خداحافظ وکیل برجسته
آرمان امروز/ متن پيش رو در آرمان منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست نه فقط به اين دليل که بهمن کشاورز از چهرههاي فعال صنف وکالت بوده، درگذشت او مايه تاسف است، کشاورز داراي سابقه عضويت در هياتمديره، رياست کانون وکلا و مديريت اتحاديه کانونهاي وکلا بود، اما اين همه هم مرگ او را غمناکتر نميکند. آنچه درگذشت بهمن کشاورز را اندوهبار ميکند اين است که او از جمله وکلايي بود که براي مردم چهرهاي شناخته شده بود. او وکيلي بود که با متانت و درايتي که در دفاع از کرباسچي نشان داد، به چهرهاي مقبول در بين مردم تبديل شد؛ ويژگي ممتازي که براي کمتر وکيلي قابل دستيابي است. اما درگذشت بهمن کشاوزر به دليل ديگري هم تلخ است؛ کشاورز از جمله وکلايي بود که دستي در نوشتن داشت و آثار متعددي از خود به يادگار گذاشته است. آيين نگارش حقوقي و کليات عملي علم حقوق، هنر دفاع در دادگاهها، بررسي تحليلي قانون جديد روابط موجر و مستاجر، آسيبشناسي وکالت دعاوي، دفاع و استدلال شفاهي در دادگاه از جمله آثار اوست. از اين رو ميتوان گفت درگذشت ناگهاني بهمن کشاورز رئيس سابق کانون وکلاي مرکز (اسکودا)، حقوقدان و وکيل برجسته در سن 75 سالگي و بر اثر ايست قلبي، حوزه وکالت را در اندوه فروبرد. بهمن کشاورز صبح ديروز در بيمارستان مهرداد تهران درگذشت. مراسم ترحيم بهمن کشاورز وکيل برجسته پايه يک دادگستري روز شنبه ۷ ارديبهشت از ساعت ۱۴ الي ۱۵:۳۰ در مسجد نور تهران واقع در ميدان فاطمي برگزار ميشود. تاريخ دقيق مراسم تشييع اين حقوقدان برجسته کشورمان هنوز مشخص نشده و به محض مشخصشدن زمان خاکسپاري اطلاعرساني خواهد شد. هرچه باشد تحمل مرگ بهمن کشاورز چندان آسان نيست و تنها در حضور مردم و همه کساني که با فعاليتها و آثار او آشنا بودهاند، قابل تحمل خواهد شد که «مرگ چنين خواجه نه کاريست خرد». حقوقدان و وکيل مستقل روز گذشته در ميان خبرهاي مختلف از برداشتن معافيتهاي تحريمي آمريکا گرفته تا تصويب طرح اقدام متقابل ايران برابر آمريکا و... رسانهها خبري را منتشر کردند که همه را در بهت، حيرت و تاسف فروبرد. خبر اين بود که دکتر بهمن کشاورز حقوقدان و وکيل پايه يک و سرشناس دادگستري بهدليل ايست قلبي درگذشت. پس از جستوجويي کوچک مشخص شد که خبر صحت دارد و دکتر کشاورز ساعت 7 صبح در بيمارستان مهرداد تهران بهدليل ايست قلبي دعوت حق را لبيک گفته و به رحمت خدا رفته است. در اين راستا کريم کشاورز فرزند دکتر بهمن کشاورز در گفتوگو با رسانهها اظهار کرد: «پدرم بهعلت عارضه قلبي دار فاني را وداع گفت.» کشاورز از مدافعان سرسخت استقلال وکلا و دستگاه قضائي بود و همواره در گفتوگو با رسانهها و يادداشتهايي که منتشر ميکرد در مورد مسائل مختلف نکات حقوقي فراواني را توضيح داده و متذکر ميشد. وي همواره بر برداشت درست و تعبير صحيح از قانون تاکيد ميکرد و از معدود افرادي بود که در حيطه ديگري جز مسائل حقوقي وارد نميشد و اگر در مسالهاي سياسي، حقوقي به استدلال ميپرداخت همواره اين قيد را که بُعد ديگر قضيه را بايد از کارشناس مربوطه جويا شد، بهکار ميبرد. آخرين اظهارنظر وي را ميتوان در کانال تلگرامش ديد که ميگويد: «سخن پاياني اينکه اگر بپذيريم همگان حق دفاع دارند -که دارند و بايد بپذيريم- آنگاه به اين نتيجه ميرسيم که وکيل بايد تا جايي که ممکن است دستي را که براي کمک به سوي او دراز ميشود بگيرد، مگر در يک مورد و موردي است که وکيل نسبت به آن ذهنيت منفي دارد و بيم آن ميرود که اين ذهنيت منفي او را در مرحلهاي از دفاع، از بهکارگرفتن تمام توان براي دفاع از موکل بازدارد. وا... اعلم.» آخرين پستي نيز که مرحوم کشاورز در صفحه شخصي خود در اينستاگرام قرار داد، متضمن همين مساله بود جايي که آورده است: «کساني که دنبال شعار به اميد روزي که هر ايراني يک پروانه وکالت داشته باشد! هستند بايد به بلايي که بر سر حقوق مردم ميآورند انديشه کنند.» کشاورز همواره در پايان تمام سخنان و يادداشتهاي خود قيدي را به اين مضمون ميآورد که: «وا... اعلم». بهمن کشاورز که بود؟ بهمن کشاورز متولد سال ۱۳۲۳، ابتدا در دبيرستان البرز و بعد از آن در دبيرستان دارالفنون و بعد در رشته قضائي دانشگاه تهران و پس از آن فوقليسانس جزا در دانشگاه ملي سابق و بالاخره در رشته فوق ليسانس حقوق خصوصي در دانشگاه شهيد بهشتي (ملي سابق) تحصيل کرد. بلافاصله بعد از سربازي در سال ۱۳۵۰ پروانه وکالت گرفت و مشغول کار وکالت شد و هيچگونه شغل آزاد ديگري نداشت. پدرش نيز نويسنده و مولف و مترجم بوده و کار دولتي نداشت. کشاورز بهعنوان رئيس کانون وکلا، همسر و دو فرزند دارد که هر دو فرزند وي نيز وکيل دادگستري هستند. کشاورز بهعنوان چهرهاي اصلاحطلب و رئيس اسبق اتحاديه سراسري کانونهاي وکلا شناخته ميشد که ارتباط خوبي با رسانهها و مطبوعات داشت. او با وجود گفتوگوهاي متعدد همواره تلاش ميکرد خط قرمزها را لحاظ کند و به همين دليل بهعنوان چهرهاي رسانهاي شناخته ميشد. وي لحني محافظهکارانه داشت و از چارچوب ادبيات حقوقي خارج نميشد و در يادداشتهايي که براي برخي روزنامهها مينوشت يا در گفتوگو با رسانهها از واژگاني استفاده ميکرد که براي شهروندان غيرآشنا با علم حقوق نيز قابلفهم باشد و به همين خاطر مخاطباني بسيار گستردهتر از موکلان خود داشت. کشاورز از سال ۷۷ که وکالت غلامحسين کرباسچي را بهعهده داشت، به چهرهاي شناختهشده تبديل شد. گزارش جلسات اين دادگاه از تلويزيون پخش ميشد و مردم مانند يک سريال جذاب يا مسابقه فوتبال آن را دنبال ميکردند.