آیا آمریکا واقعا به جنگ با ایران فکر میکند؟
فرارو/ متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست در هفتههاي اخير، با اوجگيري تنشها ميان ايران و آمريکا، مقامات دولت دونالد ترامپ، با هدف معتبرسازي گزينه نظامي، تحرکات نظاميشان در خاورميانه را برجسته ميکنند. آنها مکررا از احتمال استفاده واشنگتن از اين گزينه در برابر تهران سخن ميگويند. اما درباره عزمشان در استفاده از گزينه نظامي عليه ايران، شکوترديدهايي وجود دارد. اين روزها مقامات آمريکايي مدام از گزينه نظامي در برابر ايران سخن ميگويند. آنها مرحله به مرحله نيرو و تجهيزات جديدي به خاورميانه فرستادند. تصاويري از گشتزني جنگندهها در خليج فارس و نيز از جلسات پنتاگون درباره ايران منتشر کردند و حتي اخباري درباره برنامه ريزي يک حمله تاکتيکي به ايران نيز منتشر شده است. با اين حال دولت آمريکا رسما تاکيد ميکند که خواهان جنگ با ايران نيست. دونالد ترامپ، رئيسجمهور آمريکا، چند بار گفته است احتمال حمله به ايران وجود دارد، اما در عين حال به گفتگو با ايران ابراز تمايل کرده است. او در جديدترين اظهاراتش در اين باره، روز دوشنبه به مجله تايم گفته است براي جلوگيري از دستيابي ايران به تسليحات هستهاي ممکن است به اقدام نظامي دست بزند. متن گفتگوي ترامپ در مجله تايم روز سه شنبه منتشر شد. در همان روز، مايک پمپئو، وزير خارجه آمريکا، اعلام کرد ترامپ دنبال جنگ با ايران نيست، اما به کارزار فشار بر ايران ادامه خواهد داد. تنشها ميان ايران و آمريکا در يک ماه و نيم گذشته به شدت افزايش يافته است. ظرف يک ماه دو بار به نفتکشها در درياي عمان حمله شد. آمريکا، ايران را به دست داشتن در هر دو حمله متهم کرد. اتهامي که ايران آن را قويا رد کرد. نکته قابل توجه، همزماني برجستهسازي گزينه نظامي آمريکا با ضرب الاجل ۶۰ روزه ايران به اعضاي باقيمانده در توافق هستهاي است. ايران از اواسط ارديبهشت ماه، پس از يک سال صبر، براي ساير اعضاي برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ضرب الاجل دو ماهه تعيين کرد که چند هفته ديگر به پايان ميرسد. اين مهلت رو به پايان است، اما اروپا، به عنوان شريک اصلي برجام پس از آمريکا، نتوانست براي جبران خسارتهاي ايران کاري کند. در نتيجه، ايران تاکيد کرد مهلت يادشده ديگر تمديد نخواهد شد و با انقضاي آن، تهران اجراي تعهدات مهم ديگري را تعليق خواهد کرد. اخيرا، سازمان انرژي اتمي ايران اعلام کرد که ششم تير دخاير اورانيوم غنيشده ايران از سقف ۳۰۰ کيلو عبور خواهد کرد. طبق برجام، اين ذخاير نبايد از ۳۰۰ کيلوگرم تجاوز کند. لذا، احتمالا از ششم تير به بعد برجام نقض شود. ايران همواره تاکيد کرده که در صورت فروپاشي برجام، ممکن است اورانيوم را با درصدهاي بالاتري غنيسازي کند و احتمالا حتي از پيمان منع گسترش جنگافزارهاي هستهاي (انپيتي) خارج خواهد شد. احتمال بازگشت غنيسازي بدون محدوديت، در حالي مطرح شده که خطوط انتقال انرژي در درياي عمان هم به خطر افتاده است. تاکنون حداقل شش نفتکش در درياي عمان منفجر شدند. آمريکا ايران مسئول اين حملات دانست، اما ايران اين اتهام را رد ميکند. ايران با تعيين مهلت شصت روزه، به اروپا و آمريکا پيام داد که تمايلي به خروج از برجام ندارد، اما در عين حال نميتواند وضعيت فعلي را به همين شکل ادامه دهد. در نتيجه، ضروري است که اروپا هر چه زودتر براي تضمين منافع اقتصادي ايران اقدامي انجام دهد. تاکنون خبري از اين اقدام اروپا نيست و برخي ناظران بعيد ميدانند که اروپا در فرصت اندک باقيمانده بتواند کاري را انجام دهد که در يک سال گذشته از انجام آن عاجز بود. از اين رو، به احتمال زياد ايران خروج تدريجي از برجام را ادامه خواهد داد. آمريکا مايل است که اين محاسبه ايران را تغيير دهد. به عبارت ديگر، کاخ سفيد دنبال اين است که ايران غنيسازي بدون محدوديت را از سرنگيرد و در عين حال جنگي با ايران هم اتفاق نيافتد. اما مشکل آمريکا اين است که در برابر ايران تقريبا از تمام ابزارهاي غيرنظامي خود استفاده کرده است و گمان ميکند که در حال حاضر براي تغيير محاسبات ايران، جز گزينه نظامي، گزينه مهم ديگري در اختيار ندارد. گزينه نظامي، اما، دردسرهاي خودش را دارد. دولت ترامپ به دليل شرايط سياسي داخل آمريکا، تمايلي به استفاده از اين گزينه ندارد. افزون بر اين، از ديدگاه کاخ سفيد، استراتژي فشار حداکثري آمريکا در برابر ايران نياز جدي به گزينه نظامي ندارد. سياستمداران واشنگتن معتقدند که تحريمهايشان عليه تهران در ميان مدت، بدون شليک يک گلوله، نتيجه مطلوب آمريکا را محقق خواهد کرد. با اين حال، دولت آمريکا بر اين باور است که معتبر جلوه دادن گزينه نظامي ممکن است جلوي از سرگيري غنيسازي بدون محدوديت را بگيرد. تحرکات اخير نظامي آمريکا در منطقه، از قبيل اعزام تعداد محدودي از سربازان در چند مرحله، نشان ميدهد که آمريکا صرفا به دنبال ايجاد بازدارندگي در برابر ايران است و برخلاف برخي گزارشهاي رسانهاي، حداقل در حال حاضر، به حمله تاکتيکي به ايران هم فکر نميکند. البته اين بدين معنا نيست که وضعيت فعلي به همين شکل ادامه خواهد يافت. بلکه تغيير يا ادامه وضعيت، به گامهاي بعدي هر يک از بازيگران بستگي دارد. اما به هر حال، در معادله کنوني، آمريکاييها ميخواهند خود را آماده هر سناريويي نشان دهند تا شايد ايران را از برداشتن گامهاي بعدي منصرف کنند. به همين دليل ترامپ، اخيرا گفت: «ما براي ايران بسيار آماده هستيم. خواهيم ديد چه اتفاقي ميافتد.» احتمالا ترامپ و مشاورانش ميدانند که اعزام چند هزار سرباز آمريکايي به منطقه، براي معتبرسازي گزينه نظامي کافي نيست. از اين رو، در هفتههاي اخير، به اقدامات تبليغاتي نظامي روي آوردهاند. از پرواز جنگندههاي آمريکايي بر فراز خليج فارس ويدئو منتشر ميکنند، تصاوير جلسه مايک پمپئو و برايان هوک با ژنرال فرانک مک کنزي، فرمانده نيروهاي سنتکام، درباره ايران را برجسته ميکنند و خبر اعزام ۱۰۰۰ نيروي جديد را با هياهوي بيشتري به رسانهها ميدهند.