چالش بروکسل در یافتن رئیس جدید برای اینستکس
ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست توبايس باک و مايکل پيل-فايننشيال تايمز| قدرت هاي اروپايي براي يافتن رئيس جديدي براي کانال مالي و تجاري خود که در راستاي مقابله با تحريم هاي ايالات متحده عليه ايران تاسيس شده، به مشکل برخورده اند چرا که ديپلمات پيشين آلماني که قرار بود رياست اين کانال را بر عهده بگيرد، از اين سمت کناره گيري کرده است. اين تحول به ويژه از نظر زماني حائز اهميت است زيرا اروپايي ها سعي دارند که اين ساز و کار پرداختي موسوم به اينستکس را هر چه سريع تر عملياتي کنند تا مانع از تهران در عمل به تهديدهاي بعدي اش در رابطه با عقب نشيني تدريجي از توافق هسته اي شوند. اينستکس که توسط سه کشور اروپايي يعني آلمان، فرانسه و بريتانيا موسوم به «اي 3» ايجاد شده، تلاش اصلي اتحاديه اروپا براي بازگرداندن منافع اقتصادي به ايران است که طبق توافق هسته اي سال 2015 بايد از آن برخوردار مي شده اما به دليل عقب نشيني آمريکا از توافق و اعمال مجدد تحريم ها عليه ايران در سال گذشته، از آنها محروم شده است. تلاش براي يافتن رئيسي جديد براي اينستکس در پي کناره گيري برند اربل، سفير 72 ساله پيشين آلمان به ايران، آغاز شد که قرار بود جاي پِر فيشر، بانکدار پيشين، را بگيرد. اربل پس از آن از اين سمت کنار گذاشته شد که روزنامه آلماني «بيلد» درباره يک مصاحبه اخير يوتيوب افشاگري کرد که در آن اربل با ايران ابراز همدردي و از اسرائيل انتقاد کرده است. او در ميان اظهارات خود گفته که اسرائيل بيش از هر زمان ديگري يک «خارجي و غريبه» در خاورميانه به شمار مي رود. او همچنين سقوط صدام حسين را «بزرگترين تراژدي اوايل قرن بيست و يکم» توصيف کرده است. ديپلمات هاي اتحاديه اروپا روز جمعه درباره جديدترين مشکل پيش آمده در روند اجرايي کردن اينستکس ابراز نااميدي کردند. حتي يکي از ديپلمات ها گفت که اين مساله اعتبار آتي اين موسسه جديد را نيز زير سوال برده است. الي گرانمايه، يک کارشناس خاورميانه در انديشکده شوراي روابط خارجي اروپايي، گفت که جديدترين مشکل اينستکس از نظر مفهومي و ادراکي اهميت چنداني ندارد و بايد خيلي سريع برطرف شود. او افزود: «اکنون، زماني دشوار و حساس است، چرا که اروپايي ها سعي دارند ايران را ترغيب کنند با عمل به تعهدات خود به توافق هسته اي ادامه دهد. بديهي است که مشکلات در رابطه با نيروهاي کاري موسسه موانع جديدي در اين مسير ايجاد مي کند.» او در ادامه ابراز اميدواري کرد که خيلي سريع يکي از مديران اجرايي که براي ديگر سمت هاي ارشد در نظر گرفته شده است، به عنوان رئيس اينستکس تعيين شود. وزارت امور خارجه آلمان در برلين اعلام کرد که اربل که ماه گذشته به عنوان رئيس جديد اينستکس معرفي شده بود، در نهايت اين سمت را بر عهده نخواهد گرفت: «آقاي اربل به وزارت امور خارجه اطلاع داده است که به دلايل شخصي در دسترس نخواهد بود.» اينستکس در ماه ژانويه به عنوان بخشي از تلاش هاي گسترده تر «اي 3» براي نجات توافق هسته اي 2015 با ايران پس از خروج ايالات متحده از آن راه اندازي شد. ايران از چند ماه گذشته تصميم گرفته در واکنش به خروج ايالات متحده و اعمال مجدد تحريم ها با عقب نشيني تدريجي از تعهدات خود در برجام و ناديده گرفتن محدوديت هاي تعيين شده درباره ذخاير اورانيوم غني شده و سطح غني سازي، پاسخ دهد. قرار است اينستکس با ايجاد کانال پرداختي که از مجازات هاي ايالات متحده محافظت مي شود، به شرکت هاي ايراني و اروپايي در حفظ روابط و جريان تجاري کمک کند. با اين حال، در روند عملياتي شدن اينستکس يک سري تاخيرها و موانع اداري وجود داشته که بيشتر آنها از پيچيدگي هاي ناشي از تحريم هاي ايالات متحده ناشي شده است. کناره گيري ناگهاني اربل تاثير خوبي در از بين بردن شک و ترديدها به اينکه اينستکس نهايتا مي تواند به ايران از نظر اقتصادي کمک کند، نخواهد گذاشت. مظنونان به عملکرد اينستکس معتقدند که اين ساز و کار مالي چيزي بيشتر از مقاومت نمادين اروپايي در برابر سياست «اعمال فشار حداکثري» ايالات متحده عليه ايران نيست. اين کانال مالي اولين تبادلات را در ماه ژوئن و پس از چندين ماه مشاجره درباره نحوه کار و محل استقرار آن آغاز کرد. اينستکس تاکنون ماهيت يا ارزش معاملات خود را افشا نکرده، اگرچه گفته شده است که در ابتدا کالاهاي بشردوستانه مانند مواد غذايي و داروهايي که مشمول تحريم هاي هاي آمريکا نيستند را در اولويت قرار خواهد داد. تجارت بين اتحاديه اروپا و ايران در حال حاضر به شدت کاهش يافته چرا که شرکت هاي اروپايي در پي نگراني از درگير شدن با تحريم هاي اقتصادي آمريکا يا محروميت از بازارهاي مالي اين کشور به طور کلي از همکاري با جمهوري اسلامي ايران اجتناب مي کنند. تحليلگران معتقدند که اين مساله تحقق اميد و آرزوي اوليه اروپايي ها براي استفاده از اينتکس در راستاي کمک به تجارت نفت ايران را دشوار خواهد کرد. اربل که يک کارشناس خاورميانه است، بين سال هاي 2004 تا 2013 به عنوان سفير در عراق، مصر و ايران خدمت کرده است. اگرچه او ديگر يکي از اعضاي خدمات خارجي آلمان به شمار نمي رود، اما از سال 2014 تاکنون در برنامه آموزش ديپلمات هاي جوان به طور رسمي ايفاي نقش کرده است.