درآمد چراغ خاموش صدا و سیما از یوتیوب!
روزنامه شهروند/ متن پيش رو در شهروند منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست يوتيوب در ايران فيلتر است؟ درست. ايرانيها به زحمت به آن دسترسي دارند يا حتي ندارند؟ درست. تلويزيون برنامه جذاب و بترکان کم پخش ميکند؟ درست. در بين اين همه شبکه جورواجور و پرشمار، بالاخره يکي دو برنامه قابل ارايه حتما پيدا ميشود؟ اين هم درست. اما اين محدوديتهاي قانوني و اين درستيهاي هميشگي، دليل نميشود که آدم عاقل بر درآمدزايي از راه جديد چشم ببندد، بهخصوص وقتي پاي دلار وسط باشد!
ماجرا چيست؟
گويا مدتي است که اهالي جامجم به اين راه پول درآوردن جديد چشمک ميزنند و عزمشان را جزم کردهاند تا پنج-شش سريال و برنامه جذابشان را در اين شبکه عمومي ارايه کنند و با بهرهبردن از اقبال مخاطبان جهاني يا آنهايي که از سد فيلتر گذشتهاند، راه درآمدزايي جديدشان را محک بزنند. نمونهاش شبکه آيفيلم که ٢٥,٣٠٥ دنبالکننده در يوتيوب دارد و ويديوهايي که آپلود کرده، در مجموع ۱۵ميليون بار ديده شده. جالب آنکه مجموعه کاملي از سريالهاي قديمي روي اين کانال با کيفيتهاي مختلف و حتي HD در دسترس است؛ همسران، پهلوانان نميميرند، پژمان، آژانس دوستي، پايتختها، مزد ترس، روزگار قريب، يوسف پيامبر، هزاردستان و... يعني يک گنجينه کامل و گرانقيمت که به رايگان روي يوتيوب است و همه ميتوانند به آن دسترسي داشته باشند. اين سريالهاي باکيفيت و خاطرهانگيز در کنار مجموعههاي توليدي استوديويي آيفيلم ۲ (با گويش افغانستاني) در اين کانال ديده ميشود.
برنامه استعداديابي و ثبت رکورد «عصر جديد» هم با اينکه چند ماهي است از تلويزيون پخش ميشود، ولي کانالي قديمي در يوتيوب دارد (شايد به اين برنامه محبوب منتسب شده و با هدف درآمدزايي تغيير نام داده است)، از تمامي مراحل مسابقه ويديوهاي متعددي بارگذاري کرده، کلي کامنت و نظرسنجي دارد که بيش از ۳ميليون بار ديده شده و ١٠,٢٦٣ کاربر برنامه عليخاني را از اين راه دنبال ميکنند. اتفاقي نادر براي يک برنامه تلويزيوني که توانسته در محيط يوتيوب هم براي خودش مخاطب دستوپا و بسياري را درگير نخستين نمونه از استعداديابي ايراني کند.
اما اين شکل از عرضه محصولات تلويزيوني ما، فقط به شبکهها و برنامههاي پرمخاطب محدود نيست؛ در يوتيوب کانالهايي همچون «رسانه نوين» حضور دارند که سريالهاي ايراني را با حذف تيتراژ، روي خروجي خود قرار ميدهند و براي کسب درآمد دورخيز کردهاند. اين کانال سريال پرسروصداي گاندو را مرتب و با کيفيت فول اچدي(!) منتشر ميکند. سريال شبهطنز دنگوفنگ روزگار، دلدار کاري از برادران محمودي و سريال زوج يا فرد (همگي باکيفيت تا اچدي ۱۰۸۰) از ديگر محتواهاي اين کانال قديمي در يوتيوب است. خب آيا حضور در اين شبکه جهاني با وجود فيلتر چيز بدي است؟
درآمدزايي چطوري ممکن است؟
اصل درآمدزايي از اين شيوه جديد، براساس گوگلادسنس است. ما که به دليل فيلترها و محدوديتهاي جديد به يوتيوب دسترسي نداريم و دقيق مطلع نيستيم، ولي ميگويند قانون يوتيوب اين است که کانال بايد بالاي هزار عضو داشته باشد (که آيفيلم و عصر جديد، مدتهاست از اين عدد عبور کردهاند)، اين دنبالکنندگان بايد بيش از ۴هزار دقيقه از ويديوها را ديده باشند (که باز مخاطبان اين دو کانال از اين عدد و رقمها هم عبور کردهاند). حالا اگر دارنده کانال اجازه دهد که يوتيوب تبليغات کليکي خودش را در ابتدا يا زيرنويس هر ويديو نمايش دهد، مبلغي را به حساب رسمي و تاييدشده دارنده کانال واريز ميکند. البته اينطور نميشود دقيق حساب کرد که به ازاي هر بار بازديد، اين مبلغ چقدر ميشود، بلکه يوتيوب ميزان بازديد ماهانه کانال، تعداد کليک هر تگ تبليغاتي و مقدار درآمد حاصله از نمايش تبليغات را مبناي محاسبه قرار ميدهد و با فرمول خاصي اين عدد را مشخص ميکند و به توليدکننده محتوا اختصاص ميدهد. حالا در اين بين، دارنده کانال هم ميتواند تبليغاتي را در ويديوهاي خود در قالب زيرنويس يا کپشن جاي دهد و از راه دوم هم توليد درآمد کند.
شاهدمثال اين محاسبه را يک قسمت عصر جديد در يوتيوب قرار داديم که پرکامنتترين کانال اين روزهاست، ولي بقيه اين کانالها هم از همين طريق درآمدزايي ميکنند؛ با يک حساب سرانگشتي، عصر جديد در بارگذاري قسمت بيستوهشتمش (قسمت اول مرحله دوم)، حدود ۲۵ تگ تبليغاتي دارد. ميگويند براي هر هزار بازديد (براي هر تگ) يوتيوب بين يک تا ۵ دلار پرداخت ميکند، يعني مبلغي که از اين قسمت عصر جديد با نزديک ۱۷۴هزار بازديد به دست ميآيد، از ۴هزار (در بدترين حالت و در صورتي که مخاطب همان اول بقيه برنامه را نديده باشد) تا ۲۲هزار دلار (در صورتي که همه دو ساعت برنامه را با ۲۵تگ تبليغاتياش ديده باشد) است. يعني اگر با دلار روز محاسبه کنيم، بين ۵۲ميليون تومان تا ۲۹۰ميليون تومان براي هر قسمت نصيب اين کانال منتسب به عصر جديد ميشود. تازه اين محاسبه فقط و فقط يک قسمت دو ساعته است، نه بخشهاي کوتاهشده و منتخبي که هر روز در اين کانال قرار ميگيرد و با توجه به کوتاهي زمان آن، مخاطبان بيشتري دارد.
تحريم چه ميشود؟
فيلتر و عدم دسترسي قانوني و تغيير و تطهير فضاي مجازي از يک تير ماه، همه و همه به کنار! شما فقط يکبار ديگر، ميزان درآمدي که از يک قسمت اين برنامه حاصل ميشود را ببينيد تا بدانيد که ميشود بيخيالِ برخي محدوديتهاي داخلي شد. بهخصوص اينکه يوتيوب مدتي است براي توليد محتواي منحصربهفرد و رعايت کپيرايت سختگيري ميکند و کانال ديگري نميتواند از اين محتواي ايراني به اين راحتي کسب درآمد کند. اما اين وسط ميماند ماجراي تحريمهاي ظالمانه آمريکايي که شرکتي چون گوگل بشدت آن را رعايت ميکند و به قوانين ايالات متحده احترام ميگذارد. براي اين يکي هم ميشود از راههاي ديگري بهره برد. کافي است در بخش ادارهکنندگان کانال، مديري ايميل خود را وارد کند که حساب و مشخصاتي در خارج از ايران داشته باشد و پول به حساب آدرس ايميل او واريز شود. به همين سادگي ميشود تحريمها را هم دور زد. در صورتيکه گوگل بخواهد راستيآزمايي کند، لوکيشن اين کانالهاي صداوسيمايي در خارج از ايران قرار دارد! عصر جديد کشور اتريش را مبدأ کانال قرار داده و آيفيلم هم البته که نسخه افغانستاني اين شبکه را روي خروجي قرار داده، در نتيجه همين کشور را هم مبدأ کانال نوشته. در صورتيکه همه ميدانيم اين کانال (چه نسخه انگليسي، چه عربي و چه افغانستاني) از سعادتآباد خودمان روي ماهواره ميرود.
کسب درآمد دلاري، يافتن مخاطبان جديد، عرض اندام جهاني يا هرچه که هدف راهاندازي کانالهاي ايراني در يوتيوب باشد، اتفاق جديدي است که بايد مورد توجه قرار بگيرد. کاش اين امکان دسترسي، تنها به عدهاي خاص محدود نميشد و مردم عادي هم ميتوانستند از اين شبکه جهاني بهرهمند شوند. بالاخره رسانه ملي براي همين مردم است ديگر...