تنبیه دانش آموزان از خط قرمز گذشته است
ايران/ متن پيش رو در ايران منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست يک روز از همدان خبر ميرسد که معلم از دانشآموزان ميخواهد تا در کتک زدن همکلاسي شان امير رضا مشارکت کنند و روز ديگرخبر ميآيد دانشآموزي که فقط 10 دقيقه با تأخير به کلاس رفته مورد خشم معلمش قرار گرفته و با شيلنگ به جان او ميافتد. همين چند روزهم خبري از کرج منتشر شد که معلمي با قاشق داغ دانشآموزش را تنبيه کرده است و در آخرين مورد هم ديروز در روزنامه ايران خبري منتشر شد که تنبيه معلمي موجب آسيب رساندن به چشم دانشآموز شده است!!! در اين ميان خبرهايي هم از خلاقيت معلمان در تنبيه شنيده ميشد، همين چند ماه پيش بود که ويديويي در فضاي مجازي با عنوان «تنبيه خاص معلم کوهرنگي براي دانشآموزاني که درس نميخوانند»، پخش شد. در اين ويديو معلم دانشآموزاني را که درس نخوانده بودند به صف کرد و از آنها خواست که با زدن تکه چوبي بر کف دست معلمشان او را تنبيه کنند؛ چرا؟ چون دانشآموزانش درس نخوانده بودند. در نگاه اول خلاقيت معلم در برخورد با دانشآموزانش به چشم ميآيد که بهجاي تنبيه آنها، تصميم گرفته خودش تنبيه شود؛ اما همين خلاقيت در تنبيه هم واکنشهاي منفي بسياري را در برداشت و برخي روانشناسان اعلام کردند اين نوعي تزريق خشونت در مدرسه است. موضوعي که البته باعث شد وزير آموزش و پرورش هم به آن واکنش نشان دهد. محمد بطحايي درباره اين نوع تنبيه معلم کوهرنگي اعلام کرد: اين کار نه تنها تشويق ندارد بلکه در حال پيگيري هستم؛ آن همکار بنده بايد دورههاي بازآموزي را طي کند، زيرا تنبيه با هر روش و هر هدفي اعم از تنبيه فيزيکي و اعمال خشونت در مدرسه مذموم و ناپسند است. البته وزير آموزش و پرورش تنبيه را خط قرمز وزارتخانه دانسته و بارها اعلام کرده است: تنبيه بدني يا هرگونه تنبيهي که بر شخصيت و روحيه دانشآموزان اثر منفي بگذارد، خط قرمز آموزش و پرورش است و ما هيچ ملاحظهاي در برخورد با متخلفان در اين زمينه نخواهيم داشت. با اينکه در اين سالها مسئولان آموزش و پرورش بارها و بارها بر ممنوعيت تنبيه بدني دانشآموزان در مدارس تأکيد کردهاند، اما هر از چند گاهي خبرهاي عجيب و غريبي در اين حوزه به گوش ميرسد. خبرهايي که گاهي باور کردنش سخت است. در اين ميان اخباري هم از خشونت دانشآموزان عليه معلمانشان منتشر ميشود. با اين همه بايد پرسيد که آيا ميزان خشونت در مدارس بيشتر از قبل شده است؟ جوابي که مسئولان آموزش و پرورش به اين سؤال ميدهند، اين است: «تنبيه در مدارس زياد نشده اين موارد هم که منتشر شده فقط به خاطر وجود و تعدد رسانههاي مجازي است.» مديرکل امور تربيتي و مشاوره وزارت آموزش و پرورش با تأکيد بر موارد فوق در اين باره به «ايران» ميگويد: «تاکنون کار پژوهشي درباره افزايش يا کاهش خشونت در مدارس انجام نشده است اما بايد قبول کنيم که اگر معلمي دست به اقدام خشونتآميز بزند اين رفتار سريع در فضاي مجازي بازتاب پيدا ميکند.» مسعود شکوهي همچنين به آموزش مباحث روحي رواني به معلم و دانشآموز اشاره ميکند و ميگويد:« تصميم داريم درباره بحث کاهش خشونت و رفتارهاي پرخطر بين دانشآموزان و معلمان دورههايي براي دانشآموزان و معلمان برگزار کينم. اين دورهها براي معلمان در آموزشهاي ضمن خدمت و براي دانشآموزان در کلاسهاي درس انجام خواهد شد. کتابهاي اين دوره آموزشي تهيه شده است و بزودي اين موضوع اجرايي خواهد شد.» در گزينشها به سلامت روان معلم بيشتر توجه کنيم هر بار که موضوع اذيت و آزار دانشآموزان در مدارس خبري ميشود، برخي فعالان حوزه کودک و نوجوان از مسئولان آموزش و پرورش ميخواهند تا در گزينشها نگاه ويژه تري به مباحث روحي و رواني معلمان داشته باشند و البته بحث مسائل ايدئولوژيک را در اولويت بعدي قرار دهند؛ موضوعي که البته برخي کارشناسان تعليم و تربيت هم بر آن تأکيد دارند. مهدي بهلولي معلم دبيرستان در اين باره به «ايران» ميگويد:« انتخاب معلم فاکتورهاي مختلفي دارد. اما بايد بر اين نکته هم اشاره کنم که سابق بر اين خشونت معلمان در سيستم نظام آموزشي بوده است اما هماکنون حداقل در کلام هم بسياري از معلمان با خشونت مخالفت ميکنند و اگر معلمي در کلاس دست به رفتار خشونت آميزي بزند ميگويد که کلاس شلوغ است و اعصابم نميکشد.» وي با تأکيد بر اينکه هماکنون مسئولان آموزش و پرورش برخورد جدي با معلماني که رفتار خشونتآميز داشته باشند انجام ميدهند، تأکيد ميکند: حساسيتها براي حقوق دانشآموزان بسيار بالا رفته است، اما اين موضوع را هم بايد مد نظر داشته باشيم که آموزش و پرورش رفتار خشونتآميز معلم و حتي دانشآموزان را ريشهيابي نميکند. علاوه بر اين مسئولان آموزش و پرورش کلاسهاي ضمن خدمت براي معلمان ميگذارند اما در اين کلاسها روشهاي نوين برخورد با دانشآموزان و پيامدهاي منفي خشونت با دانشآموزان را آموزش نميدهند به جاي اين موضوعات کتابهاي سنگيني را آموزش ميدهند که هيچ ربطي به کلاس درس ندارد. بهلولي با اشاره به تعداد دانشآموزان در کلاسهاي درس ميگويد:يکي از مهمترين دلايل خشونت در کلاسهاي درس تعداد بالاي دانشآموزان است، هماکنون 30 تا 35 دانشآموز در کلاس درس مدارس دولتي وجود دارد اين درحالياست که طبق سند ملي آموزش اين تعداد بايد 20 دانشآموز باشد. معلم به خاطر شرايط اجتماعي و اقتصادي که دارد ديگر توان اداره اين همه دانشآموز را ندارد. ساعتهاي پرتنش در مدرسه همه ميدانند که تنبيه عزت نفس دانشآموزان را پايين ميآورد و او را پرخاشگر ميکند تا جايي که روانشناسان کودک و نوجوان ميگويند تنبيه موجب ميشود که دانشآموز عملکرد ضعيف تري نسبت به درس و مدرسه داشته باشد.با اين حال به اعتقاد ميترا حکيم شوشتري روانشناس کودک و نوجوان نخستين تأثير تنبيه دانشآموزان اين است که دانشآموز ترس از ورود به مدرسه داشته باشد. او البته بر اين باور است که اين روزها خشونت فيزيکي در مدارس کمتر از قبل شده است چرا که خانوادهها به سلامت روان فرزندانشان اهميت ميدهند اما همچنان تحقير دانشآموزان ادامه دارد. شوشتري در اين باره بيشتر توضيح ميدهد:«معلمان و دانشآموزان به خاطر شرايط اجتماعي درگير استرس و اضطراب بسياري شدند، همين استرس موجب شده معلمان نتوانند در کلاس درس شرايط روحي رواني خود را کنترل کنند البته من اين عقيده را ندارم که اولياي مدارس خشنتر شدهاند اما بر اين باورم که ممکن است به خاطر شرايط اقتصادي و اجتماعي استرسهاي معلم بيشتر شده باشد و دانشآموزان بيشتر تحقير شوند. اين شرايط هم به نفع دانشآموز نيست چرا که دانشآموزاني تنبيه بدني و تحقير ميشوند که نسبت به ديگر دانشآموزان پرخاشگر و عصبيتر هستند. ضمن اينکه از معلمش هم متنفر ميشود. تنبيه موجب فرار دانشآموز از مدرسه ميشود و اگر دانشآموز از مدرسه فراري نشود او ساعتهاي پرتنشي در مدرسه خواهد داشت.» نيم نگاه شکوهي: تنبيه در مدارس زياد نشده اين موارد هم که منتشر شده فقط به خاطر وجود و تعدد رسانههاي مجازي است. تاکنون کار پژوهشي درباره افزايش يا کاهش خشونت در مدارس انجام نشده است اما بايد قبول کنيم که اگر معلمي دست به اقدام خشونتآميز بزند اين رفتار سريع در فضاي مجازي بازتاب پيدا ميکند. حکيم شوشتري: معلمان و دانشآموزان به خاطر شرايط اجتماعي درگير استرس و اضطراب بسياري شدند، همين استرس موجب شده معلمان نتوانند در کلاس درس شرايط روحي رواني خود را کنترل کنند.