ماجرای ترکیه و اس400؛ حالا نوبت جنگنده های روسی است؟

مشرق/ متن پيش رو در مشرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست ترکيه حالا قادر است انواع جنگنده‌ها، بمب‌افکن‌ها، پهپادها و بسياري از موشک‌هاي آمريکايي را ساقط کند و اين يعني اهرم جديدي براي تحکيم استقلال سياسي و امنيتي از غرب در اختيار آنکارا قرار گرفته است.  تحويل تجهيزات سامانه دفاعي اس-۴۰۰ روسي به ترکيه علي‌رغم تهديدات کاخ سفيد شروع شد و حالا حتي کشورهاي حاشيه خليج فارس نيز براي خريد آن وسوسه شده‌اند. اما مخالفت‌هاي شديد آمريکا و ايجاد محدوديت‌هاي متعدد عليه آنکارا از جمله حذف اين کشور از برنامه اف-۳۵‌هاي مدرن، اين پرسش را ايجاد مي‌کند که چه توانمندي خاصي در اين سامانه نهفته است؟ شاخصه‌هاي برتري اس-۴۰۰ معمولاً در مورد سامانه‌هاي دفاع ضدموشکي، بُرد رهگيري، دقت رهگيري نسبت به رادارگريزها و قدرت هدفگيري از ملاک‌هاي مهم در توانمندي به شمار مي‌رود هر چند توان بهره‌گيري از برخي از آنها مانند اس-۴۰۰، بسيار وابسته به کشورِ خريدار است. انديشکده آمريکايي استراتفور در گزارشي تأييد کرده است که سامانه اس-۴۰۰ از بهترين‌ها در نوع خود است زيرا علاوه بر بُرد ۴۰۰ کيلومتري، انعطاف بالايي براي حمله به اهداف متعدد، به ويژه جنگنده‌ها را دارد و حتي به ادعاي روسيه قادر به رهگيري برخي رادارگريزها است. اريک مارگوليس تحليلگر نيويورک تايمز و اينترنشنال هرالد تريبيون نوشته است اس-۴۰۰ هاي روسي در ترکيه مي‌توانند هر نوع جنگنده، موشک‌هاي کروز، موشک‌هاي بالستيک ميان‌برد، پهپادها و بمب‌افکن‌ها را هدف قرار دهند. بنابر اين از آواکس‌هاي E-۳ تا سوخت‌رسان‌ها و از بمب‌افکن‌هاي بي-۵۲ تا اف-۳۵ هاي رادارگريز آمريکايي در تيررس ترکيه قرار گرفته‌اند. محدوديت‌هاي اس-۴۰۰ با اين حال اس-۴۰۰ نيز محدوديت‌هايي دارد. مثلاً يک گردانِ کامل از آن، حدود ۸ پرتابگرِ موشک دارد و اين بدان معنا است که در يک حمله متمرکز و گسترده، اگر اس-۴۰۰ به خوبي مورد پشتيباني ساير سامانه‌ها قرار نگيرد، ممکن است از پاي درآيد، حتي اگر کشور مدافع از چهار گردان اس-۴۰۰ بهره گيرد. محدوديت ديگر در امکان رهگيري است که به نظر مي‌رسد قرارگرفتن آن در ميان کوه‌هاي بلند، دسترسي حسگرهاي آن را به پرنده‌هاي ارتفاع پايين، مسدود مي‌کند. مثلاً يک موشک کروز در ارتفاع پايين، احتمالاً مي‌تواند تا چند ده کيلومتري آن برسد بدون اينکه خطر جدي متوجه آن باشد. بنابر اين موقعيت بکارگيري آن، ميزان پشتيباني از آن و بکارگيري آن در تعداد بالا در قالب يک سامانه گسترده و يکپارچه دفاعي (IADS)، از جمله فوت و فن‌ هايي است که کشور خريدار بايد مد نظر قرار دهد. اس-۴۰۰ مي‌تواند بخش اصلي در يک سامانه گسترده باشد اما کافي نيست. چنين سامانه يکپارچه‌اي بايد دفاع چندلايه را در نظر داشته باشد که شامل رهگيرها و هدفگيرهايي با برد کوتاه و با برد بلند باشد. چين و روسيه به همين صورت از اس-۳۰۰ و اس-۴۰۰ بهره مي‌گيرند و ترکيه نيز که تا کنون مهمترين داشته‌اش در دفاع هوايي، جنگنده‌هايش بوده است، با خريد اس-۴۰۰ بخش مهمي از خلأ موجود در سامانه دفاعي و ضدموشکي خود را پر کرده است، اما سوريه نتوانسته از همه توانمندي‌هاي اس-۳۰۰ بهره گيرد. جمع‌بندي ترکيه پس از اينکه طي چند سال با ابراز تمايل به عضويت در اتحاديه اروپا و همراهي با برخي سياست‌هاي واشينگتن در منطقه توانست فضاي خوبي براي کسب و کار در کشورش فراهم کند و مديريت متمرکز داخلي را در کنار برقراري روابط گسترده با کشورهاي منطقه و جهان براي رشد اقتصاديِ خود به کار گيرد، طي سال‌هاي اخير نقاط عطفي چون کودتاي نيمه ۲۰۱۶، تنش سياسي با آلمان و فراز و نشيبِ روابط با مسکو پس از اسقاط جنگنده روس در مرز سوريه را پشت سر گذاشته و حالا خود را قادر به اِعمال سياست مستقل در عرصه بين‌المللي مي‌بيند. خريد اس-۴۰۰ از روسيه را بايد آخرين حلقه در سلسله رخدادهايي دانست که آنکارا براي خارج‌کردن خود از تابعيت سياسي و امنيتي غرب برمي‌دارد. واشينگتن که تا کنون با فشار اقتصادي و ايجاد انزواي سياسي در تلاش براي بازداشتن ترکيه از اين اقدام بوده، حالا اصولاً بايد با آنکارا راه بيايد تا آن را در جبهه خود نگه دارد و در شرايطي که ايران با هدف قراردادن پهپاد آمريکايي اعتبار جديدي در منطقه براي خود دست و پا کرده است، از بروز اقدام مشابه از سوي ترکيه پيشگيري کند. اما از لجبازي و توهم ابرقدرتي آمريکاييان هيچ بعيد نيست که در ماه‌ها و سال‌هاي آينده، لحن تندتري از سوي مقامات واشينگتن نسبت به آنکارا شنيده شود؛ حتي با وجود اينکه کاخ سفيد مي‌داند تهديد ترکيه به اخراج از ناتو، تنها يکي از پايگاه‌هاي مهم آمريکا در منطقه را از آن خواهد گرفت (اينجرليک) و لغو فروش اف-۳۵، ترکيه را مشتري جنگنده‌هاي روس و مانند آن خواهد کرد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد