فیزیک حذف!؛ نگرانیها درباره عواقب بازرسی مأموران آژانس از دانشگاههای کشور
وطن امروز/ متن پيش رو در وطن امروز منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
حدود يک ماه پس از اظهارنظر رئيس سازمان انرژي اتمي پيرامون بازرسي ماموران آژانس بينالمللي انرژي اتمي از مقالات علمي دانشجويان ايراني، روز گذشته وزير علوم از تحريم 2 دانشگاه شريف و شهيد بهشتي بهخاطر چاپ مقاله در زمينه فيزيک هستهاي خبر داد.
در همين راستا وزير علوم از تحريم 2 دانشگاه شهيد بهشتي و صنعتي شريف به دليل فعاليتهاي علمي در عرصه انرژي هستهاي از سوي کشورهاي خارجي خبر داد و گفت: در سفر اخيرم به اروپا ضمن شرکت در سومين نشست کارگروه همکاريهاي علمي و فناوري بين جمهوري اسلامي ايران و اتحاديه اروپايي، رايزنيهايي درباره رفع اين تحريمها انجام دادم. منصور غلامي ضمن بيان اين مطلب به تحريم 2 دانشگاه داخلي کشور اشاره کرد و افزود: متأسفانه برخي دانشگاههاي کشور از سوي کشورهاي خارجي تحريم شدند و در واقع يک سوءتفاهمي بين مراکز بينالمللي و دانشگاههاي ما اتفاق افتاده مبني بر اينکه هر دانشگاه داخلي ايران که در زمينه فيزيک هستهاي فعاليت کرده يا مقالاتي را چاپ کرده باشد که نشان از يک دستاورد خوب علمي باشد، به دليل سوءظني که مقامات اين کشورها به فعاليتهاي هستهاي ايران دارند، کشورمان را در ليست تحريمهاي بينالمللي قرار دادهاند. وي در ادامه تصريح کرد: در حال حاضر 2 دانشگاه صنعتي شريف و شهيد بهشتي به دليل همين سوءظن مورد تحريم خارجي قرار گرفتهاند که اميدواريم تحريم دانشگاههاي کشور از سوي کشورهاي خارجي رفع شود. وزير علوم در گفتوگو با ايسنا خاطرنشان کرد: ما در حال رايزني براي رفع تحريمهاي 2 دانشگاه شهيد بهشتي و صنعتي شريف هستيم و اميدواريم بزودي اين تحريمها رفع شود به طوري که در سفر اخيرم به اروپا ضمن شرکت در سومين نشست کارگروه همکاريهاي علمي و فناوري بين جمهوري اسلامي ايران و اتحاديه اروپايي، در اين زمينه با مسؤولان اروپايي صحبت کردم و توضيح دادم دانشگاههاي ما صرفاً فعاليت علمي انجام ميدهند ضمن اينکه جمهوري اسلامي ايران به دنبال سلاح هستهاي نيست. دانشگاههاي ما نيز دنبال فعاليت علمي براي استفاده از دستاوردهاي صلحآميز انرژي هستهاي هستند.
خبر بازرسي ماموران آژانس از دانشگاههاي معتبر ايران نخستين بار حدود 7 ماه پيش منتشر شد. با اين حال شدت اعتراضات دانشجويان و اساتيد به اين خبر به قدري بود که نهتنها سخنگوي وزارت امور خارجه و رئيس سازمان انرژي اتمي در قبال آن سکوت کردند که حتي وزير علوم هم اين بازرسيها را از اساس تکذيب کرد! منصور غلامي در همين راستا گفته بود: اين بحث مربوط به شوراي عالي امنيت ملي است ولي اخيرا يعني از زماني که من اين مسؤوليت را بر عهده گرفتهام چنين اتفاقي نيفتاده و بازرسي از دانشگاهها انجام نشده است؛ ادعايي که خيلي سريع از سوي اعضاي هيات علمي برخي دانشگاهها مانند دانشگاه شهيد بهشتي تکذيب شد. اين موضوع تا جايي پيش رفت که کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس هم به آن ورود کرده و خواستار پاسخگويي وزارت علوم و سازمان انرژي اتمي شد. با همه اينها نهايت چيزي که در خردادماه سال جاري مطرح شده و با اعتراض گسترده دانشجويان و اساتيد و حتي مجلس شوراي اسلامي مواجه شده بود، بازرسي از دانشگاهها بود و نه بررسي مقالات علمي در کشور.
يک ماه پيش رئيس سازمان انرژي اتمي در اظهاراتي سطح جديد بازرسي بازرسان آژانس انرژي اتمي را نه تاسيسات هستهاي يا دانشگاهها که مقالات علمي دانشجويان عنوان کرده بود. علياکبر صالحي يکم بهمنماه در پاسخ به سوالي درباره نگرانيها نسبت به بازرسي بازرسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي از دانشگاههاي کشور گفته بود: «بازرسي کارشناسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي از مراکز آموزشي نبايد بهگونهاي مطرح شود که اين بازرسيها مختص ايران بوده و نسخهاي است که براي ايران پيچيدهاند؛ هر کشوري که عضو پروتکل الحاقي باشد در چارچوب اين پروتکل و بر مبناي دستورالعمل آن که تمام کشورهاي عضو پذيرفتهاند، از آن بازرسي ميشود. بازرسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي تاکنون از چندين دانشگاه کشور ازجمله دانشگاههاي صنعتي شريف، علم و صنعت، صنعتي اميرکبير و کاشان بازرسي کردهاند و اين بازرسيها طبيعي است». وي در پاسخ به اين سوال که «آيا پيش از امضاي برجام نيز بازرسي از دانشگاهها انجام ميشد؟» گفته بود: «قبل از امضاي برجام ايران به صورت داوطلبانه پروتکل الحاقي را اجرا نميکرد جز بازه زماني اوايل سال ۸۳ که قريب به 2 سال ايران پروتکل الحاقي را اجرا کرد». رئيس سازمان انرژي اتمي درباره کيفيت بازرسيها از دانشگاهيان نيز گفته بود: «بازرسي آژانس بينالمللي انرژي اتمي طبق دستورالعملي است که بر مبناي آن همه تحقيقاتي که از مواد هستهاي استفاده ميشود بازرسي و حسابرسي ميشوند؛ اين حسابرسي مواد هستهاي از جمله اورانيوم در تمام کشورها انجام ميشود؛ اگر در مقالات منتشرشده کشور نيز استفاده از مواد هستهاي مطرح شده باشد مورد بازرسي و سؤال بازرسان قرار ميگيرد و پيشنهاد سازمان انرژي اتمي کشور اين است در صورتي که در مقالات پژوهشگران استفاده از مواد هستهاي مطرح شده است، اين مواد را به سازمان انرژي اتمي تحويل دهند تا در حسابرسي آژانس انرژي اتمي به مشکلي برنخوريم».