برگزیده

همدلی نوشت: ارشاد گشت؟

بروزرسانی 1398/04/04 - 23:14

همدلي/ متن پيش رو در همدلي منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست ستاره لطفي| طي دو روز گذشته، ويدئويي از برخورد پليس با يک دختر جوان به آنچه که بدحجابي گفته مي‌شود، در شبکه‌هاي اچتماعي پخش شده است که بازتاب وسيعي داشت. در فيلمي منتشر شده يک مامور لباس شخصي با استفاده از زور و کتک و بدون رعايت شئونات اسلامي و بدون در نظر گرفتن مقوله «محرم» و «نامحرم» دختري -که مي‌توان آن را حتي نوجوان ناميد- با خشونت تمام به داخل خودروي پليس منتقل مي‌کند. خشونت مامور پليس در حدي است که بخشي از لباس دختر کنار مي‌رود و دختر نيمه عريان به خودروي پليس منتقل مي‌شود. در سراسر اين فيلم صداي جيغ‌هاي بلند اين دختر و نيز فريادهاي مکرر مامور به گوش مي‌رسد. انتشار اين ويدئو که حاوي تصاويري دردناکي نيز هست، در شبکه‌هاي اجتماعي باعث به وجود آمدن يک خشم عمومي شده است. البته ويدئوهايي از اين دست کمياب نيست. ويدئوهايي که از برخوردهاي خشن کلامي و فيزيکي گشت ارشاد و ماموران پليس با دختران و زناني که مي‌گويند حجاب را جدي نمي‌گيرند، حکايت دارد. همين چند وقت پيش ويدئوي ديگر از يکي از شهرهاي شمالي کشور پخش شد که در آن پليس با زني که به زعم آنان بدحجاب بود برخورد فيزيکي شديدي انجام داد و حتي وي را روي زمين کشان‌کشان به داخل ماشين پليس منتقل کرد. در سال گذشته نيز چندين فيلم جنجالي و خشن از برخورد خشونت‌آميز ماموران گشت ارشاد با زنان و دختران بدحجاب در شبکه‌هاي اجتماعي منتشر شد که ضمن اين که بر چهره جامعه چنگ انداخت، فضاي رسانه‌هاي داخلي و خارجي را تحت‌الشعاع قرار داد، به نحوي که تصاوير توام با خشونت‌ برخي از ماموران پليس با دختراني که به گفته آنان حجاب مرسوم را نداشتند، بارها و بارها از برخي از رسانه‌هاي آن سوي مرز به نمايش درآمد. در نهايت برخوردهاي خشونت‌بار چند پليس زن که واکنش‌هاي اعتراضي زيادي را حتي از مقام‌هاي بلندپايه حکومت نيز به دنبال داشت، به مراسم تقدير و تشکر از ماموران خشن ختم شد.

برخورد خشن برخي ماموران پليس با زنان و دختران به اصطلاح بدحجاب سوال‌هاي زيادي را در ذهن تداعي مي‌کند. سوال‌هايي از اين قبيل، چه کسي به گشت ارشاد اجازه داده فردي را مورد ضرب و شتم يا فحاشي قرار دهد، آنان بر اساس چه «مجوز شرعي» هموطن خود را مورد توهين و ضرب و شتم قرار مي‌دهند» حتي اگر فردي جرمي مرتکب شود به عنوان مجرم از حق و حقوقي برخوردار است، پس چرا برخورد برخي از ماموران با مردم قانونمند نيست؟ آيا اقتدار پليس صرفا در برخورد با دختر و پسرهاي کم‌حجاب، رقصنده و.. اعمال مي‌شود؟ پس برخورد با مجرمين واقعي که تحت پوشش همين امنيت با آسودگي خاطر مشغول غارت بيت المال هستند، چرا انجام نمي‌گيرد؟ و هزاران آيا و چراهاي بي‌پاسخ ديگر!

برخورد با بدحجابي هميشه يکي از ماجراهاي جنجالي کشور بوده است و هيچ‌وقت موافقان و مخالفان آن نتوانستند به فهم مشترکي از اين مقوله برسند. آن گونه که پيداست تاکنون پيروز اين ميدان موافقان حجاب بوده‌اند. بنابراين به نظر مي‌رسد قوانين و برخوردها با افرادي که پوشش مورد نظر حکومت را جدي نمي‌گيرند نيز از سوي اين طيف صورت مي‌گيرد. از آن جا که بحث برخورد با بي‌حجابي با پليس گره خورده است، يکي از انگيزه‌هاي به وجود آمدن پليس ارتقاي امنيت اخلاقي موسوم به گشت ارشاد نيز به اين دليل بوده است. البته برخي از فرماندهان نيروي انتظامي مانند اسماعيل احمدي مقدم از عهده‌دار بودن اين وظيفه خشنود نبودند. چند سال پيش اسماعيل احمدي‌مقدم، فرمانده وقت نيروي انتظامي گفته بود که «گشت ارشاد براي ما هم مطلوب نيست و ما از دستگاه‌هايي که بتوانند اين مسئوليت را از لحاظ فرهنگي برعهده بگيرند و ما را از اين نوع برخورد با مردم معاف کنند، تشکر هم مي‌کنيم،» موضوع گشت ارشاد که در سال 84 و در زمان دولت نهم پايه‌گذاري شد، همواره يکي از مقوله‌هاي مورد اختلاف در جامعه بوده است. اين موضوع از چنان اهميتي برخوردار بوده است که حتي به تبليغات کانديداهاي رياست جمهوري نيز ورود پيدا کرد و برخي از کانديداها با گرفتن ژست روشنفکري، با وعده پايان دادن به اين موضوع از آن بهره تبليغاتي نيز بردند. جمله معروف محمود احمدي‌نژاد، رئيس دولت نهم و دهم که «مشکل امروز ما مدل موي بچه‌هاي ماست» يکي از ژست‌هاي معروف در اين باب است.

حسن روحاني، رئيس جمهور منتخب، نيز در جريان تبليغات انتخاباتي خود گفته بود که «نمي‌شود با نيروي پليس مشکلات فرهنگي را حل کرد» وي وعده داده بود کاري مي‌کند که «دختران احساس امنيت کنند.»او گفته بود که «نخواهم گذاشت ماموري بي‌نام و نشان از کسي سوال کند. دختران جامعه خود حافظ حجاب و عفاف هستند.» دير زماني از بيانات رئيس جمهور پيشين و کنوني نمي‌گذرد، اما مشاهدات ميداني و همچنين فيلم‌هاي منتشر شده در شبکه‌هاي اجتماعي گواه اين است که گويا هنوز مشکل کشور ما موي جوانان است و پليس نيز به مشکلي که فرهنگي تلقي مي‌شود ورود کرده است و نه تنها ماموران به قول روحاني بي‌نام و نشان از زنان و دختران سوال مي‌کنند، بلکه گاه حرمت آنان را نيز مي‌شکنند و حتي با زور و کتک با آنان برخورد مي‌کنند.

برخي رفتار تحقيرآميز تعدادي از ماموران پليس با زنان و دختران را نشانگر عمق ناآگاهي مامورين و ضابطين قضايي از اصول اوليه انساني و حقوقي امر به معروف مي‌دانند و معتقدند کاري که به اسم دين و با شعار امربه معروف و نهي از منکر يا ارتقاي امنيت اخلاقي و اجتماعي انجام مي‌شود، نه تنها تاثير مثبت در گرايش به حجاب و دينداري ندارد، بلکه کاملا نتيجه عکس مي‌دهد و اين رفتار و ادبيات بيش از پيش مردم را از دينداري بيزار مي‌کند.در حالي که برخي از ماموران با پايمال کردن حقوق اجتماعي شهروندان به خود اجازه هر گونه رفتار خشن با زنان را مي‌دهند که براساس روايات ديني حضرت علي (ع) در واکنش به حمله عده‌اي به زن يهودي و ربودن خلخال از پاي او، ضمن اين که در خطبه‌اي اصحاب خود را به‌خاطر اين ماجرا مذمت کردند، فرمودند جا دارد مرد مسلمان از اين غصه جان دهد. وقتي خارج کردن خلخال از پاي يک زن يهودي اين همه اسباب تاسف و تاثر حاکم اسلامي مي‌شود، حاجت به گفتن نيست که مسئولين آن چقدر نسبت به مسلمانان حساسيت دارند چه رسد به ضرب و شتم زن مسلمان! صرف‌نظر از روايات ديني که همواره به حفظ حرمت و شان زنان خارج از هر کيش و مذهبي تاکيد دارد، اين گونه برخوردها نيز مغاير قوانين رسمي کشور است. يک حقوقدان با بيان اين که در هيچ کجاي قانون کشور اجازه برخورد خشن مامور نيروي انتظامي با افراد بدحجاب را نمي‌دهد، به همدلي گفت:«قانون اين اجازه را به هيچ ماموري نداده است.» عبدالصمد خرمشاهي افزود:«هيچ کدام از قوانين به هيچ ماموري اجازه تعدي، دست‌اندازي، برخورد فيزيکي، حتي توهين و فحاشي با فرد بدحجاب نداده است. اگر ماموري مرتکب اين امر شود کاري خلاف قانون انجام داده است و سازمان متبوع بايد برخورد کنند و به جرم‌اش رسيدگي شود. اگر شکايتي از مامور خاطي نيز انجام بگيرد بايد طبق ضوابط و مقررات در دادسراي نظامي به آن رسيدگي شود.» اين حقوقدان افزود:«اگر کسي مرتکب جرمي شود، رسيدگي آن بر عهده دادگاه است و مامور فقط طبق ضوابط و مقررات مي‌تواند مجرم را تحويل دادگاه بدهد و قاضي و دادگاه وظيفه رسيدگي به جرم مجرمان را دارند.»

در حالي که به گفته حقوق‌دانان برخورد خشن ماموران پليس با زنان بدحجاب غيرقانوني است که هنوز براي بسياري حدود اختيارات و نحوه تعامل و برخورد پليس با مردم مشخص نيست و در بسياري از موارد نيروي انتظامي هم نسبت به رفتار مامورانش پاسخگو نيست. واقعيت اين است که طي سال‌هاي اخير نيروي انتظامي ايران که بر حسب وظيفه ذاتي خود بايد نگهبان و حافظ امنيت مردم باشد، با رفتارها و ادبيات خشن برخي از ماموران‌اش تبديل به معضلي براي امنيت مردم شده است، به نحوي که بسياري از شهروندان بدون هيچ جرمي با ديدن ماشين پليس و حتي نام پليس رنگ از رخ‌شان مي‌پرد و احساس ترس مي‌کنند. ترس مردم از نيروي انتظامي نشان مي‌دهد که مشکلي در نيروي انتطامي ايران وجود دارد و نحوه تعامل اين نيرو با مردم ايرادهاي بنيادين دارد که جزء با نوع پاسخگويي و مسئوليت‌پذيري امروز نيروي انتظامي قابل حل نخواهد بود.

در ادامه به واکنش دو تن از روحانيون در گفت‌و گوي با همدلي در مورد اين موضوع اشاره مي‌کنيم.

حجت‌الاسلام و المسلمين سيد رضا اکرمي: اگر نهي از منکر، خود منکر شد، بايد با آن برخورد کنند بالاخره ما مي‌خواهيم در مملکت نظم و انضباط و قانون حاکم باشد يا نه؟ اگر نمي‌خواهيم، که من پشت فرمان نشستم حواسم پرت مي‌شود، کسي که مي‌خواهد دانشگاه برود حواسش پرت نشود، مغازه‌داري که مي‌خواهد جنس بفروشد حواسش پرت نشود و اگر مي‌خواهيم اين اتفاقات نيفتد بايد با هر تخلفي برخورد کنيم. حتما بايد به کسي که حريم و حرمت را رعايت نکند تذکر داد ولي وقتي به تذکر توجه نمي‌کند و دست به هنجارشکني مي‌زند بايد با او برخورد کرد. من اين صحنه را نديده‌ام ولي يقين دارم که گه‌گاهي صحنه‌سازي مي‌کنند که صحنه را طور ديگري نشان دهند و الا اگر مامور باشد قطعا غير ضابطه و بدون تذکر اوليه اقدام نمي‌کند. بايد وقتي چنين صحنه‌اي را بررسي کنند ببينيم که اگر نهي از منکر، خود منکر شد، بايد با آن برخورد کنند، مثل اقدام چند وقت پيش آقاي محسني اژه‌اي که 60 قاضي متخلف را از کار برکنار کرد.

محمد تقي رهبر:امر به معروف و نهي از منکر، فرهنگ خودش را دارد چون تا آدم نداند که قضيه چگونه بوده اظهار نظر کردن برايم مشکل است. شما ببينيد چند روز قبل در اطراف رشت خانمي محجبه را که امر به معروف و نهي از منکر مي‌کرد کتک زدند که بسيار کار بدي بود. اما در مورد اين موضوع چون من نشيدم و بعيد مي‌دانم که نيروي انتظامي موظف به اين گونه برخورد باشد قضاوت کردن برايم مشکل است ولي قدر مسلم آن است که امر به معروف و نهي از منکر، فرهنگ خودش را دارد که با منطق، تذکر و سپس مبارزه با بي بند و باري صورت مي‌گيرد که در اسلام هم بر همين موضوع تاکيد شده است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد