فراکسیونی که مجلس را ناکارآمد کرد
سياست روز/ متن پيش رو در سياست روز منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست. فراکسيون اميد که با حمايت و توجيه ناکارآمديهاي دولت، همه جايگاههاي استراتژيک خود را در مجلس از دست داده است، امروز نميداند دربرابر هواداران خود اعلام پيروزي کند يا شکست را بپذيرد. زمزمههاي برگزاري آخرين انتخابات هيئت رئيسه مجلس شوراي اسلامي در حالي آغاز شد که محمدرضا عارف عزم خود را براي کانديداتوري رياست مجلس جزم کرده بود و مخالفتهاي پزشکيان و مطهري دو سهميه اين فراکسيون در هيئت رئيسه مجلس و بخشي از بدنه فراکسيون هم نتوانست عارف را از سوداي رياست مجلس منصرف کند. به گفته احمد بيگدلي عضو شوراي مرکزي فراکسيون اميد، شخص آقاي عارف تصميم جدي براي ورود به انتخابات رياست مجلس داشت. پيش از برگزاري انتخابات هيئت رئيسه مجلس بيگدلي پيش بيني کرد: «در صورت نامزدي آقاي عارف براي رياست مجلس بالاي ۹۰ درصد جايگاه آقاي مطهري در هيئت رئيسه مجلس به خطر ميافتد.» اميدِ اميديها به ريزش آرا لاريجاني در فراکسيون نمايندگان ولايي بود، ارزيابي آنها اين بود که بخشي از بدنه فراکسيون ولايي از عملکرد لاريجاني در رياست مجلس ناراضي است و به همين دليل در انتخابات رياست هيئت رئيسه مجلس يا رأي سفيد ميدهند يا به عارف رأي ميدهند. ارزيابي فراکسيون اميد از تعداد اين نمايندگان ۲۵ تا ۳۰ نفر بود اما اين حدس و گمان اشتباه از آب درآمد و آرزوي آرا سفيد نتوانست کرسي رياست را سهم عارف کند. نه تنها عارف نتوانست در آخرين سال دوره دهم به کرسي رياست مجلس تکيه بزند بلکه مطهري هم کرسي نايب رئيسي را از دست داد. اما اصلاحطلبان سناريوي ديگري را نيز آماده کرده بودند، رضا انصاري عضو کميته انتخابات فراکسيون اميد پس از شکست اين فراکسيون در انتخابات هيئت رئيسه مجلس در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: «معرفي نامزد براي رياست مجلس براي اصلاحطلبان بازي دو سر برد بود زيرا اگر عارف رئيس ميشد رياست مجلس را در اختيار داشت و ميتوانست اعتماد را به بدنه اصلاحطلب بازگرداند، با عدم پيروزي ايشان در انتخابات هيئت رئيسه هم مشخص شد اصلاح طلبان اقليت را در مجلس دهم در اختيار دارند و عملکرد ضعيف مجلس دهم به پاي اصلاحطلبان و حاميان دولت نيست.» اما عبدالرضا هاشم زائي عضو ديگر فراکسيون اميد ديدگاهي مخالف نظر انصاري دارد. او معتقد است: «فراکسيون اميد نسبت به ساير فراکسيونها، تعداد بيشتري عضو دارد اما هر زمان که فراکسيون ولايي و فراکسيون مستقلان با هم ائتلاف کردند، اميد نتوانسته اکثريت را کسب کند.» نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي ميگويد: «با ائتلاف فراکسيون نمايندگان ولايي و مستقلان، فراکسيون اميد، آقاي مطهري را از دست داد و با از دست دادن مطهري، وزن سياسي فراکسيون در مجلس کاهش يافت.» در اين ميان نميتوان تأثير پيامهاي پنهان و آشکار دولت در حمايت از علي لاريجاني را کتمان کرد. به گفته برخي اعضاي فراکسيون اميد دولت تمايل داشت لاريجاني بر کرسي رياست تکيه بزنند؛ شايد ترس روحاني از تلاش اصلاحطلبان براي جدا کردن راهشان از اعتداليون در صورت قدرت يافتن در بدنه حاکميت، موجب اين حمايت شد. به گفته بيگدلي عضو شوراي مرکزي فراکسيون اميد، «با توجه به روندي که دولت در ۳ سال گذشته داشته است به نظر ميرسد به رياست لاريجاني بر مجلس تمايل بيشتري دارد. شخص روحاني گرايش بيشتري به لاريجاني دارد تا به عارف.» پس از باخت اصلاحطلبان در انتخابات هيئت رئيسه مجلس نوبت به برگزاري انتخابات هيئت رئيسه کميسيونها رسيد. انتخابات هيئت رئيسه کميسيونها تحت تأثير انتخابات هيئت رئيسه مجلس قرار گرفت. مهدي شيخ عضو فراکسيون اميد در تحليل اين موضوع به مهر گفت: «تغييراتي که در کميسيونهاي مجلس در مورد رياست اعضاي فراکسيون اميد رخ داد، ناشي از اتفاقات در انتخابات هيئت رئيسه مجلس بود. عدهاي از نمايندگان با جريانهاي سياسي همراهي ميکنند که در مجلس قدرت و قوت بيشتري دارند.» به گفته محمدجواد ابطحي عضو کميسيون آموزش مجلس، محمدرضا عارف که در اجلاسيه سوم به عنوان رئيس کميسيون آموزش انتخاب شده بود، «تا ظهر روز يکشنبه ۲۶ خرداد در حال رايزني با نمايندگان براي کسب رياست کميسيون آموزش بود اما دو ساعت مانده به انتخابات هيئت رئيسه کميسيون، از نامزدي براي رياست اين کميسيون انصراف داد تا خاطره شکست در انتخابات هيئت رئيسه مجلس براي او تَکرار نشود.» بدين ترتيب رئيس فراکسيون اميد کرسي رياست کميسيون آموزش را نيز از دست داد و محمدمهدي زاهدي عضو فراکسيون ولايي مجداد رياست کميسيون آموزش را برعهده گرفت. فراکسيون اميد همچنين رياست کميسيون فرهنگي را نيز واگذار کرد و احمد مازني جاي خود را به جمشيد جعفرپور عضو فراکسيون ولايي داد. اما انتخابات هيئت رئيسه کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي، هماوردي ديگر ميان دو فراکسيون ولايي و اميد بود؛ نبردي که با شکست سنگين اميد به پايان رسيد. حشمت الله فلاحت پيشه رئيس کميسيون امنيت ملي و نامزد مورد حمايت فراکسيون اميد براي رياست کميسيون امنيت جاي خود را به مجتبي ذوالنور عضو فراکسيون ولايي داد. رمضانعلي سبحانيفر عضو فراکسيون اميد و سخنگوي حزب اعتدال و توسعه در مورد علل اين شکست به مهر ميگويد: «به اعتقاد من، نامزدي آقاي عارف در انتخابات هيئت رئيسه و سناريويي که در بحث هيئت رئيسه تعريف شد، خطاي استراتژيک بود؛ اين خطاي استراتژيک در انتخابات کميسيونها نيز تأثيرگذار بود.» در اين ميان همه شکستهاي اميد، رياست کميسيون اقتصادي به سياسيترين عضو فراکسيون اميد يعني الياس حضرتي رسيد و محمدرضا پورابراهيمي استاد اقتصاد دانشگاه تهران جاي خود را به قائم مقام حزب اعتماد ملي که هيچ سابقه اقتصادي در رزومه او وجود ندارد، داد. ماجراي انتخاب حضرتي براي رياست کميسيون اقتصادي اين بود که فراکسيون ولايي و مستقلان ليستي را براي انتخابات هيئت رئيسه کميسيون انتخاب کرده بودند اما با وعدههاي حضرتي اين ليست زمين خورد و وي هم به وعدههاي خود عمل نکرد. از سوي ديگر علي نوبخت عضو فراکسيون اميد هم توانست رياست کميسيون بهداشت را در رقابت با حسينعلي شهرياري عضو فراکسيون نمايندگان ولايي مجلس، تصاحب کند. در اين ميان تيتر روزنامههاي اصلاح طلب پس از شکستهاي بزرگ فراکسيون اميد در مجلس جالب بود. روزنامه اعتماد تيتر «بازگشت اميد» را براي اين باخت بزرگ انتخاب کرد و توهم پيروزي را به اوج خود رساند. اين روزنامهها در مورد عدم رياست عارف بر کميسيون آموزش ترجيح دادند سکوت کنند و برخي از سايتهاي اصلاحطلب نيز تيتر زدند «عارف نيامد». برخي اعضاي فراکسيون اميد علت از دست دادن جايگاههاي استراتژيک در مجلس دهم را ناشي از خطاي استراتژيک عارف در نامزدي براي رياست مجلس ميدانند. اما سيد حسين نقوي حسيني عضو فراکسيون ولايي علت شکست فراکسيون اميد در انتخابات هيئت رئيسه مجلس و کميسيونهاي تخصصي را «حمايت بيش از حد اين فراکسيون از دولت و ناکارآمد کردن مجلس» ميداند و معتقد است: «اين فراکسيون حتي در مواردي که انتقادات نمايندگان به دولت را به حق و درست ميدانست، از دولت حمايت کرد و وجهه دولتي گرفت.» وي ميگويد: «دخالت دولت در انتخابات کميسيونها و تلاش براي رأي آوردن اعضاي فراکسيون اميد موجب شد اين فراکسيون جايگاه قبلي خود را در ميان نمايندگان از دست بدهد.»