از تز و آنتیتز «چپ» تا لیست زودهنگام «راست»
اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست. «هيچگاه نبايد با صندوق راي قهر کرد» اين جملهاي است که چند روز پيش از زبان سيدمحمد خاتمي مطرح شد؛ جملهاي که تا حدودي تکليف خط مشي جريان چپ در انتخابات آينده را مشخص کرد. درست در زماني که اصلاحطلبان با چهار سناريوي تحريم انتخابات، مشارکت مشروط، مشارکت در هر شرايطي، مشارکت بدون ائتلاف، دست به گريبان بودند رييس دولت اصلاحات در جمع اصلاحطلبان از طرح تحريم انتخابات شکايت ميکند و هشدار ميدهد هيچگاه نبايد با صندوق راي قهر کرد؛ البته او در کنار اين صحبتها مشارکت در انتخابات را در هر شرايطي هم نميپذيرد اما اينکه منظور از هر شرايطي چيست و چه حد و مرزي را ميتوان براي آن تعريف کرد همان بحثي است که اين روزها در اردوگاه اصلاحطلبي بازار داغي پيدا کرده است و هرکسي ايده و نظري را مطرح ميکند. تز و آنتيتز اصلاحطلبانه «مشارکت مشروط» اين موضوع را براي اولين بار سعيد حجاريان مطرح کرد. او از ردصلاحيتهاي شوراي نگهبان ميگويد و بعد از آن ايرادات اصلاحطلبان را گوشزد ميکند و اين را هم ميگويد که اگر قرار است اين شرايط برآورده نشود، بهتر است اصلاحطلبان عطاي انتخابات را به لقايش ببخشند. حال وقتي سيدمحمد خاتمي ميگويد: «اصلاحطلبان نميتوانند به هر قيمتي وارد انتخابات شوند» نخستين تصوري که از اين صحبت در ذهن نقش ميبندد همان ايده «مشارکت مشروط» است موضوعي که عبدالله ناصري از آن به عنوان تز و آنتيتز خاتمي ياد ميکند. اين فعال سياسي اصلاحطلب و عضو شوراي مشورتي خاتمي به اعتمادآنلاين ميگويد: «در اينکه بين جامعه مدني و تمام جريانات سياسي و حاکميت فاصله معنادار و عميقي شکل گرفته است، ترديدي وجود ندارد. آقاي خاتمي هميشه خود را با رويکرد اصلاحگرانه در درون نظام سياسي تعريف کرده و با وجود انتقادات جدي که به رفتارهاي حکومت داشته هيچگاه خود را بيرون از اين ساختار نديده و معرفي نکرده است و خود نيز اين موضوع را به صراحت اعلام ميکند.» او ادامه ميدهد: «به نظر من اگر دو جمله آقاي خاتمي يعني اينکه «انتخابات نبايد تحريم شود» و «همچنين اصلاحطلبان نميتوانند به هر قيمتي وارد انتخابات شوند» را تز و آنتي تز بدانيم، سنتز آن نظريه غالبي است که اکنون در جامعه و در بين اصلاحطلبان با عنوان «مشارکت مشروط» در انتخابات وجود دارد. انتخابات را نميتوان تحريم کرد، زيرا تحريم انتخابات هيچگاه در ادبيات سياسي اصلاحطلبان نبوده است. آقاي خاتمي درباره راي سال 90 خود در دماوند گفتند که انتخابات را تحريم نميکنيم اما چون نيروهاي ما همه ردصلاحيت شدند ديگر براي خودمان تکليفي نميبينيم چون نيروهاي ديگر را براي مجلس مطلوب نميدانيم.» عبدالله ناصري ميگويد: «اين دوگانه، يک دوگانه بسيار شفاف است که وجه سومي از آن استنباط ميشود و آن مشارکت مشروط است. به نظر من، اين رويکرد براي هر اصلاحطلبي اقناعکننده است. اصلاحطلبان به دنبال تحريم انتخابات نرفتهاند و نخواهند رفت. ممکن است برخي جريانات سياسي در اسفند ماه ليست ارايه ندهند اما کسي انتخابات را تحريم نميکند.» احمد حکيميپور، دبيرکل حزب اراده ملت نيز روز گذشته در نشست اجرايي اين حزب با اشاره به سخنان اخير سيدمحمد خاتمي ميگويد: «حزب اراده ملت پيش از اين اظهارات نيز معتقد بود هيچگاه نبايد با صندوق راي قهر کرد، هيچگاه نبايد عرصه را دو دستي تقديم جريان رقيب کرد. همه آحاد ملت حق دارند سليقه خود را در ايام انتخابات درون صندوق راي بيندازند. با اين سخنان نيز حجت بر برخي گروهها و جريانات اصلاحطلب تمام شد و همه بايد با اتحاد و همدلي تلاش کنند که انتخاباتي پرشور برگزار شود و نتيجه آن به نفع ملک و ملت باشد.» بازخواني گذشته واقعيت را نميتوان ناديده گرفت هر قدر هم قرار باشد نيمه پر ليوان را ببينيم نميتوان شعار اعتراضات دي ماه 96 و عبور از اصلاحطلب و اصولگرا را ناديده گرفت؛ همان موضوعي که اين روزها کنشگران سياسي به آن اذعان دارند و از همين حهت است که خاتمي خطاب به مردم از واژه «فداکاري» براي راي دادن استفاده ميکند. در اين راستا الهه کولايي نماينده مجلس ششم به وبسايت آزادي ميگويد: «اگر نگاهي به گذشته داشته باشيم و به ياد بياوريم در مرحلههاي پيشين و به ويژه پس از انقلاب اسلامي هر زماني که مردم با صندوقهاي راي قهر کردند، چه اتفاقاتي افتاد، چه روندي در کشور شکل گرفت و چه نيروهايي قدرت را در سطوح مختلف از جمله مجلس و دولت در اختيار گرفتند. در واقع اين سخنان آقاي خاتمي با همه دشواري که در ذات خود دارد نوعي ارجاع دادن به اين تجربهها و تمرکز بر گزينههاي واقعي پيش رو است که با کلمه فداکاري مورد اشاره قرار گرفته است.» او با اشاره به اينکه «به نظر ميرسد کساني که به اصلاحطلبي و ضرورت اصلاحات از درون هر نظام سياسي باور دارند ناچارا به اين رويکرد گرايش پيدا ميکنند» گفت: «تجربهها در سطح داخل کشور و چه در سطح منطقه و کشورهاي پيراموني نشان داده که گزينههاي غير از اين و پشت کردن به صندوق راي چه پيامدها و هزينههاي گزافي براي مردم دارد». او ادامه ميدهد: «البته اين روي يک سکه است و کساني که قدرت اجرايي را به ويژه در برگزاري امر انتخابات بر عهده دارند بايد به ضرورت ايجاد مقدمات لازم براي حضور مردم پاي صندوقهاي راي نه فقط براي برگزاري امر راي دادن بلکه براي تامين منافع ملي، تامين امنيت کشور و پاسخ دادن به توطئههاي گوناگوني که پيرامون ما را فرا گرفته، توجه داشته باشند و اين ضرورت را مورد غفلت قرار ندهند.» دو راهي استقلال و حفظ ميراث هاشمي شايد اگر قرار باشد يک ليستي از آسيبهايي که از سال 94 به جريان اصلاحات وارد شده است را تهيه کنيم قطعا عملکرد عدهاي به نام اصلاحطلبي و به کام اصولگرايي در اين ليست خودنمايي خواهد کرد موضوعي که در آن روزهاي منتهي به اسفند 94 به نام ائتلاف به منصه ظهور رسيد و اتفاقا با اقبال مردم مواجه شد اما نتيجهاش چندان باب ميل حاميان ليست اميد قرار نگرفت. هر چند از يک سال پيش بارها و بارها از زبان برخي شخصيتهاي اصلاحطلب صحبت از پايان ائتلاف به ميان آمد اما هنوز در ميان جريان چپ اين موضوع ائتلاف آن هم با اصولگرايان ميانهرو از جايگاه و پايگاهي برخوردار است. محسن رهامي از اعضاي شوراي عالي سياستگذاري نمونهاي از حاميان اين نظريه است. او ائتلاف را ميراث هاشمي ميداند و به ايسنا ميگويد: جريان اصلاحات هنوز نبايد خرج خود را از جريان اعتدال جدا کند تا با اتحاد و همراهي بتواند از بحرانهاي سياسي و اقتصادي عبور کند. من با دادن ليست مستقل در انتخابات اخير هيات رييسه مجلس هم چندان موافق نبودم و معتقدم بايد ليست ائتلافي ميداديم. دوستان ميگفتند بايد با هويت مسقل اصلاحطلبي در اين انتخابات شرکت کنيم. من معتقدم در حال حاضر با توجه به شرايط کشور و اوضاع منطقه، خصوصا شرايط بينالمللي، جريان اصلاحات به تنهايي نميتواند از عهده حل معضلات برآيد. اصلاحات نبايد به تنهايي به راه خود ادامه دهد. ما بايد با جريانهايي که به اصلاحات نزديک هستند مانند جريان اعتدال، با حفظ قواعد ائتلاف و حفظ اصول و مباني اصلاحات، ائتلاف و همکاري کنيم.