زیباکلام: ترامپ میخواهد شکست مذاکرات را گردن ایران بیندازد
سایز متن
الف الف
لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد!http://akhr.ir/5397577
۴.۳K
۱۸
آرمان امروز/ متن پيش رو در آرمان امروز منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست.نشريه آمريکايي نيويورک تايمز طي روزهاي گذشته نوشت «رئيسجمهور آمريکا از اقدامي متقابل که منجر به افزايش تنشها ميشد، عقبنشيني کرد. ترامپ پس از يک روز پرتنش، حملات نظامي عليه ايران در تقابل با ساقطکردن پهپاد تجسس آمريکا را تائيد، اما از اجراشدن آنها عقبنشيني کرد. اين خبر پس از جلسه فوري ترامپ با مقامات ارشد کنگره منتشر شده است.» براساس گفته چند مقام آمريکايي، مقامات ديپلماتيک و نظامي پس از بحث و مذاکرات جدي در کاخ سفيد، در جلسه مشاورهاي که ميان مقامات ارشد امنيت ملي رياستجمهوري و رهبران کنگره آمريکا برگزار شد، در آن شامگاه در انتظار يک حمله بودند. رئيسجمهور ابتدا با حمله به چند هدف ايراني مانند رادار و آتشبارهاي موشکي موافقت کرده بود. همچنين يک مقام ارشد آمريکايي مدعي شد که عمليات در مراحل اوليه خود بود که کنسل شد. هواپيماها به راه افتاده و کشتيها مستقر شده بودند اما زماني که دستور توقف آمد هيچ موشکي شليک نشده بود. اما مشخص نيست که آيا دونالد ترامپ نظرش را در مورد حملات ادعايي تغيير داد يا اينکه کاخ سفيد مسير را به دلايل لجستيک و استراتژيک عوض کرد. به همين منظور «آرمان» گفتوگويي را با صادق زيباکلام استاد دانشکده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران ترتيب داده که در ادامه ميخوانيد.
با توجه به آنکه طي روزهاي گذشته اخباري در خصوص حمله نظامي ايالات متحده از سوي رسانههاي آمريکايي منتشر شد گمانهزنيهاي فراواني در خصوص علل عدم حمله واشنگتن مطرح شد. ديدگاه شما در اين خصوص چيست؟
در درجه اول بايد به مردم کشورمان حق دهيم که تا حدودي نگران هستند و بسيار دقيق اين تحولات را دنبال ميکنند. البته اين استثنا را بايد قائل شويم چون عدهاي اين پديدههاي سياسي را با شک و شبهه دنبال کرده و بر اين نظرند که همه اين مسائل بازي از پيش طراحي شده بوده و بهدنبال تئوريهاي توطئه هستند. همچنين عدهاي بر اين قول هستند که همه اين مسائل چيزي بيش از جنگ زرگري از سوي آمريکا نيست.
اما بهنظر ميرسد شما با هيچيک از اين تئوريها در خصوص تنش ميان تهران-واشنگتن موافق نيستيد.
آنچه که در صحنه در حال وقوع بوده کاملا حقيقي است و دقيقا آنچه که افکار عمومي نيز دنبال ميکنند واقعي بوده و در پشت پرده گفتوگوهاي پنهاني ميان تهران-واشنگتن نيست. واقعيت همين مسائلي است که افکار عمومي دنبال ميکنند.
براي بسياري از ايرانيان رفتار واشنگتن در قبال تهران قابل درک نيست. بهگونهاي که رسانههاي آمريکايي اعلام کردند که دونالد ترامپ دستور حمله نظامي به ايران را صادر کرده بود اما پس از آن اعلام شد که وي در لحظات آخر از اين اقدام منصرف شده است. آيا واقعا ترامپ بهدنبال حمله به ايران بود؟ همچنين مکانيسم تصميمگيري در ايالات متحده در اين خصوص چگونه است؟
رسانههاي معتبر آمريکايي همچون نيويورک تايمز و واشنگتن پست اين مساله را تائيد کردهاند. در ايالات متحده مکانيسم تصميمگيري وجود دارد. همچنين بهنظر ميرسد ترامپ يک هدفي از مطرحکردن مسائل به اين گونه را دنبال ميکند. همچنين بهنظر ميرسد ايالات متحده بهدنبال آن است تا يک اجماع جهاني عليه ايران بهوجود آورد. بايد بدانيم که اينگونه نيست که پنتاگون وزارت دفاع ايالات متحده و يا مشاوران رئيسجمهور برنامهريزي کنند که روزي مشخص قرار است اهدافي در ايران مورد هدف قرار گيرد. پس از آن در دقيقه 90 اندکي قبل از آنکه عمليات آغاز شود ترامپ دستور لغو حمله را صادر ميکند. بعيد بهنظر ميرسد اينگونه باشد. اينکه چنين حمله احتمالي به ايران ساختگي بوده و يا نه خيلي نميتوان به آن پرداخت. اما نکتهاي که حائز اهميت بوده اين است که ترامپ بهدنبال اجماع جهاني در همراهي خود بايد ايجاد کند.
چرا ترامپ نياز دارد عليه ايران اجماع جهاني در همراهي با ايالات متحده ايجاد کند؟
اساسا ترامپ بهعنوان رئيسجمهوري راديکال و جنگطلب چه خود و يا کابينهاش شناخته ميشوند. اگر دقت کنيم در خود آمريکا نيز بهطور اخص در ميان دموکراتها مخالفان ترامپ ابراز نگراني ميکنند از اينکه بايد مراقب بود تا ترامپ آمريکا را وارد يک جنگ گسترده جديد در خاورميانه نکند. از سوي ديگر شاهديم که متحدان هميشگي ايالات متحده در اتحاديه اروپا به جز بريتانيا که همواره همراه آمريکا بوده است، اما فرانسه، آلمان و ايتاليا و در مرحله بعدي روسيه و چين به هيچعنوان با آمريکاييها بهخصوص شخص دونالد ترامپ همراهي نکرده و مخالفت خودشان را با خروج يکجانبه واشنگتن از توافق هستهاي اعلام داشتهاند. همچنين در آمريکا نيز کم نيستند دموکراتها و منتقداني که مقصر اصلي افزايش تنشها را ترامپ ميدانند که ايشان از برجام بهصورت يکجانبه از توافق هستهاي (برجام) خارج شد. لذا اگر در حال حاضر و تحت اين شرايط ترامپ وارد يک درگيري نظامي با ايران شود هم در خود آمريکا خيلي از او حمايت نميشود چون با انتقادات خيلي زيادي همراه است و همچنين در اروپا نيز همينگونه است بهگونهاي که بسياري از متحدان آمريکا نيز با واشنگتن همراهي نميکنند. از سوي ديگر روسيه و چين نيز با واشنگتن همراهي نميکنند. همچنين ممکن است بسياري از کشورهاي ديگر نيز با واشنگتن همراهي نکنند. بنابراين با واشنگتن احتمالا عربستان، امارات و رژيم صهيونيستي همراهي خواهند کرد. بايد بدانيم که کابينه ترامپ از چنين مسالهاي آگاهي دارند. بنابراين بهدنبال آن هستند تا افکار عمومي را خيلي بيشتر عليه ايران همراه کنند. به همين دليل بهنظر ميرسد ترامپ دارد تلاش ميکند تا ايران را جنگافروز و فراري از مذاکره نشان دهد و اينگونه مطرح دارد که اين ايران است که تن به مذاکره نميدهد. بنابراين در نتيجه هيچ راهي بهجز درگيري نظامي باقي نمانده بود. لذا اين مساله بسيار مهم است که جمهوري اسلامي ايران در تلهاي که آمريکاييها طراحي کردهاند گرفتار نشود. در حال حاضر اجماع جهاني عليه ايران نيست. اين در حالي است که در سالهاي گذشته اينگونه بود همچنين با توجه به قطعنامههايي که در شوراي امنيت عليه ايران صادر شد در زمان دولت احمدينژاد به اتفاق آرا بود. بهگونهاي که بهجز بريتانيا، فرانسه و ايالات متحده حتي چين و روسيه نيز عليه ايران راي دادند. تمام قطعنامههايي که عليه ايران در شوراي امنيت در آن زمان صادر شد به اتفاق آرا بود يعني حتي يک کشور نبود که با محکوميت ايران مخالفت کند. اين در حالي است که در حال حاضر آن اجماع وجود ندارد. نهتنها آن اجماع در حال حاضر عليه ايران وجود ندارد بلکه کم نيستند کساني که انگشت اتهام را به سوي ترامپ نشانه گرفتهاند و صراحتا اعلام ميدارند که در اين افزايش تنشها و درگيري که ممکن است بهوقوع بپيوندد واشنگتن نيز مقصر بوده است، بهگونهاي که بزرگترين تقصير ترامپ اين بوده است که با بيرون آمدن يکجانبه از توافق هستهاي (اين در حالي است که همه کشورهاي امضاکننده برجام مخالف خروج ايالات متحده از توافق هستهاي بودند) از سوي ديگر آژانس بينالمللي انرژي اتمي بر اساس گزارشاتي که داده است تائيد ميکند که ايران بر اساس مقررات بينالمللي عمل کرده و طي اين مدت به تعهداتش در برجام متعهد بوده است. لذا اين مساله باعث ميشود برخلاف گذشته که عليه ايران اجماع وجود داشت چنين اجماعي در حال حاضر وجود ندارد. بنابراين دونالد ترامپ، جان بولتون و مايک پمپئو تلاش زيادي ميکنند تا ايران را بهگونهاي در ميان افکار عمومي جهاني بهخصوص در آمريکا محکوم کرده و اينگونه وانمود نمايند با توجه به آنکه ايران تمامي درها را به روي صلح و مذاکره بست، اين کشور ديگر چارهاي براي آمريکا بهجز حمله نظامي باقي نگذاشت. اين همان نکتهاي است که بايد به آن توجه داشت آمريکاييها اينگونه مطرح داشتند که واشنگتن بهدنبال حمله نظامي به ايران بود اما اصطلاحا در دقيقه 90 ترامپ اعلام کرد دست نگه داريد. بهنظر ميرسد اين مسائل بخشي از آن تلاشهايي است که واشنگتن سعي ميکند اعلام دارد که ما همهگونه همراهي و تلاش را به کار برديم تا کار به درگيري نظامي نکشد اما اين ايران بود که خود بهدنبال درگيري نظامي بود.
شواهد و قرائن ديگري نيز ميتوانيد بر اثبات چنين سناريوي احتمالي از سوي واشنگتن ارائه کنيد؟
دليل ديگري که ميتوان مطرح کرد اين است که اگر دقت کنيم بعد از آنکه تهران اعلام کرد پهپاد آمريکايي توسط پدافند ايران در پاسخ به تجاوز اين پرنده ايالات متحده به حريم هوايياش با دادن اخطار قبلي اين پهپاد را منهدم کرد. ترامپ بلافاصله اعلام داشت که ايران مرتکب اشتباه فاحشي شد. معني اين موضع چيست؟ معني آن اين است که واشنگتن به تهران درسي خواهد داد که منهدمکردن پهپاد آمريکايي چه معنايي دارد. اما چند ساعت بعد ترامپ در ديدار نخستوزير کانادا موضعش را اصطلاحا 180 درجه تغيير داده و اعلام داشت به احتمال زياد اين اشتباهي بوده که ايرانيان مرتکب شدهاند بهگونهاي که ممکن است يک فرد نظامي به اشتباه دستور انهدام را صادر کرده است. يعني بهگونهاي که اين حرف را در دهان ايرانيها ميگذارد که ايرانيها خيلي مقصر نبودهاند. بهنظر همه اين مسائل همان تلاشهايي است که آمريکاييها و بهخصوص دونالد ترامپ انجام ميدهند تا احتمالا اينگونه مطرح دارند که ايالات متحده تا حد ممکن با ايران همراهي کرد حتي من بهعنوان رئيسجمهور آمريکا حاضر شدم به ايرانيها بگويم که به اشتباه پهپاد آمريکايي را منهدم کرده است. بنابراين بهنظر ميرسد ترامپ بهدنبال آن است که اينگونه وانمود نمايد که اين واشنگتن نبود که به استقبال جنگ رفت بلکه اين تهران بود که خواستار جنگ بود. لذا اين نگراني وجود دارد که ترامپ و مشاورانش در کاخ سفيد بهگونهاي دقيق و از پيش طراحي شده ايران را در چنين دامي بيندازد و همانند گذشته يک اجماع جهاني عليه ايران ايجاد نمايد. در نتيجه آن ممکن است همه کشورها اينگونه مطرح دارند که درست است که با بسياري از مواضع ترامپ موافق نيستيم و بسياري از ديدگاههايش مورد قبول نيست، اما ايران راه ديگري براي آمريکاييها بهجز درگيري نظامي باقي نگذاشت. بنابراين شکلگيري چنين فضايي کاملا به نفع ترامپ است. حال ترامپ لبخند ميزند و اينگونه ادعا ميکند همان کساني که پهپاد آمريکايي را منهدم کردند همانها به نفتکشها آسيب زدند. لذا واشنگتن بهدنبال آن است تا ايران را ستيزهجو نشان دهد. تاکنون نتوانسته فضا را در حد مطلوب عليه ايران کند. بنابراين بهنظر ميرسد خيلي فاصله وجود دارد تا چنين فضايي به منظور درگيري نظامي ايجاد شود. اما واقع ماجرا اين است که ترامپ در حال تدارک ديدن مقدمات لازم به منظور جنگ رواني و پس از آن يک جنگ را با ايران آماده ميکند. هدف اوليه ترامپ آن است که افکار عمومي را عليه ايران بسيج کند.
اگر درگيري احتمالي ميان تهران- واشنگتن با ايجاد اجماع جهاني (که البته خيلي مشکل است) و آمادهسازي افکار عمومي جهاني بهوقوع بپيوندد موقعيت و رفتار احتمالي ايران در قبال چنين درگيري تحميلي احتمالي چه خواهد بود؟ همچنين آيا آمريکاييها قدرت بازدارندگي ايران را دستکم گرفتهاند؟
با توجه به آنکه اين پهپاد پيشرفته آمريکايي که در ارتفاع خيلي بالايي پرواز ميکرده است منهدمکردن آن کار سادهاي نبوده است اما ايران با دارابودن موشکهاي دقيق موفق شد اين پهپاد را منهدم کند. بنابراين بهنظر ميرسد که آمريکاييها هم قدرت بازدارندگي کشورمان را دستکم فرض نکردهاند. يعني اينگونه نيست که آمريکاييها بر اين تصور باشند که ايران هدفي آسان از لحاظ نظامي است. بعيد بهنظر ميرسد چنين تصوير و تصوري از ايران داشته باشند. بدون شک ايران توانايي ضربهزدن به آمريکاييها و متحدانش را دارد، اما با توجه به آنکه من نظامي نيستم بنابراين نميتوانم در مورد مسائل نظامي نظر کارشناسي بدهم. اما بهنظر ميرسد بدون شک حزبا... لبنان ميتواند موشکهاي زيادي به سوي سرزمينهاي اشغالي پرتاب کرده و خسارات و تلفاتي را به رژيم صهيونيستي وارد کند. همچنين بدون شک متحدان منطقهاي ايران ميتوانند در هر صورت صدماتي را به نيروهاي آمريکايي در منطقه وارد کنند. از سوي ديگر در خليج فارس هم به همين ترتيب است بهگونهاي که موشکهاي ميانبرد و دوربرد ايران ميتوانند اهدافي را در عربستان، امارات و بحرين هدف قرار دهند. بنابراين ايران ميتواند ضرباتي را به آمريکا و متحدانش وارد کند. البته آمريکاييها و متحدانش هم بيکار نمينشينند.
يعني از ديدگاه شما آمريکاييها بهدنبال تکرار سناريوي افغانستان در 2001 و عراق در سال 2003 هستند؟
بايد بدانيم که آمريکاييها به گفته خودشان بهدنبال تغيير حکومت در ايران نيستند. البته آنها علاقه بسياري دارند تا تغيير در ايران صورت گيرد. اما آمريکاييها خودشان که ميگويند قصد چنين کاري ندارند.
توان آمريکاييها در پيادهکردن چنين سناريويي را چگونه ارزيابي ميکنيد؟
بهنظر ميرسد آمريکاييها نميتوانند چنين سناريويي را عملياتي کنند. بهدليل آنکه برخلاف عراق و افغانستان، اشغال ايران کار سادهاي نيست. بنابراين آمريکاييها بهدنبال آن نيستند که نيروهاي نظامي خودشان را وارد ايران کنند. چون به خوبي ميدانند نظام جمهوري اسلامي ايران از حمايت مردمي برخوردار است. بنابراين آمريکاييها به هيچعنوان بهدنبال اشغال خاک ايران و پيادهکردن نيرو همچون افغانستان و عراق نيستند بلکه آنها از طريق شليک موشکهايشان از خليج فارس و از پايگاههايشان در منطقه، بهعلاوه بمبارانهاي هوايي زيرساختها و مراکز ارتباطي کشور را مدنظر دارند. بايد بدانيم که ايالات متحده حتي يک سرباز هم وارد خاک ايران نخواهد کرد.
هدف آمريکاييها از چنين حمله نظامي احتمالي چيست؟
هدف آنها کاملا مشخص است. آمريکاييها به خيال خودشان در پي واردکردن آسيبهايي به کشور هستند که تا ساليان سال بازسازي آنها طول بکشد. البته اميدوار هستيم که چنين سناريويي هيچوقت بهوقوع نپيوندد. البته خيلي روشن نيست که آنها بهدنبال عملياتيکردن چنين سناريويي باشند، چون زمان تاکنون به نفع آمريکاييها بوده است. اينکه ايران وارد جنگ نظامي نشده و جنگي ميان تهران-واشنگتن بهوقوع نپيوندد و همچنين مذاکرهاي هم در مقابل انجام شود اين دقيقا به نفع آمريکاييها خواهد بود. بهدليل آنکه زماني که نه مذاکره و نه جنگ صورت نميگيرد اما متاسفانه تحريمها و فلجشدن اقتصاد ادامه مييابد. بنابراين اين مساله دقيقا به نفع آمريکاييهاست، بهدليل آنکه براساس تخمينها و گمانهزنيهاي صورت گرفته وضعيت اقتصادي کشورمان وضعيت مطلوبي ندارد. تخمينهاي موجود نشان ميدهد که رشد اقتصادي ايران در سال 98 ممکن است به منفي 6 برسد. تورم بسيار بالا است. همچنين عملا آمريکاييها با تحريمهايي که اعمال داشتهاند جلوي صادرات نفت ايران را گرفتهاند. بهگونهاي که هيچکشوري بر اساس تحريمهاي آمريکاييها حاضر نيست و يا نميتواند از ايران نفت خريداري کند. لذا ايران در بهترين حالت با استفاده از ساير راههاي غيرمرسوم و معمول همچون قاچاق نفتش را به فروش برساند. همچنين پس از فروش نيز ايران نميتواند پولش را بازگرداند. بهعنوان نمونه مسئولان فوتبال کشورمان خيلي سعي کردند تا پول سرمربي فوتبال پرسپوليس را پرداخت کنند و در نهايت مسئولان فدراسيون فوتبال مجبور شدند تا بهصورت نقدي (اسکناس) به ايشان پول بدهند. بنابراين نقل و انتقال ارزي از شبکه بينالمللي بانکي بسيار سخت و پيچيده است.
با توجه به آنکه اروپاييها در پي راهاندازي اينستکس بودند اما تاکنون اقدام عملي انجام ندادهاند. آيا امکان راهاندازي سازوکار مالي ميان ايران و کشورهاي اروپايي با توجه به فشارهاي آمريکاييها وجود دارد؟
واقعيت آن است که مساله حقوق بشر براي اروپاييها بسيار حائز اهميت است. اروپاييها بسيار اصرار داشتند که ايران از برجام خارج نشود. بنابراين گذشت زمان بهبودي براي يافتن راهحلي ميان ايران و کشورهاي اروپايي نخواهد کرد. لذا زمان به نفع ترامپ است. متاسفانه تحريمها به نفع واشنگتن تمام ميشود. در حال حاضر تحريمهاي ظالمانه آمريکاييها دردسرساز شده است. هرچند عدهاي بهدنبال آن هستند که کاسه و کوزه را بر سر دولت بشکنند اما چنين تحليلي کاملا سادهانگارانه است که فقط مشکل ناتوانيهاي دولت دکتر روحاني است. ابعاد مساله بسيار بيشتر از اين مسائل است. زمانيکه هيچ کشوري بهدليل تهديدات آمريکاييها حاضر نيست از کشورمان نفت خريداري کند همچنين اگر تازه نفتي هم از راه نامتعارف به فروش برسد معلوم نيست پول آن چگونه و در چه زماني وارد کشور خواهد شد ديگر فرق نميکند چه کسي رئيسجمهور باشد. لذا بهنظر ميرسد وضعيت کنوني وضعيت متعادلي نيست. به همين دليل هم است که ترامپ درحال حاضر به گزينه نظامي نميانديشد، چون تمرکز خود را در بخش اقتصادي گذاشته است.
آيا اين امکان وجود دارد در صورت پيروزي احتمالي ترامپ در دور دوم انتخابات در سال 2020 گزينه نظامي عليه تهران را عملياتي کند؟
همه شواهد و قرائن نشان ميدهد که متاسفانه شانس دونالد ترامپ خيلي زياد است. آمار بيکاري در حال حاضر در دوره ترامپ کمترين و رشد اقتصادي نيز در بالاترين ميزان و همچنين تورم در پايينترين نقطه قرار دارد. از سوي ديگر طبقه متوسط در آمريکا وضعيت نسبتا مطلوبي دارند. بنابراين بهنظر ميرسد به ايشان راي خواهند داد. اما از سوي ديگر روشنفکران در آمريکا بهدليل عقايد خاص نژادپرستانه ترامپ خيلي موافق با او نخواهند بود. لذا ممکن است اين برخورد نظامي احتمالي در صورتي که ترامپ در انتخابات موفق شود بهوقوع بپيوندد اما چنين برخورد احتمالي در آينده نزديک نخواهد بود.
ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد