گفت‌و‌گو با طرفداران دونالد ترامپ

اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست سارا معصومي| 40 سال پس از انقلاب اسلامي حضور وزراي خارجه ايران در خاک امريکا - هرچند همواره به دليل شرکت در يکي از جلسات شوراي امنيت بوده - عادي نمي‌شود. هر بار پيش از رفتن وزير خارجه رسانه‌هاي داخلي و خارجي طيف وسيعي از گمانه‌زني‌ها و انتظارها را از اين سفر مطرح مي‌کنند. در دو سال اخير به فراخور روي کارآمدن دولتي جديد در امريکا که سر سازگاري با تهران ندارد، اين گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي بيش از قبل شده است. اين‌بار محمدجواد ظريف در حالي راهي نيويورک شد که تنها 24 ساعت پيش از اين سفر، دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريکا مخالفت خود را با تمديد معافيت‌هاي تحريمي ايران اعلام کرده ‌بود. برخي اين حرکت ترامپ را آخرين کمان پرتاب شده از نيزه امريکايي‌ها براي دشمني با ايران پيش از ورود به مرحله تقابل نظامي مي‌دانند و بر همين اساس طيفي موافق سفر ظريف به نيويورک طبق برنامه‌ريزي اعلام شده و جمعي مخالف آن به دليل سياست‌هاي امريکا بودند. با وجود اين نظرهاي متفاوت، انجام سفر ظريف به نيويورک نشان داد که جمع‌بندي کلي دستگاه ديپلماسي اين بوده که فوايد رفتن بر مضرات پرهيز از حضور در نيويورک و از دست دادن فرصت سخنراني در نشستي که اتفاقا سوژه آن نيز گراميداشت چندجانبه‌گرايي و صلح بود، برتري دارد. وزير خارجه کشورمان نيز در همان بدو ورود به نيويورک اهداف سفر خود را رسانه‌اي اعلام کرد و در چند روز گذشته نيز ما شاهد تحرکات رسانه‌اي متنوع وزير خارجه در قلب امريکا بوديم. از گزارش‌هاي ‌فيس‌بوکي تا توييت‌هاي جنجالي محمدجواد ظريف در استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌هاي مجازي براي رساندن پيام به مخاطبان خود سابقه‌دار به حساب مي‌آيد. هنوز چندي از حضور محمدجواد ظريف در ساختمان ميدان دمشق نگذشته بود که وي با فعال‌کردن حساب خود در فيس‌بوک رويه‌اي متفاوت از ديگر وزراي خارجه ايران در پيش گرفت و با شروع مذاکرات هسته‌اي هرچند روز يک‌بار به فراخور تحولات، گزارش‌هايي از پايتخت کشورهاي اروپايي ميزبان مذاکرات يا حتي نخستين ديدار با وزيرخارجه وقت امريکا در واشنگتن در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل متحد به مردم مي‌داد. در آن مقطع زماني، وزير خارجه گزارش‌هاي مکتوب کوتاه خود را به زبان فارسي در فيس‌بوک منتشر مي‌کرد و همزمان در حالي که ديگر همتاهاي وي در مذاکرات 1+5 ترجيح مي‌دادند چندان مقابل دوربين خبرنگاران نايستند، محمدجواد ظريف به گفت‌وگوهاي صميمانه با خبرنگاران داخلي و نمايندگان رسانه‌هاي داخلي روي خوش نشان مي‌داد. در آن مقطع زماني ظريف با گزارش‌هاي خود در داخل به افکار عمومي در ايران يادآوري مي‌کرد که اگر تحريم را تاب آورديد، اطلاع از آنچه در مذاکرات مي‌گذرد نيز حق شماست و محرمانه‌اي در کار نيست. در بعد بين‌المللي محمد‌جواد ظريف چشم‌انداز دورتري را براي کمپين رسانه‌اي خود در نظر گرفته بود. ظريف در حالي پرونده هسته‌اي ايران را در دست گرفت که تهران در حال تحمل تحريم‌هاي امريکا، اتحاديه اروپا و شوراي امنيت سازمان ملل بود. نام ايران ذيل قطعنامه‌هاي فصل هفتمي قرار گرفته بود، رابطه تهران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به زبان ساده قابل تشبيه به کارد و پنير بود، امريکايي‌ها به همراه متحدان منطقه‌اي خود با اغراق و دروغگويي درباره ماهيت برنامه هسته‌اي ايران پرونده ابعاد احتمالا نظامي اين برنامه را در بوق و کرنا کرده‌ بودند و ايران در رسانه‌هاي غربي و البته منطقه‌اي «تهديدي براي صلح و امنيت بين‌الملل» خوانده مي‌شد. در چنين شرايطي، مردي سکان وزارت خارجه ايران را برعهده گرفته بود که دانش‌آموخته امريکا بود، دستي در پيشبرد قطعنامه‌اي که به پايان جنگ ايران و عراق منتهي شد، داشت و البته نه در مذاکرات هسته‌اي، نه در ديدارهاي دوجانبه و در گفت‌وگوهاي رسانه‌اي نيازي به مترجم نداشت. اين سابقه و توانايي ماموريت نسبتا غيرسياسي هم براي وزير خارجه ايران از همان ابتدا تعريف کرد: تبديل شدن به چهره پيش‌رو در ديپلماسي عمومي ايران در صحن بين‌المللي آن هم در روزهايي که پروپاگانداي غول‌هاي رسانه‌اي بين‌المللي اندک فضايي براي شنيده شدن روايت ايران از پرونده هسته‌اي باقي نگذاشته بود. ظريف با تبسمي که رسانه‌هاي اصولگراي داخلي آن را به باد انتقاد گرفتند با کهنه‌کارترين ديپلمات‌هاي اروپايي سر و کله مي‌‌زد و به زبان خودشان استدلال‌هاي‌شان در محکوميت ايران را رد مي‌کرد. وزير خارجه ايران در مصاحبه با رسانه‌هاي متفاوت بين‌المللي از عرب زبان تا فرانسوي و انگليسي به افکار عمومي جهان مي‌گفت که هدف ايران از برنامه هسته‌اي صرفا صلح‌آميز است و هيچ ابعاد نظامي براي آن قابل تصور نيست. وي در اين مسير بارها و بارها متن فتواي رهبري در حرام دانستن توليد، ذخيره و استفاده از سلاح اتمي را به زبان‌هاي متفاوت براي رسانه‌هاي متنوع بين‌المللي ترجمه کرد. اندک اندک محمدجواد ظريف به چهره‌ انقلابي ميانه‌رو در رسانه‌هاي بين‌المللي تبديل شد. هربار که ظريف براي شرکت در نشستي بين‌المللي يا منطقه‌اي از مرزهاي ايران عبور مي‌کرد، ليستي از درخواست‌ها براي مصاحبه با وزير خارجه ايران به نمايندگي‌هاي سياسي ايران در کشورهاي ميزبان ارايه مي‌شد. به گواه آمار ظريف در اين مسير خستگي‌ناپذير مي‌نمود. وزير خارجه در برخي ماموريت‌هاي خارجي صبح‌ها را به ديدارهاي سياسي و رايزني‌هاي اقتصادي دوجانبه رسمي با مقام‌هاي کشور ميزبان مي‌پرداخت، حوالي ظهر در جمع نخبگان سياسي و خبرنگاران رسانه‌هاي متفاوت حاضر مي‌شد و در مقابل دوربين‌هاي زنده يا ضبط‌صوت‌هاي روشن به پرسش‌هاي بي‌شمار و نه چندان آسان پاسخ مي‌داد و گاهي تنها چندساعت پيش از پرواز وقت خود را به گفت‌وگوي اختصاصي با يک رسانه محلي اختصاص مي‌داد. بر همين اساس شايد آنچه بايد در شش سال گذشته بيش از طعنه برخي اصولگرايان به ديپلماسي، لبخند آقاي وزير به چشم مي‌آمد و نيامد، حضور چندمنظوره وي در عرصه ديپلماسي عمومي بود. عرصه‌اي که سال‌ها به دليل بي‌توجهي مسوولان به آن به پاشنه آشيل سياست خارجي ايران در عرصه بين‌المللي تبديل شده بود. با کم‌رنگ‌تر شدن حضور ظريف در فيس‌بوک، وي به ديگر شبکه‌هاي مجازي مانند اينستاگرام و توييتر روي آورد. استفاده ظريف از توييتر به نگارش به زبان انگليسي محدود شده و وي در بزنگاه‌هاي متفاوت از اين شبکه براي هشدار يا ارسال پيام غيرمستقيم به امريکايي‌ها و اروپايي‌ها استفاده مي‌کند. ظريف در جبهه ايران در جنگ رسانه‌اي امريکا و متحدانش امروز رابطه ايران و امريکا به انضمام برخي متحدان منطقه‌اي اين کشور به مرحله‌اي رسيده که ديگر کمتر ناظر منصفي مي‌تواند، ادعا کند ايران در مسير يک جنگ رسانه‌اي بي‌سابقه قرار ندارد. تعدد رسانه‌هاي فارسي‌زبان متصل به سيستم‌هاي سياسي امريکا يا عربستان سعودي، پمپاژ 24 ساعته‌اي از اطلاعات وارونه يا تقطيع رويدادها را رقم زده که شايد مهار آن ممکن نباشد اما قدرت تاثيرگذاري آن را نبايد دست‌کم گرفت. ظرف 24 ساعت اخير انتخاب شبکه خبري فاکس‌نيوز از سوي محمد‌جواد ظريف براي گفت‌وگو به سوژه‌اي براي بحث در فضاي مجازي نه فقط در ايران بلکه در ميان خبرنگاران و کارشناسان امريکايي هم تبديل شده است. شامگاه جمعه بود که مسوول رسانه‌اي دفتر ايران در سازمان ملل با انتشار عکسي از پشت صحنه مصاحبه وزيرخارجه ايران با مجري معروف فاکس‌نيوز «کريس والاس» اعلام کرد که محمدجواد ظريف در اين مصاحبه درباره نقش مخرب گروه بي‌ (بولتون، بي‌بي‌، بن‌زايد و محمد‌بن‌سلمان) در سياستگذاري دونالد ترامپ و البته نقش ايران در عراق و مجموعه ديگري از مسائل سخن گفته است. در حالي که محمدجواد ظريف در هربار حضور در امريکا با طيف وسيعي از رسانه‌هاي امريکايي و غيرامريکايي سخن گفته، خبرهاي رسيده از نيويورک ظرف چند روز اخير حاکي از آن است که امسال دفتر ايران در سازمان ملل براي دعوت از خبرنگاراني که مي‌توانند رودررو با وزير خارجه ايران صحبت کنند اندکي از فيلترهاي سال‌هاي پيشين فاصله گرفته است. نتيجه اين سياست نيز افزوده ‌شدن بر تعداد خبرنگاراني بود که براي ديداري تقريبا 90 دقيقه‌اي با وزير خارجه ايران به دفتر کشورمان در نيويورک دعوت شدند. به گزارش رسانه‌هاي امريکايي، اين‌بار در ميان مدعوين چهره‌هايي که قرابت سياسي با ايران نداشته و بيشتر در زمره منتقدان نظام سياسي در تهران تعريف مي‌شوند نيز حضور داشتند. برخي خبرنگاران ارشد شبکه خبري فاکس‌نيوز نيز براي نخستين‌بار دعوت شده ‌بودند. يکي از خبرنگاراني که در جلسه فوق حضور داشت در اين باره به «اعتماد» مي‌گويد: تقريبا 80 درصد از سخنان محمدجواد ظريف در اين جلسه همان موضع‌گيري‌هاي رسمي وي درباره رابطه ايران و امريکا بود و به همين دليل با اجازه وي توانستيم گزارشي از اين اظهارات را در رسانه‌هاي خود منتشر کنيم. البته در چند مورد هم زماني که با تذکر وي درباره غيرقابل انتشار بودن بخشي از مطالب روبه‌رو شديم، دست از نوشتن يا تايپ کردن برداشته و صرفا گوش داديم. اين گفت‌وگو بيش از يک ساعت طول کشيد و پرسش و پاسخ‌ها هر چند در مقاطعي تند و تيز بود اما فضاي حاکم بر جلسه دوستانه بود. به نظر مي‌رسد که وزير خارجه ايران مي‌خواست چيزهايي را که وي فکر مي‌کند کمتر به گوش مخاطب امريکايي رسيده در رسانه‌هاي خود نقل کنيم. فرصتي براي گفت‌وگو با راي‌دهندگان به ترامپ اما سوال پرحاشيه چرا فاکس‌نيوز؟ اين رسانه دست راستي امريکايي در دو سال اخير به دليل رابطه تنگاتنگي که با دونالد ترامپ و کاخ سفيد برقرار کرده مورد توجه بيشتري قرار گرفته است. زماني که خبر مصاحبه وزير خارجه ايران با اين شبکه منتشر شد، روزنامه‌نگاران و ناظران رابطه ايران و امريکا تحليل‌هايي در اين باره منتشر کردند. برخي حضور ظريف در شبکه محبوب دونالد ترامپ را به تمايل وزير خارجه ايران براي دادن پيام مستقيم به دونالد ترامپ دانستند. شايد بتوان گفت که ريشه اين برداشت در پيشنهادي بود که محمد‌جواد ظريف در نخستين روز حضور در خاک امريکا در انديشکده آسيايي براي تبادل زندانيان ميان ايران و امريکا داد. پيشنهادي که مقام‌هاي متفاوت وزارت امور خارجه مي‌گويند به هيچ‌وجه جديد نيست و براي نخستين‌بار شش ماه پيش از سوي ايران مطرح شده اما امريکا پاسخ مدوني به آن نداده است. در حالي که سيدعباس موسوي سخنگوي وزارت خارجه ايران مي‌گويد ايران پيشنهادي براي مذاکره با امريکا نداده و مساله تبادل زنداني از حيث انسان‌دوستانه مطرح است اما همچنان طيفي در ميان خبرنگاران امريکايي هستند که اصرار دارند حضور ظريف در فاکس‌نيوز را به سخنان وي درباره اينکه اين ايران نبود که ميز مذاکره را ترک کرد، بلکه امريکا با کناره‌گيري از برجام اين کار را انجام داد، ارتباط بدهند. از سوي ديگر برخي ناظران رابطه تهران و واشنگتن از دريچه ديگري به حضور ظريف در فاکس‌نيوز نگاه مي‌کنند و اعتقاد دارند که ظريف براي گفت‌وگو با هواداران تفکر دونالد ترامپ که به تبع اين هواداري مخاطب فاکس‌نيوز هم هستند به اين شبکه رفته است. به گزارش «اعتماد»، بايد توجه داشت که پس از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رييس‌جمهور امريکا، بخشي از جامعه اين کشور درست مانند غالب افکار عمومي در سطح بين‌المللي در نوعي از بهت و شوک فرو رفتند. حضور ترامپ در کاخ سفيد با عقايدي صفر و صدي منجر به دو قطبي شدن شديد جامعه اين کشور شده است. بخشي از هواداران دونالد ترامپ در هر حالتي جانب طرفداري از وي را رها نمي‌کنند و البته در اين مسير از او مي‌خواهند که به تمام وعده‌هاي انتخاباتي‌اش که يکي از آنها تجديدنظر در برجام بود، وفادار بماند. در ميان هواداران ترامپ طيف وسيعي هر آنچه رييس‌جمهور امريکا بگويد را چشم و گوش بسته قبول مي‌کنند. در تفکر اين طيف، کناره‌گيري امريکا از برجام نه اقدامي يک‌جانبه که در واکنش به رفتارهاي منطقه‌اي و آزمايش‌هاي موشکي ايران بوده است. لذا با علم به بستر فکري و عملي اين طيف مي‌توان گفت که ظريف به خانه رسانه‌اي دونالد ترامپ در قلب نيويورک رفت که به مخاطبان اين شبکه که در انتخابات سراسري 2016 راي خود را به سبد ترامپ ريختند و احتمالا در 2020 هم اين کار را تکرار مي‌کنند، بگويد هرچند شعار انتخاباتي رييس‌جمهور محبوب شما پرهيز از جنگي ديگر بود اما مواضع تندروهاي اطراف وي از جمله مايک پمپئو و جان بولتون مي‌تواند دو کشور را در آستانه يک درگيري نظامي قرار دهد. هرچند که جر و بحث‌ها در فضاي مجازي درباره علت حضور ظريف در فاکس‌نيوز توجه بسياري را به خود جلب کرده اما به نظر مي‌رسد که براي درک چرايي حضور محمدجواد ظريف در اين شبکه بايد منتظر بخش پرسش و پاسخ‌هاي انجام شده بود. ظريف در حالي مقابل دوربين ايران‌ستيزترين خبرنگارهاي نزديک به کاخ سفيد مي‌نشيند که سياست‌ خارجي دونالد ترامپ از آشفتگي عجيبي بخصوص در يک سال اخير رنج برده است. تقريبا هيچ يک از پرونده‌هايي که دونالد ترامپ به بهانه ارتقاي کيفي آنها به گونه‌اي که براي امريکايي‌ها بهتر باشد به آنها پشت پا زده راه به جايي نبرده‌اند. از سوي ديگر ظريف در زمان حضور در نيويورک از چهارشنبه گذشته تاکنون پشت پرده اتحاد ميان خاندان سعودي و دولت ترامپ را به خوبي به تصوير کشيده است و ثابت کرده که استانداردهاي امريکا براي حقوق بشر بيش از آنکه جنبه عملي داشته باشد، مصرف شعارگونه دارد. فاکس‌نيوز، پرمخاطب‌ترين رسانه کابلي امريکا از سوي ديگر شايد براي مخاطب عام ايراني توجهي به دامنه محبوبيت فاکس‌نيوز بي‌فايده نباشد. براساس آخرين آمار موجود که به سال 2018 بازمي‌گردد، فاکس‌نيوز سال گذشته ميلادي را در حالي پشت سر گذاشت که براي سومين سال متوالي پربازديدترين شبکه کابلي در امريکا بود. تعداد مخاطبان برخي از محبوب‌ترين برنامه‌هاي اين شبکه از مرز 3 و نيم ميليون نفر مي‌گذرد. تنها در ژانويه 2018 تعداد مخاطبان فاکس‌نيوز رقم 2 ميليون و 800 هزار نفر را رد کرد که به گواه کارشناسان رسانه‌اي امريکا اين رقم براي يک رسانه کابلي در اين کشور فوق‌العاده است. بر اساس آمارهاي رسانه‌اي که سالانه براي ارزيابي وضعيت رسانه‌هاي سراسري امريکا انجام مي‌شود، 21 درصد از مخاطبان اصلي فاکس‌نيوز بين 25 تا 54 سال سن دارند. بيش از 21 درصد از اين مخاطبان هم بالاي 65 سال سن دارند. براساس آمار سال 2018، 94 درصد مخاطبان فاکس‌نيوز را سفيدپوستان امريکايي تشکيل مي‌دهند و اين در حالي است که تنها 1 درصد از سياه‌پوستان امريکا، شبکه فاکس‌نيوز را به عنوان شبکه محبوب خود معرفي مي‌کنند. يادآوري وعده‌هاي انتخاباتي از تريبون فاکس‌نيوز «محمدجواد ظريف» وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در مصاحبه با شبکه «فاکس‌نيوز» گفت که مشاور امنيت ملي کاخ سفيد، رژيم صهيونيستي، عربستان سعودي و امارات عربي متحده در تلاش براي تغيير نظام ايران هستند. در بخش کوتاهي از اين مصاحبه که شامگاه جمعه منتشر شده (نسخه کامل آن روز يکشنبه منتشر مي‌شود) ظريف در پاسخ به سوال مجري فاکس‌نيوز که مي‌پرسد «پس اعتقاد داريد که بولتون، اسراييل، عربستان سعودي و امارات مي‌خواهند نظام ايران را تغيير بدهند»، اظهار داشت که اين حداقل کاري است که آنها مي‌خواهند انجام دهند. وي در ادامه توضيح داد: «همه آنها اين تمايل را بروز دادند که مي‌خواهند ايالات متحده را به يک درگيري (نظامي با ايران) بکشانند. من گمان نمي‌کنم که (دونالد) ترامپ رييس‌جمهور امريکا خواستار چنين کاري باشد.» به گزارش فارس، وزير امور خارجه ايران با اشاره به شعارهاي تبليغاتي و ضد جنگ ترامپ در زمان انتخابات رياست‌جمهوري 2016 افزود: «من معتقدم که ترامپ کارزار انتخاباتي خود را با شعارهايي مبني بر وارد نکردن امريکا به جنگي ديگر، پيش برد. اما معتقدم که نيت ترامپ از کارزار فشار حداکثري عليه ايران، براي به‌زانو درآوردن آن و تسليم شدن ما در برابر فشارها، محکوم به شکست است.» ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد