فرصت نفتی ایران در جنگ تجاری

در شرايطي که به‌نظر مي‎‌رسد پالايشگران چيني بايد به‌دنبال منبعي براي تامين نفت موردنياز خود باشند، آمار گمرک چين از واردات نفت در ماه جولاي که روز گذشته منتشر شد نشان مي‌دهد که پکن بار ديگر به‌طور رسمي تحريم‌ها و فشارهاي آمريکا براي به صفر رساندن صادرات نفت ايران را نقض کرده است. آنطور که سايت اس‌اند‌پي گلوبال‌پلاتس روز گذشته خبر داده، واردات نفت خام چين از ايران در ماه جولاي نسبت به ماه پيش از آن ۷/ ۴ درصد افزايش يافته و به بيش از ۴/ ۲۳۷ هزار بشکه در روز رسيده است. پلاتس مي‌نويسد: «ميزان صادرات نفت ايران در ماه ژوئن نيز رشد کرده و با ثبت رقم ۲/ ۸ درصدي از نظر تن‌متريک به ۹۲۶ هزار تن (حدود ۲۲۶ هزار بشکه در روز) رسيده بود. رشد ماه به ماه صادرات در حالي رخ داده است که معافيت از تحريم‌هاي آمريکا عليه نفت ايران در تاريخ ۲ ماه مه به پايان رسيد.» بنابراين حال اين گمانه مطرح است که نفت ايران به بازيگري مهم در تنش‌هاي تجاري پکن و واشنگتن بدل شود. زير پا گذاشتن دستورات آمريکا آمريکا در مه سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و به فاصله ۶ ماه پس از آن يعني در نوامبر همان سال تحريم‌هاي نفتي عليه ايران را بازگرداند. با اين حال اين کشور به ۸ خريدار نفت ايران از جمله چين اجازه داد که به واردات نفت خود طي شش ماه بعد از آن ادامه دهند. آنطور که داده‌هاي منتشرشده از سوي تامسون رويترز نشان مي‌دهد، چين در فاصله ۶ماهه معافيت‌ها يعني از نوامبر ۲۰۱۸ تا پايان آوريل ۲۰۱۹ به‌طور متوسط روزانه بيش از ۵۰۰ هزار بشکه از ايران نفت خريداري کرده است. اين رقم نسبت به مدت مشابه سال پيش از آن تنها افت ۱۰۹ هزار بشکه‌اي (معادل ۱۸ درصد) را نشان مي‎‌دهد. اين ميزان افت در حالي است که ديگر خريداران نفت ايران، کاهش‌هاي شديدي را در ميزان واردات نفت خود از کشور لحاظ کردند. به‌طور مثال هند حدود ۴۰ درصد، کره‌جنوبي ۴۲ درصد و ژاپن بيش از ۴۱ درصد در مدت ۶ ماهه معافيت‎‌ها نسبت به مدت مشابه سال پيش از آن واردات نفت از ايران را محدود کردند. حتي کشورهاي ايتاليا و يونان به‌عنوان دو کشور اروپايي که در ليست معاف‌شدگان دولت ترامپ قرار داشتند، بعد از تحريم‌هاي نوامبر ۲۰۱۸ خريد نفت از ايران را متوقف کردند؛ بنابراين در زمان معافيت‌ها نيز مشخص شد که چين به اندازه ديگر کشورها از تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران تبعيت نمي‌کند. اين کشور بارها معاملات و تجارت خود با ايران را مجاز و تابع قوانين بين‌الملل خوانده است. اما تلاش آمريکا براي اعمال فشار حداکثري بر ايران از ماه مه شدت گرفت. اين کشور بر خلاف پيش‌بيني‌هايي که از سوي کارشناسان انجام مي‌شد، چند روز پيش از پايان مهلت معافيت‌ها اعلام کرد که آنها را تمديد نخواهد کرد و همه کشورها بايد خريد نفت از ايران را از تاريخ ۲ماه مه متوقف کنند. هرچند همانطور که منابع خارجي خود اعتراف دارند، در دوران تحريم فروش نفت کشور ادامه داشته، اما چين تنها کشوري است که به‌طور رسمي به واردات نفت از ايران ادامه داده است. اين کشور از ماه مه روزانه بيش از ۲۰۰ هزار بشکه از ايران نفت وارد کرده و آنطور که خبر روز گذشته پلاتس نشان مي‌دهد روند صادرات با شيب ملايمي افزايشي بوده است. علاوه بر آمار وارداتي که توسط گمرک اين کشور منتشر مي‌شود، برخي منابع اعلام مي‌کنند که ايران ميليون‌ها بشکه از نفت خود را بعد از اعمال تحريم‌ها در انبارهاي اماني چين ذخيره کرده است. پالايشگران چيني مي‌توانند از نفت موجود در اين ذخاير به دور از نظارت آمريکا برداشت کنند. اين سيگنال‌ها از زير پاگذاشتن تحريم‌هاي واشنگتن توسط پکن در حالي منتشر مي‌شود که روابط دو کشور در ماه‌هاي اخير با افزايش تنش‌هاي تجاري رو به وخامت گذاشته و در حال‌حاضر روابط نفتي آنها را تحت‌تاثير قرار داده است. ورود نفت به جنگ تجاري اختلافات تجاري چين و آمريکا از اوايل سال ۲۰۱۸ آغاز شد و با افزايش تعرفه بر واردات برخي کالاهاي چيني از سوي واشنگتن و تلافي پکن در ميانه‌هاي اين سال اوج گرفت. با ظهور نشانه‌هايي مبني‌بر تضعيف اقتصاد جهاني در سه ماه پاياني ۲۰۱۸، روساي جمهور دو کشور در حاشيه اجلاس جي‌۲۰ در ژاپن آتش‌بس اعلام کرده و مقرر کردند در سال ۲۰۱۹ مذاکراتي را براي رسيدن به صلح آغاز کنند. در حالي که به‌نظر مي‎رسيد توافق بين دو کشور در کوتاه مدت در دسترس قرار دارد، ترامپ به‌طور غيرمنتظره‌اي تعرفه واردات بر ۲۵۰ ميليارد کالاي چيني را ۱۰ درصد افزايش داد و به ۲۵ درصد رساند. در دومين گام او اخيرا اعلام کرده تعرفه واردات بر ديگر کالاهاي وارداتي از چين به ارزش ۳۰۰ ميليارد دلار را نيز ۱۰ درصد افزايش خواهد داد. اين اقدامات در مجموع به معناي پايان دادن به آتش‌بس تجاري بود، از اين‌رو پکن نيز هفته گذشته به اين اقدامات با افزايش تعرفه بر واردات برخي کالاها واکنش نشان داد و نفت را نيز براي اولين‌بار وارد بازي جنگ تجاري با واشنگتن کند. خريد نفت چين از آمريکا قدمت چنداني ندارد، چراکه تا همين اواخر صادرات نفت‌خام از آمريکا ممنوع بود. از ابتداي سال ۲۰۱۶، دولت باراک اوباما به قانون ۵۰ ساله منع صادرات نفت‌خام از اين کشور پايان داد. از اين‌رو سال ۲۰۱۶ اولين محموله‌هاي نفت‌خام واشنگتن به پکن صادر شد. به‌دليل هزينه‌هاي بالاي انتقال نفت از آمريکا به آسيا که بعد مسافت موجب آن مي‌شد، بسياري از کارشناسان اعلام مي‌کردند صادرات نفت آمريکا به کشورهاي آسيايي نبايد چندان پا بگيرد. با اين حال، قيمت پايين نفت شاخص وست‌تگزاس اينترمديت نسبت به ديگر نفت‌هاي موجود در بازار موجب شد که خيلي زود نفت آمريکا جاي خود را در بازار آسيا پيدا کند. در سال ۲۰۱۷ چين به يکي از خريداران ثابت نفت آمريکا بدل شد و در اين سال به‌طور متوسط روزانه حدود ۲۲۰ هزار بشکه از اين کشور وارد کرد. با وجود شروع تنش‌هاي تجاري در نيمه اول سال ۲۰۱۸ خريد نفت چين از آمريکا نه‌تنها ادامه يافت، حتي در ششمين ماه اين سال به رکورد بيش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز دست يافت. اما در ماه ژوئن پکن احتمال اعمال تعرفه بر واردات نفت چين را اعلام کرد، هرچند که اين موضوع هيچ‌گاه اجرايي نشد؛ اما موجب شد که پالايشگران چيني از خريد نفت آمريکا چشم‌پوشي کنند. از اين رو از آگوست ۲۰۱۸ مبادلات نفتي دو کشور از روال خارج شد و تنها در برخي ماه‌ها و به شکل محدود پکن از واشنگتن نفت خريداري کرد. خريد نفت چين از آمريکا از فوريه سال جاري ميلادي هرچند در ابعداد محدودتر اما به‌طور مداوم ادامه يافت. رويترز اعلام مي‎کند که يونيپک، بازوي تجاري ساينوپک(شرکت دولتي نفت چين) آن خريداري بوده که واردات نفت از آمريکا را از سر گرفته است. آن‌طور که جديدترين آمار گمرک چين نشان مي‌دهد واردات اين کشور از نفت آمريکا در ماه جولاي رشد کرده و به بيشترين سطح طي ۱۳ ماه اخير رسيده است. بر اين اساس آمريکا با صادرات ۴/ ۳۶۲ هزار بشکه در روز جايگاه هشتمين تامين‌کننده بزرگ نفت چين را در ماه جولاي به دست آورده است. اين نخستين بار از آگوست سال ۲۰۱۸ است که آمريکا وارد جمع ۱۰ کشور برتر تامين‌کننده نفت چين مي‌شود. با اين حال آمار نشان مي‌دهد که ميزان واردات چين در جولاي نسبت به مدت مشابه سال پيش با افت ۴۵ درصدي مواجه بوده است. همچنين به‌دليل واردات صفر در ژانويه ۲۰۱۹، متوسط واردات در ۷ ماه ابتداي سال ۱۲۶ هزار بشکه در روز بوده که حدود ۶۳درصد نسبت به ۷ ماه ابتدايي ۲۰۱۸ کاهش را نشان مي‌دهد. اين کاهش‌ها نشان از تاثير جنگ تجاري بر واردات نفت چين از آمريکا پيش از اعمال تعرفه‌ها از سوي پکن دارد. فرصت ايران در اختلافات تجاري پکن هفته پيش اعلام کرد که از ابتداي ماه آينده يعني تنها ظرف چند روز ديگر واردات نفت از آمريکا را مشمول تعرفه ۵ درصدي خواهد کرد. اين يعني هزينه خريد هر بشکه نفت‌خام از آمريکا براي پالايشگران چيني حدود ۳دلار بيشتر مي‌شود. اين موضع موجب شده که شرکت ساينوپک به‌عنوان بزرگ‌ترين پالايشگر چين و آسيا از دولت اين کشور بخواهد از تعرفه‌ها معاف شود؛ چراکه طبق اطلاعات شرکت‌هاي رفاينيتيو و کپلر که تردد نفتکش‌ها را رديابي مي‌کنند، در سپتامبر و اکتبر در مجموع ۸ ميليون بشکه نفت خريداري شده از آمريکا توسط ساينوپک به چين مي‌رسد. به گفته منابع آگاه در صورتي که ساينوپک موفق به کسب معافيت‌ها نشود، اين شرکت اين محموله‌ها را در مخازن گمرکي نگه خواهد داشت يا به مقصدهاي ديگر ارسال خواهد کرد. افزايش هزينه خريد نفت از آمريکا در حالي است که نفت ايران با هزينه کمتر حمل و نقل و جذابيت بيشتر قيمتي در بازار وجود دارد. به گفته تحليلگران، روابط دو کشور در وخيم‌ترين حالت از زمان جنگ سرد قرار دارد. در چنين شرايطي اين احتمال بيش از پيش مطرح است که چين با افزايش خريد نفت از ايران نه‌تنها به نياز پالايشگران خود پاسخ دهد، بلکه يکي از مهم‌ترين سياست‌هاي خارجي ترامپ را به چالش بکشد. به باور ناظران بازار در صورتي که پکن تصميم بگيرد از نفت ايران عليه واشنگتن در اختلافات اخير استفاده کند، قيمت نفت نسبت به سطوح کنوني افت شديدتري را تجربه خواهد کرد. نفت روز گذشته رشد محدودي را تجربه کرد، قيمت نفت شاخص برنت به بيش از ۵۹ دلار بر بشکه و بهاي نفت‎خام آمريکا به ۵۴ دلار بر بشکه رسيد. بانک مريل لينچ پيش از اين اعلام کرده بود که استفاده از نفت ايران به‌عنوان سلاح در برابر ترامپ مي‌تواند بهاي نفت را تا ۳۰ دلار بر بشکه کاهش دهد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد

---

بازار

---