشهاي رئيسجمهوري آمريکا براي نجات رابط صميمياش با شاهزاده محمد بن سلمان، وليعهد سعودي را نابود کند. اکنون اين رسوايي ساختار ائتلاف خاورميانهاي ايالات متحده و استراتژي دولت ترامپ براي انزوا و محاصره ايران را تهديد ميکند. دولت اردوغان با افشاگريهاي تدريجي و محتاطانه، به طور پيوسته روايت متفاوت و رو به تغيير سعوديها را تضعيف ميکند. حتي رئيسجمهوري آمريکا هم توضيحات سعوديها را "يکي از بدترين لاپوشانيها در طول تاريخ" توصيف کرده است و بعيد به نظر ميرسد آخرين نسخه از توضيحات هم بتواند اين بحران را خاتمه دهد. اکنون عربستان سعودي ميگويد که يک تيم ۱۵ نفره از پرسنل اطلاعاتي و امنيتي، که بسياري از آنان ارتباطات نزديکي با وليعهد دارند، فرستاده شده بودند تا خاشقجي را زنده به خانه بياورند. در عوض، رهبر تيم ظاهرا تصميم لحظهاي براي از بين بردن خاشقجي با مواد مخدر و سپس نابودي جسدش گرفته است. مقامهاي ترکيهاي که تاکيد دارند فايلهاي صوتي از اين قتل در دست دارند، اين توضيحات را به چالش کشيدهاند. جمعه گذشته روزنامه واشنگتن پست گزارش داد سازمان اطلاعات مرکزي آمريکا (سيا) با "اطمينان بالا" به اين نتيجه رسيده است که قتل خاشقجي شخصا به دستور شاهزاده محمد بن سلمان صورت گرفته است. اردوغان کشتار خاشقجي را "قتل وحشيانه"اي توصيف کرده است که "وجدان انساني" را در شوک فرو برد. با اين حال آيکان اردمير، عضو سابق پارلمان ترکيه و عضو ارشد بنياد دفاع از دموکراسي در واشنگتن ميگويد: قتل خاشقجي باعث شده است که اردوغان قدرت زيادي براي ادعا در زمينۀ اخلاقي پيدا کند و بحث را به گونهاي پيش ببرد که رقيب منطقهاي خود محمد بن سلمان را تضعيف کند و بين واشنگتن و عربستان سعودي اختلاف بيندازد. آنچه در اين فرايند گم شده است اين است که خود اردوغان يک رهبر خودکامه است که براي تضعيف نظم بينالمللي ليبرال تحت رهبري آمريکا تلاش ميکند. او به طور معمول روزنامهنگاران و مخالفان سياسي را زنداني ميکند، درگير "ديپلماسي گروگان" با ايالات متحده است، همچنان به انتقاد از تحريمهاي ضد ايران ميپردازد، عملياتهاي نظامي آمريکا عليه داعش در سوريه را تضعيف ميکند و يک محور استراتژيک به سمت ايران و روسيه طراحي کرده است. و بحران خاشقجي تنها موجب شده است تا او جسورتر و شجاعتر شود. بدين ترتيب، قتل خاشقجي دولت ترامپ را در دو راهي اين دو قرار داده است؛ يکي مسوول ترور روزنامهنگار ساکن آمريکا و عامل بدترين بحران انساني جهاني در يمن است و ديگري، اردوغان، از ناقضان سفت و سخت حقوق بشر است که براي نفوذ ديپلماتيک، گروگان آمريکايي ميگيرد و به شدت کشورش را به سوي دشمنان آمريکا نظير روسيه و ايران متمايل ميکند. آنچه در اين ميان بلاتکليف است، استراتژي دولت ترامپ براي نگه داشتن شاهزاده بن سلمان و عربستان براي محدودسازي ايران و دستيابي به توافق صلحي ميان اسرائيل و فلسطينيان است. گمان ميرفت اين استراتژي با دوستي نزديک جارد کوشنر، داماد رئيسجمهوري آمريکا با شاهزاده بن سلمان حاصل شود و براي همين مقصد اولين سفر خارجي ترامپ در سال گذشته عربستان شد. اريک ادلمن، سفير سابق آمريکا در ترکيه و مشاور کنوني در مرکز ارزيابيهاي استراتژيک و بودجه در واشنگتن ميگويد: سعوديها نقش مهمي در سياست خاورميانهاي دولت ترامپ داشتهاند که عمدتا بر ارتباط نزديک خانوادگي ترامپ و وليعهد عربستان استوار بود و خاندان سعودي هم با آن راحت بود اما انتظار نميرفت که جمهوري دموکراتيکي مانند ما براي انجام سياست خارجي خود به آن متوسل شود. بنابراين در حالي که کار دولت ترامپ را در شناختن ايران به عنوان بزرگترين تهديد استراتژيک در اين منطقه تحسين ميکنم، استراتژي آنها اکنون با وليعهد بيمهابا و بيملاحظهاي گره خورده است که به نظر ميرسد مشکلات بسياري در حوزه تصميمگيري دارد. در سوي ديگر مساله خاشقجي، شما متحد خودکامه و بيمهاباي ديگري به نام اردوغان داريد که از تمام توانش بهره ميبرد تا از اين بحران براي تضعيف جايگاه سعوديها در عرصه بينالمللي و تضعيف روابط آمريکا-سعودي استفاده کند. اينکه محمد بن سلمان از رسوايي خاشقجي نجات بيابد يا خير اهميت دارد چرا که دولت ترامپ روي شراکت آمريکا – سعودي آنقدر حساب باز کرده بود که اکنون خطري جدي آن را تهديد ميکند. طرحهاي دولت ترامپ پس از خروج از توافق برجام براي محاصره ايران، خاتمه درگيري فاجعهبار در يمن و حصول توافق ميان اسرائيليها و فلسطينيان تماما از رياض ميگذرد.»