انتظار سفره مردم از گام مثبت کاهش نرخ ارز
کيهان/ متن پيش رو در کيهان منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست در پي سقوط آزاد قيمت دلار در روزهاي اخير، آرامش به بازار ارز بازگشته اما به نظر ميرسد اين کاهش نرخ زماني مفيدتر خواهد بود که تاثير آن در معيشت مردم هم نمايان شود. نخستين ماه تابستان امسال، سرشار اخبار داغ ارزي در زمينه کاهش قيمت دلار بود؛ بدون شک تير 98 يکي از مهمترين ماههايي است که نرخ ارز به خود ديده، چرا که هنوز تير ماه به اتمام نرسيده اما نرخ ارز طي اين 26 روز در بازارهاي تهران سقوط آزاد کم سابقهاي را تجربه کرده است. روز گذشته نرخ دلار در بازار تا 11 هزار و 189 تومان هم پايين آمد تا نسبت به ابتداي تير ماه (که نرخ دلار 13 هزار و 45 تومان بود) حدود 1900 تومان کاهش يافته باشد؛ کاهش 1900 توماني قيمت دلار در کمتر از يک ماه اخير، به عبارت دقيق تر، به معني افزايش بيش از 14 درصدي ارزش پول ملي ميباشد. جالب اينجاست که از آغاز سال جاري (که نرخ ارز رقمي در حدود 13200 تومان قيمت داشت)، تاکنون نرخ ارز به کانال 11 هزار تومان کاهش نيافته بود و از اين جهت، کاهش اخير نرخ ارز در بازار، بزرگترين کاهش قيمتي در سال جاري محسوب ميشود. بر اين اساس، طي روزهاي گذشته بخشي از دارندگان ارزهاي خانگي به جمع فروشندگان پيوستند تا پيش از کاهش بيشتر قيمت ارز، دلارهاي خود را بفروشند، چنانکه خبرگزاري تسنيم در اين باره نوشته جمع زيادي از دارندگان ارزهاي خانگي از ترس ضرر بيشتر راهي خيابان فردوسي شده و در حال فروش دلارهاي از قبل خريداري شده شان هستند. دلايل آرامش بازار ارز به اعتقاد کارشناسان اقتصادي، سياستهاي بانک مرکزي مانند کارسازي از سمت صرافيها در کنار خروج بازيگران بزرگ از بازار ارز، فروشنده شدن بازيگران خرد و اعلام راهاندازي بازار متشکل ارزي از مهمترين دلايل کاهش شديد قيمت ارز در روزهاي گذشته به حساب ميآيد. البته نبايد فراموش کرد که با بازگشت قابل توجه ارز حاصل از صادرات و نزديک شدن نرخ بازار و سامانه نيما به هم (که فاصله آنها از 40 درصد به صفر رسيد و حتي نرخ بازار از نرخ نيما هم پايينتر آمد) از جمله عوامل مهمي است که موجبات کاهش محسوس نرخ ارز شده است. در همين جهت بود که دو روز پيش، عبدالناصر همتي از جايگزين شدن ارز صادراتي به جاي ارز نفتي خبر داد و اعلام کرد شوک ارزي تخليه شده است؛ خبري که همان طور که پيشبيني ميشد حاکي از بازگشت ثبات و آرامش به بازار ارز، و در پي آن، کاهش حباب نرخ ارز ميباشد. همچنين، محمد لاهوتي، عضو کميته ارزي اتاق بازرگاني ايران در گفتوگو باخبرگزاري مهر گفت: به نظر ميرسد همانطور که رئيسکل بانک مرکزي نيزاشاره کرده، منابع ارزي کشور ظرف هفتههاي گذشته بهبود يافته و درآمدهاي ارزي کشور بهتر شده که اين امر، دست بانک مرکزي براي مديريت بازار را بهتر از گذشته پر کرده است. وي با بيان اينکه نرخ ۱۳ تا ۱۴ هزار توماني به عقيده بسياري از اقتصاددانان و فعالان اقتصادي، حباب داشته و اين حباب نيز بالاخره يک روز بايد خالي ميشد گفت: به نظر ميرسد در حال حاضر در شرايط کاهش يا خروج از اين حباب قرار داريم و قيمت ارز واقعي شده است. با اين حال، انتظار ميرود تدابير بانک مرکزي بگونهاي ادامه پيدا کند که ثبات در بازار ادامه داشته باشد و صرفا محدود به روزهاي اخير نماند چراکه يکي از عوامل مهمي که بر قيمتها تاثيرگذار است، ثبات بازارهايي مانند ارز ميباشد و لذا نبايد به روند کنوني، به چشم يک دوره کوتاه مدت يا گذرا نگاه شود. درس مقاومت از سوي ديگر،کاهش محسوس نرخ ارز در روزهاي اخير در شرايطي رخ داده که هيچگونه انتظاراتي از قبيل انعقاد برجام، مذاکره، توافق با آمريکا و... در کشور وجود ندارد و حتي مواردي برعکس آن نيز در جريان است؛ چه اينکه غربيها تعهدات برجامي خود را انجام ندادند و ايران هم کاهش تعهدات خود را آغاز کرده است. در همين حال، شاهد اين واقعيت هستيم که بازارهاي کليدي کشور مانند ارز و سکه، نه تنها با تلاطم و التهاب رو به رو نيستند بلکه يکي از بهترين دورههاي زماني خود را از جهت بازگشت آرامش و ثبات سپري ميکنند؛ موضوعي که حتي احتمال تداوم آن در روزهاي آينده نيز وجود دارد. به عبارت ديگر، در شرايط کنوني که گزينه مقاومت مطرحترين گزينه ممکن در کشور است و حتي شاهد تحريمهاي جديد آمريکا و شکار پهپاد آمريکايي از سوي سپاه پاسداران هستيم، ميبينيم که بازار ارز روزهاي خوبي را سپري کرده و نشان داده با مقاومت و تکيه به فرصتهاي داخلي هم ميتوان شرايط مناسب اقتصادي داشت. ثمرات کاهش نرخ ارز به سفره مردم برود همان گونه کهاشاره شد کاهش نرخ ارز اتفاق مطلوبي بود که علاوه بازگرداندن آرامش به فضاي اقتصادي کشور، موجب واقعي شدن نرخ دلار و کاهش حباب آن شد، با اين حال انتظار ميرود اين کاهش، نقش خود را در بازار کالاهاي مصرفي مردم نيز نشان دهد. به سخن ديگر، مردم انتظار دارند ثمره کاهش قيمت دلار را در سفرههاي خود و معيشت خويش مشاهده کنند. در حال حاضر بازارهاي تاثيرگذاري مانند مسکن، خودرو، کالاهاي اساسي و... در شرايط بسيار ملتهبي به سر ميبرند. متاسفانه برخي فروشندگان به بهانه اينکه کالاهايشان خريد قبل است از کاهش قيمتها جلوگيري ميکنند. سياستهاي دولت نيز در طول يکسال گذشته نتوانسته از پس مشکلات بربيايد و تخصيص ارز 4200 توماني مشکلات معيشتي مردم را حل نکرده است؛ حتي ميتوان گفت اين سياست دولت در موارد عديدهاي ثمرهاي جز رانت و فساد براي برخي واردکنندگان و حتي صادرکنندگاني که از مواد اوليه يارانهاي استفاده ميکردند، نداشته است. در همين زمينه، مسعود خوانساري، رئيساتاق بازرگاني ايران گفته بود: «در حالي که براي بسياري از کالاهاي خوراکي ارز 4200 تومان تخصيص يافته است، اما تورم يک ساله خوراکيها تا آخر خرداد ماه نشان ميدهد که تورم در اين بخش حدود 56.6 درصد بوده، در حالي که تورم ساير کالاهاي غيرخوراکي حدود 30.3 درصد بوده است.» روزهاي سخت معيشت مردم عليرغم کاهش اخير نرخ ارز، در همين چند روز گذشته شاهد گراني کالاهاي عديدهاي هستيم که با توجه به کاهش نرخ ارز، انتظار ميرود تاثير آن بر کالاهاي مذکور هم نمايان شود. يکي از اين موارد که سهم مهمي هم در سبد مصرفي خانوار دارد، قيمت مرغ است که طي روزهاي گذشته افزايش يافته است. در همين زمينه، برومند چهارآئين، عضو هيئت مديره کانون سراسري مرغ داران گوشت از افزايش حدود ۵۰۰ توماني قيمت مرغ نسبت به ۱۰ روز گذشته خبر داد و گفت: قيمت مرغ زنده به ۹,۷۰۰ تومان و مرغ آماده طبخ براي مصرفکننده نهايي به ۱۴ هزارتومان رسيده است. اين در حالي است که تا چند روز پيش قيمت هر کيلو مرغ 11500 تومان بود اما الان به نرخ 14500 پر کشيده که در نوع خود رشد قابل ملاحظهاي است. افزايش حدود 3000 توماني هر کيلو مرغ در روزهاي اخير، خود نشانه ديگري بر تنگناهاي معيشتي مردم در شرايط کنوني است. در حوزه لبنيات نيز در اواخر خرداد ماه، بر اساس تصميم کارگروه تنظيم بازار قيمت شير خام و انواع محصولات پرمصرف لبني، تا ۲۱ درصد افزايش يافت، چند روز بعد نيز خبر رسيد که توليدکنندگان اخيرا به صورت چراغ خاموش محصولات خود را گران کردهاند! اين در حالي است که سرانه مصرف شير در کشور نصف ميانگين جهاني و حدود يکپنجم کشورهاي اروپايي و آمريکايي است، ضمن اينکه لبنيات تنها غذا نيست بلکه يک محصول بسيار مهم ضروري و حتي دارويي براي انسان است که کاهش مصرف آن خسارتهاي پنهاني را به سلامتي جامعه تحميل ميکند. لازم به ذکر است، اينها تنها دو نمونه از فشارهايي است که بر معيشت مردم وارد ميشود و پرداختن به اين موضوع، فرصت مبسوط و طولاني ديگري ميطلبد؛ به هر شکل انتظاري که در حال حاضر با کاهش نرخ ارز ايجاد شده، بهبود و کاهش قيمت کالاهاي مصرفي در روزهاي آتي است. اميدواري براي کاهش قيمت بليط هواپيما همچنين، نرخ بليط هواپيما هم در شرايط کنوني ارقام بالايي به خود اختصاص داده و تقريبا دسترسي بسياري از مردم به هواپيما تحتالشعاع قرار گرفته است، چنانچه در همين روزهاي اخير که ايام ولادت امام رضا(ع) بود، قيمت بليط رفت و برگشت هواپيما ارقام بالايي را تجربه کرد. با اين حال، کاهش قيمت دلار در روزهاي اخير، اين انتظار را به وجود آورده که نرخهاي بليط هواپيما هم شرايط بهتري پيدا کند تا دسترسي مردم براي سفرها (خصوصا سفرهاي طولاني) بهبود پيدا کند. در اين باره، مقصود اسعدي ساماني، دبير انجمن شرکتهاي هواپيمايي درباره مشکلات ارزي شرکتهاي هواپيمايي گفت: نرخ دلار در روزهاي اخير کاهش يافته و اميدواريم گشايشي در وضعيت هزينههاي ارزي ايرلاينها و به تبع آن در قيمت بليط ايجاد شود؛ اما تا اين کاهش نرخ ارز بخواهد اثرگذاري خود را نشان دهد، زمان ميبرد. گفتني است، با اينکه ثمرات کاهش نرخ ارز به طور سريع نمايان نميشود و احتمالا با يک دوره وقفه اثرگذار خواهد بود، اما ذکر اين نکته ضروري است که نبايد از تاثير کاهش نرخ ارز بر بهبود شرايط معيشتي غافل شد و اين کاهش زماني شيرينتر ميشود که اثرات آن بر جنبه اقتصادي زندگي مردم نمايان شود. به سخن ديگر، کاهش نرخ ارز را بايد به فال نيک گرفت و حتي از مسئولان بانک مرکزي بابت تلاشهايي که در اين زمينه کردند تشکر کرد، ولي اين تلاش بدون اثر گذاري کاهش نرخ ارز در کالاهاي مصرفي مردم نميتواند دستاورد خيلي بزرگي محسوب شود.