مایک پمپئو؛ معمار فشار حداکثری علیه ایران
فرارو/ متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست رئيس دستگاه ديپلماسي آمريکا طراح اصلي سياست کارزار فشار حداکثري اقتصادي عليه جمهوري اسلامي ايران است. او در ظاهر خود را کاملا مطيع رئيسجمهور نشان ميدهد، اما در عمل سياست از پيشطراحي شده خود را اجرا ميکند. پس از سرنگوني يک پهپاد آمريکايي توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، کاخ سفيد مدعي شد که يک حمله انتقامي به ايران را در لحظات آخر متوقف کرده است. طبق گزارشهاي رسانهاي غربي، دونالد ترامپ، رئيسجمهور آمريکا، در ابتدا با اين حمله موافقت کرده بود، اما دقايقي قبل از شروع آن، دستور توقف حمله را صادر کرد. در جريان همين حمله، بار ديگر نقش مايک پمپئو، وزير خارجه آمريکا، برجسته شد. در روزهاي قبل از حمله نظامي ادعايي، او تحولات را هدايت کرد. پس از حمله به دو نفتکش در درياي عمان، پمپئو هشدار داد که ترامپ آماده استفاده از گزينه نظامي است. وزير خارجه، سپس براي هماهنگسازي اقدامات آمريکا در برابر ايران، به فلوريدا سفر کرد و با مقامات نطامي ستاد فرماندهي مرکزي آمريکا ديدار کرد. برايان هوک، نماينده ويژه آمريکا در امور ايران، و فرانک مک کنزي، فرمانده ستاد فرماندهي مرکزي آمريکا (سنتکام) در جلسه فلوريدا حضور داشتند. پس از بازگشت به واشنگتن، او به فدريکا موگريني، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا، گزارش اطلاعاتي داد. دو روز بعد، يعني روز پنجشنبه به وقت آمريکا، پمپئو در کاخ سفيد، ترامپ را به حمله به ايران ترغيب کرد. اوجگيري تنشها ميان ايران و آمريکا در روزهاي اخير ميزان نفوذ پمپئو را نشان داد. او از معدود مقاماتي است که توانست براي مدت نسبتا طولاني در دولت ترامپ باقي بماند. بسياري از مقامات دولت، مانند رکس تيلرسون، وزير خارجه سابق، جيمز متيس، وزير دفاع سابق، و ژنرال اچ آر مکمستر، مشاور امنيت ملي سابق، در اثر اختلاف با ترامپ يا از دولت اخراج شدند يا استعفا کردند. دليل استمرار پمپئو در دولت، شناخت او از خلقيات ترامپ است. پمپئو هرگز به طور علني و حتي غيرعلني با مواضع ترامپ مخالفت نميکند. بلکه به عکس، همواره تلاش ميکند خود را سرسپرده رئيسجمهور نشان دهد. هنگامي که توئيت ميکند يا درباره يک موضوع چالشي موضع ميگيرد، معمولا به جملاتي از ترامپ استناد ميکند تا خود را کاملا همسو با رئيسجمهور نشان دهد. با اين حال، برخي مقامات آمريکايي ميگويند پمپئو در عمل اهداف خودش را دنبال ميکند. اهدافي که بدون حمايت رئيسجمهور امکان تحقق آنها وجود ندارد. علاوه بر اين، پمپئو خود را به حلقه دروني ترامپ نزديک کرده است. روز پنجشنبه، پمپئو در مراسم ارائه گزارش آمريکا درباره قاچاق انسان، کنار ايوانکا، دختر ترامپ، ديده شد. يک مقام سابق دولت ترامپ، به روزنامه نيويورکتايمز، گفته است پمپئو مرتبا با جارد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ در امور خاورميانه، صحبت ميکند و برخي روزها، بيش از مقامات خارجي با کوشنر گفتگو ميکند. وجود خلأ در پنتاگون، به افزايش نفوذ وزير خارجه کمک کرده است. از زمان استعفاي متيس در دسامبر گذشته، نقش وزارت دفاع در تصميمگيريهاي امنيت ملي آمريکا کمرنگ و نقش شوراي امنيت ملي و وزارت خارجه پررنگ شد. در همين رابطه، اريک، ادلمن، مقام سابق بلندپايه پنتاگون در دولت جورج بوش پسر، به نيويورکتايمز گفت: «ترامپ از منظر (مقامات) غيرنظامي، خلأ عظيمي در وزارت دفاع ايجاد کرد. طبيعت از خلأ بيزار است و سياست هم اينگونه است.» پمپئو در پي اين است که شبکه خود را در دولت گسترش دهد. جينا هاسپل، رئيس سازمان سيا، معاون پمپئو در اين سازمان بود. هاسپل سعي ميکند، رابطه خود را با پمپئو خوب نگه دارد. مارک اسپر، که براي تصدي وزارت دفاع معرفي شده، همکلاسي پمپئو در دانشگاه بود. حضور اسپر در پنتاگون ميتواند موقعيت پمپئو را بيش از پيش تقويت کند. برخي محافل نزديک به دولت ترامپ معتقدند پمپئو بهترين کسي است که ميتواند خواستههاي ترامپ را صورتبندي کند. ترامپ مکررا تاکيد ميکند که ايران نبايد به تسليحات هستهاي دست يابد و چندين بار گفته او فقط از ايران ميخواهد که سلاح هستهاي نداشته باشد. اما پمپئو معمولا علاوه بر مسئله هستهاي، بر مسئله موشکي و آنچه «سياست خارجي توسعهطلبانه» ايران ميخواند هم تاکيد ميکند. ترامپ تاکنون به اين سياست اشارهاي نکرده است. ترامپ مکررا ميگويد او خواهان يک توافق بهتر با ايران است و نگفته اين توافق دقيقا شامل چه مواردي ميشود. ولي پمپئو براي امضاي توافق با ايران ۱۲ شرط تعيين کرده و آنها را براي حصول توافق جامع با ايران ضروري دانسته است. افزون بر اين، پمپئو ادعا ميکند ايران و القاعده روابطي دارند. به نظر ميرسد ديپلمات ارشد آمريکا برنامه دقيق و منسجمي مقابل ايران دارد. برنامهاي که از سياست رونالد ريگان در برابر شوروي الهام گرفته است. زماني که پمپئو به رياست سازمان سيا منصوب شد، مارک دوبوويتز، رئيس انديشکده بنياد دفاع از دمکراسيها، به او کتابي هديه داد که ظاهرا به راهنماي کاخ سفيد براي مقابله با ايران تبديل شده است. نام اين کتاب «پيروزي: استراتژي سري دولت ريگان که فروپاشي اتحاد شوروي را تسريع کرد» است که توسط پيتر شوايتزر در سال ۱۹۹۴ نوشته شد. پمپئو اين کتاب را مطالعه کرد و آن را به متوليان پرونده ايران در سازمان سيا داد. سپس وقتي که به وزارت خارجه رفت، باز هم اين کتاب را به متوليان پرونده ايران در آنجا داد. علاوه بر اين، پمپئو، بارها در سخنرانيهايش نشان داد که به ميراث ريگان و سياست او در برابر شوروي، که به فروپاشي اين کشور منجر شد، سخت علاقمند است. در بحبوحه ماجراي ترور جمال خاشقجي، روزنامه نگار سعودي، پمپئو مقالهاي تحت عنوان «مقابله با ايران: استراتژي دولت ترامپ» در مجله فارين آفرز نوشت که اين علاقه را نشان داد، اما به دليل ماجراي خاشقجي آنطور که بايد و شايد مورد توجه قرار نگرفت. البته فرارو در همان زمان، اين مقاله را طي گزارشي مورد بررسي قرار داد. (اينجا) مجموع اين تحولات موجب شده است که برخي از ناظران، مايک پومپئو را مغز متفکر و معمار اصلي سياست ترامپ در برابر ايران قلمداد کنند. در همين رابطه، وندي شرمن، مذاکره کننده دولت باراک اوباما در توافق هستهاي ايران، به نيويورک تايمز گفت: «فکر ميکنم، پمپئو تا حدود زيادي معمار آن چيزي هست که ما الآن در آن قرار داريم.»