60 درصد ایرانیها کار نمیکنند
همشهري/ متن پيش رو در همشهري منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست چند سالي ميشود که تعداد بيکاران در محدوده 3.2ميليون نفر مانده و تغيير محسوسي ندارد؛ اما در طول اين سالها همواره ترکيب جمعيتي کشور در حال تغيير بوده و تحولاتي در آن رخ داده که شايد کمتر به چشم بيايد. در سالهاي اخير از يکسو بهواسطه نرخ رشد 1.24درصدي جمعيت، سالانه 350هزار نفر به جمعيت ايران اضافه ميشود اما در مقابل، بهواسطه نرخ رشد 1.8درصدي جمعيت در دهه 80، تعداد بيشتري وارد سن کار شده و درنهايت به افزايش نرخ مشارکت اقتصادي منجر ميشوند. برايند اين تغييرات جمعيتي آنهم در شرايطي که تعداد بيکاران تقريبا ثابت مانده، افزايش جمعيت شاغلان است که خصوصا از سال92 تاکنون با رکود مواجه بوده است. در اين سالها، دولت موفق شده هرسال بين 500هزار تا يکميليون اشتغال جديد ايجاد کند که بخشي از آنها جايگزين ريزش مشاغل موجود شده و بخشي به افزايش جمعيت شاغل کشور منجر شده است. براساس اطلاعات منتشر شده مرکز آمار ايران، در سال97، نرخ مشارکت اقتصادي در ايران به 40.5درصد رسيده و از ميان جمعيت 10ساله و بيشتر که وارد بازار کار شدهاند 23ميليون و 813نفر شاغل شده و 3ميليون و 260هزار نفر بيکار ماندهاند. البته اين آمارها مربوط به ويترين بازار کار ايران است درحاليکه بخش عمده جمعيت ايران يعني 59.5درصد از آنها ازنظر اقتصادي غيرفعال هستند که هرچند بخشي از آنها تحت پوشش ديگر شاغلان قرار دارند و تأمين معيشت ميشوند اما بخش قابلتوجهي از آنها بايد از محل درآمدهاي متفرقهاي که دارند روزگار بگذرانند. 84هزار مرد خانهداري ميکنند جمعيت غيرفعال اقتصادي ايران عمدتا در 5گروه دستهبندي ميشوند. گروه نخست که جمعيت غالب را دارد، خانهدارها هستند که تعدادشان به حدود 21ميليون نفر ميرسد. براساس آمارها، در سال گذشته 75درصد خانهدارها شهري و 25درصد آنها روستايي بودهاند که در اين ميان سهم مردان 0.4درصد يعني حدود 84هزار نفر تخمين زده شده است. نکته قابلتوجه اين است که افراد بازنشسته و داراي منابع درآمدي مستقل از اين جمعيت جدا شدهاند و اين افراد صرفا خانهدار هستند. دومين گروه عمده جمعيت غيرفعال اقتصادي ايران را افراد در حال تحصيل تشکيل ميدهد که 52.4درصد آنها را مردان و 47.6درصد را زنان تشکيل ميدهند. طبق آمار، 77درصد جمعيت در حال تحصيل در مناطق شهري و 23درصد در مناطق روستايي ساکن هستند. سهم اندک روستاها از بازنشستگي براساس اطلاعات مرکز آمار، سومين گروه عمده در جمعيت غيرفعال اقتصادي ايران را بازنشستگان تشکيل ميدهند که تعداد آنها به 3ميليون و 125هزار نفر ميرسد و 92.4درصد از آنها شهرنشين هستند. در اين آمارها فقط 7.6درصد از بازنشستهها ساکن روستا ثبت شدهاند که يکي از دلايل عمده آن، نبود پوششهاي بيمهاي فراگير در مشاغل حوزه روستايي بهخصوص کشاورزي و دامپروري است. چهارمين گروه عمده جمعيت غيرفعال اقتصادي کشور را افراد غيربازنشستهاي تشکيل ميدهند که داراي درآمد حاصل از املاک و مستغلات، سود بانکي، سود سهام و... هستند و احتمالا از اين محل امرارمعاش ميکنند. در سال97، جمعيت اين گروه به يکميليون و 898هزار نفر رسيده که 64.5درصد از آنها شهري و 35.5درصد روستايي بودهاند. در گروه پنجم از جمعيت غيرفعال اقتصادي کشور، افرادي قرار ميگيرند که در دستهبندي هيچکدام از 4مورد قبلي نميگنجند و تعداد آنها به 2ميليون و 362هزار نفر ميرسد. مردم کدام استانها کاريتر هستند؟ در سال 97ميانگين نرخ مشارکت اقتصادي در ايران 40.5درصد و ميانگين نرخ بيکاري 12درصد بوده که برايندي کلي از همه استانهاست اما در اين ميان استانهايي هستند که نرخ مشارکت اقتصادي در آنها نسبت به ميانگين کشور بهصورت چشمگيري بالاتر است و جالب اينکه برخي از آنها باوجود نيروي کار آماده بالا، از نرخ بيکاري پايينتري نسبت به ميانگين کشوري برخوردارند. از ميان استانهاي داراي نرخ مشارکت اقتصادي بالا، استانهاي خراسان شمالي با نرخ 44.9درصد، اردبيل با 44.3درصد، گيلان با 44درصد، اصفهان با 43.4درصد، خراسان رضوي با 43.1درصد، کردستان با 43درصد، زنجان با 42.6درصد، آذربايجان غربي با 42.3درصد، کرمانشاه با 43.2درصد و يزد با 42درصد نرخ مشارکت بالاي 42درصد بيشترين آمادگي را براي ورود به بازار کار داشتهاند که از ميان آنها بازار کار استانهاي خراسان شمالي و رضوي، گيلان، اردبيل و زنجان مساعدتر بوده و اين استانها توانستهاند نرخ بيکاري کمتر از ميانگين کشور را تجربه کنند. البته در اين ميان استانهايي نيز بودهاند که به مدد نرخ مشارکت اقتصادي پايين، با نرخ بيکاري کمتر از ميانگين کل کشور مواجه شدهاند که از اين ميان ميتوان به استانهاي سمنان، مرکزي، قم، گلستان، بوشهر، هرمزگان و کرمان اشاره کرد.