گوسفندها واقعا قاچاق میشوند؟
ايران/ متن پيش رو در ايران منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
ريحانه ياسيني| «هرچه اطلاعات از قاچاق دام داشته باشم به شما ميدهم اما باور کنيد اين يک بحث انحرافي است، اصل ماجرا جاي ديگري است.» علي، در منطقه شلوغي از شرق تهران فروشگاه بزرگ پروتئيني دارد، سالهاست که براي واردات گوشت هم تلاش ميکند و از زير و بم اين بازار اطلاعات زيادي دارد و چنين روايت ميکند.
بررسيهاي «ايران» از شيوه واردات گوشت و همچنين گفتوگو با رؤساي اتاقهاي بازرگاني مرزهاي غربي و شرقي کشور نشان ميدهد که هياهوي قاچاق دام، پيچيدگيهايي دارد. اطلاعاتي که به دست «ايران» رسيده نشان مي دهد که در جريان تحولات اخير بايد ردپاي 100 شرکت بزرگ و 10 شرکت توزيعي را پيدا کرد. اين وضعيت هراندازه براي مردم پيچيده است ولي براي فعالان صنعت گوشت امري افشا شده است. علي به زباني ساده نحوه قاچاق دام را چنين توصيف ميکند:«اين ماجرا هميشه وجود داشته است. چيز جديدي نيست. چوبدارها، افرادي هستند که دامها را بين شهرهاي مختلف جابهجا ميکنند. الآن هم بيشتر همانها به خاطر تفاوت نرخ دلار در داخل و خارج از کشور دامها را از مرز رد ميکنند. خيلي پيچيده نيست، مثل ماجراي کولبرها. حتي خيلي هم ساده است. يکي در روستايي زير کرسي نشسته و زنگ ميزند به چوبداري که سراغ دارد، ميگويد امشب 20 تا گوسفند برايم بياور تا رد کنم. بيشتر دامها را به مناطق مرزي ميرسانند و از آنجا به شکل گله رد ميکنند. مرز زميني خيلي گسترده است. گله را اين طرف مرز رها ميکنند و آن طرف مرز تحويل ميگيرند، مثلاً يک رأس دام را که اينجا ميخرند 2 ميليون تومان، آن طرف مرز در عراق 8 ميليون ميفروشند. در مرز مهران، کرمانشاه و مياندواب، چوبدارها هستند و به نوعي مافياي گمنام براي خودشان شکل دادهاند.» يک ماه است که قاچاق دام، به صدر اخبار مربوط به گوشت راه پيدا کرده و بعضي منابع، اين مسأله را دليل اصلي افزايش قيمت گوشت ميدانند. بر اساس اين اخبار که در رسانههاي مختلف منتشر ميشود، عدهاي دام زنده را به صورت گسترده از کشور خارج ميکنند و به عراق و بعضي از کشورهاي عربي ميرسانند. به باور آنها، همين اقدام باعث شده که گوشت در داخل کشور کم شود و قيمت آن بالا برود.
کيلومترها دورتر از تهران، رحماني، دکتر ميانسالي است که در ثلاث باباجاني، يکي از شهرهاي کرمانشاه فعاليت ميکند و شناخت کاملي از روستاها و دامداران اين منطقه دارد. او فارسي را با لهجه کردي حرف ميزند و به عنوان يک منبع مطلع محلي به «ايران» ميگويد: «امسال شدت قاچاق دام زياد بود. بيشتر هم اينطور بود که دامها را از شهرهاي اطراف به منطقه ما ميآوردند و بعد به خارج از کشور رد ميکردند. اما از 20 روز پيش تا به حال فشارهاي مأموران بسيار زياد شده و ديگر کسي جرأت ندارد که دام به آن طرف مرز ببرد. دو سه نفر از دوستان ميگفتند که حداقل شبي هزار رأس گوسفند از سمت ما خارج ميشود. از لب مرز و از کوه و جاده تا خاک عراق ميبرند. به بهانه چرا نزديک مرز ميبرند، بعد گوسفندها خودشان ميروند آنطرف مرز.» اين دامپزشک درباره خريد دام از مردم محلي هم ميگويد:«مردم محلي خود اينجا دامشان خيلي زياد نيست. ولي بعضيها ميآمدند و از دم هر خانهاي 10 تا گوسفند جمع ميکردند و ميبردند. هرچقدر گوسفند ارزش داشت، بيشتر از آن هم پول ميدادند. مثلاً گوسفند 2 ميليوني را تا 3 ميليون تومان هم ميخريدند. 3، 4 نفر از مردم معمولي که برايشان سود داشت و کار را بلد بودند، ميخريدند و ميبردند.»
نبض اقتصاد هر منطقه در اختيار رؤساي اتاقهاي بازرگاني است. آنها در محافل اقتصادي خود در جريان تمام تحولات منطقه قرار دارند ولي پيچيدگي موضوع قاچاق دام با اظهارنظرهاي آنها عجيبتر هم ميشود چراکه اکثريت اين افراد ظهور موج اخبار در مورد اين پديده دائمي را غيرعادي ارزيابي ميکنند. کرمان، يکي از استانهايي بود که گفته ميشد دامهاي مردم آنجا خريداري شده و براي قاچاق به بندرهاي جنوبي برده ميشود. مهدي طبيبزاده، رئيس اتاق بازرگاني کرمان به «ايران» ميگويد:«اين بحث در محافل اقتصادي کرمان اصلاً مطرح نيست. بهطور کلي راحت ميتوان گفت که وقتي تفاوت قيمت دلار در داخل و خارج از کشور وجود داشته باشد، حتماً قاچاق سودآور است و اتفاق ميافتد ولي حداقل در استان ما آنقدري که درباره آن بحث ميشود، وجود ندارد و به عنوان يک بحث جدي برايمان مطرح نيست.» شعبان فروتن، رئيس اتاق بازرگاني ايلام هم به «ايران» ميگويد: «قبلاً صادرات دام آزاد بود و دولت هم مانع از فروش آن نبود و ميزان بسيار زيادي دام صادر و از کشور خارج شد. همين مسأله هم در سراسر کشور گرفتاريهايي ايجاد کرد. اما الان، علت اصلي گراني گوشت را اين مسأله نميدانم. نميشود گفت که مقصر گراني گوشت، قاچاق دام است. الآن اصلاً آنطور نيست که در فضاي مجازي ميگويند که دام ايران به عراق برده ميشود. اصلاً در مرز ايلام به اين راحتي نيست که بشود دام را جابهجا کرد. خيلي سخت است. بيشتر از آنچه که واقعاً اتفاق بيفتد، جو ايجاد شده است. به اين دقت کنيد که اصلاً ايلام مگر چقدر دام دارد که حجم زيادي از آن قاچاق شود؟» فروتن با کنايه از عبارت «کارچاق کنها» استفاده ميکند و ميگويد:«با اين حرفها بيشتر فضا را ملتهب کردهاند. بحث مديريت واردات و توزيع مهمتر است، کارها به نحوي پيش رفته که فضا براي کارچاق کنها بيشتر شده، چرا با آنها برخورد نميشود؟»
حسينعلي حاجي دليگاني، عضو کميسيون برنامه و بودجه مجلس چند روز پيش به تابناک اعلام کرده بود که روزانه 3 هزار لنج از بندرهاي جنوبي دام زنده را از کشور خارج ميکنند. اطلاعات مرکز آمار نشان ميدهد که تعداد لنجهاي فعال در بنادر جنوبي کشور کمتر از دو هزار فقره است. در صورتي که قايقهاي تندرو و لنجهاي صيادي به اين آمار اضافه شوند، عدد مورد نظر به 5 هزار و 800 مورد ميرسد. دليگاني در گفتوگو با «ايران» ميگويد:«3 هزار قايق هستند که شبانه بارگيري ميکنند، نه 3 هزار لنج. منبع صحبتهاي من هم مردم محلي و هم برخي از مسئولان و مقامات هستند. ميگويند که در بعضي از قسمتهاي بندرعباس از صبح تا شب پرنده پر نميزند اما از ساعت 12 تا 5 صبح بسيار شلوغ است و دامهاي زنده را انتقال ميدهند.» حاجي دليگاني درباره استانهايي که اين دامها از آنها آورده ميشود و نحوه انتقال دامها تا بندرعباس، اينطور توضيح ميدهد:«از تمام استانهاي کشور دامها براي انتقال آورده ميشوند. در طول مسير بعضي خودروهاي سواري حتي صندلي جلوي ماشين خود را برداشتهاند، شيشهها را دودي کرده و گوسفند سوار کرده و انتقال ميدهند. وزارتخانههاي مختلف، وزراي مختلف و نيروي انتظامي بايد پاسخگو باشند. پيش از اين هم بوده ولي چند وقت اخير بسيار بيشتر شده است. مسأله اصلي گراني گوشت به همين خاطر است. در آينده ممکن است که با کمبود گوشت و از بين رفتن نژاد، مولد بيشتر خود را نشان دهد. علت آن هم فقط افزايش نرخ دلار است. قبلاً سود قاچاق دام زنده آنقدر زياد نبود که خطرات اين ماجرا را به جان بخرند.» اين نماينده مجلس در انتها ميگويد: «تا سه روز پيش که قايقهاي قاچاق شبانه فعال بودند، از آن موقع تا به حال را ديگر نميدانم.»