دنياي اقتصاد/
متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
کوين ليپتاک- سيانان| در هفتههاي اخير تعداد بيشتري از نهادهاي تحليلگر و اقتصاددانها نسبت به اثرات تنشهاي تجاري که ترامپ آغازگر آن بوده هشدار دادهاند و شرايط اقتصاد جهان در حال بدتر شدن است. در دهههاي گذشته يعني پس از جنگ جهاني دوم حاکم شدن چنين شرايطي معمولا رئيسجمهوري آمريکا را به اقدام براي کمک به ايجاد يک واکنش بينالمللي در مقابل ضعف در اقتصاد جهان وادار ميکرد؛ اما تمايل ترامپ به استفاده از ابزار تعرفه بهعنوان اهرم عليه رقبا و همپيمانها سبب شده روابط او با ديگر کشورها سرد شود.
او در همان روزي که قصد داشت واشنگتن را به مقصد نشست گروه هفت در فرانسه ترک کند بر شدت جنگ تعرفهاي عليه چين افزود يعني اعلام کرد تعرفههاي بيشتري بر کالاهاي صادراتي اين کشور اعمال خواهد کرد. اين اقدام به تلافي اقدام چين در اعمال تعرفه جديد بر ۷۵ ميليارد دلار از کالاهاي صادراتي آمريکا انجام شد اما فرقي نميکند انگيزه اقدام ترامپ چه بوده است. گروه ۷ و در واقع اکثر کشورهاي جهان اکنون با مشکلات مختلف اقتصادي که عامل اصلي آن رويههاي تجاري ترامپ است مواجه هستند و نهادهاي تحليلگر در گزارشهاي آينده خود مجبور خواهند بود پيشبيني نرخ رشد اقتصاد جهان را پايين آورند. جنبه ديگر رويههاي ترامپ اين است که دشمني او با نهادهاي بينالمللي نظير سازمان ملل، ناتو و سازمان تجارت جهاني سبب شده اميد به امکان همکاري براي مقابله با چالشها به شدت کمتر شود. اقتصاددان دانشگاه شيکاگو ميگويد: «دنياي پس از جنگ جهاني دوم که آمريکا در ايجاد آن نقشي بزرگ داشت دنيايي بود که در آن يک مفهوم کاملا جا افتاده وجود داشت و آن اينکه هر کشور از رشد کشور ديگر سود ميبرد. اين يک بازي برد برد و اثربخش بود. اين ايده وجود داشت که بايد بر مبناي يک سيستم مبتني بر مقررات به رشد يکديگر کمک کنيم. اما اين وضعيت تغيير کرده به اين معنا که آمريکا ديگر معتقد نيست رشد ديگر کشورها به نفع آن است.»
به رغم هشدارهاي متعدد و نمايان شدن نشانههاي آشکار از چالشهاي پيش رو، ترامپ همچنان تاکيد ميکند که براي اقتصاد آمريکا اتفاق بدي نميافتد. او صبح روز جمعه در يک توييتر نوشت: «رسانههاي دروغپرداز و دموکراتها پيوسته در تلاش هستند تا مردم را متقاعد کنند ما در درون يا در آستانه رکود هستيم.» مقامات آمريکايي ميگويند صبح يکشنبه در يک نشست درباره اقتصاد جهان ترامپ مشتاق مقايسه شرايط اقتصاد آمريکا با ديگر اقتصادهاي رو به رکود نظير آلمان و فرانسه بوده است. سفير پيشين انگلستان در آمريکا ميگويد: «اين احساس وجود دارد که سياستهاي تجاري ترامپ اقتصاد جهان را در مسيري اشتباه انداخته است.» بازده صنعتي در سراسر جهان در حال کاهش است و بهويژه در اروپا، آمريکا، ژاپن و چين اين روند بيشتر مشاهده ميشود. فعاليتهاي تجاري نيز در حال کاهش است و علت آن تعرفههايي است که آمريکا و چين بر کالاهاي صادراتي طرف مقابل اعمال کردهاند. اقتصاد آلمان در سه ماه دوم سالجاري ميلادي کوچک شده است. از سوي ديگر اعتماد تجاري، سرمايهگذاري ثابت و استخدامها تحتتاثير جنگ تجاري کاهش يافته است.
تحليلگران بانک مورگان استنلي اعلام کردهاند نرخ رشد اقتصاد جهان در پايان سالجاري ميلادي به پايينترين ميزان از بحران مالي و رکود اقتصادي سال ۲۰۰۸ خواهد رسيد. بانکهاي مرکزي بزرگ از جمله بانک مرکزي آمريکا در حال کاستن از نرخهاي بهره يا برنامهريزي براي تزريق نقدينگي بيشتر به اقتصادها هستند. نگاه ترامپ به اقتصاد جهان اشتباه است. او بارها با لذت به بيان مشکلات اقتصادي کشورهاي ديگر اشاره کرده و آنها را رقيب اقتصاد آمريکا براي تصاحب رونق محدود در اقتصاد جهان ميداند. او از بانک مرکزي آمريکا انتقاد کرده که چرا نرخهاي بهره را به سطوحي که در اروپا مشاهده ميشود کاهش نميدهد. اما اقتصاددانها هشدار ميدهند که ترامپ اشتباه ميکند تهديد حاصل از جنگ تجاري براي اقتصاد آمريکا را ناديده ميگيرد. سهم تجارت در اقتصاد آمريکا کمتر از سهم آن در ديگر اقتصادهاي بزرگ است اما برخي شاخصهايي که مقامات دولت آمريکا سال پيش نشانههاي رونق عظيم اقتصادي اين کشور معرفي کرده بودند اکنون در وضعيت نگرانکننده قرار دارند. کاهش سرمايهگذاري شرکتها و توليد کارخانهاي جزو اين شاخصها هستند. آنها معتقدند آمريکا نميتواند درحاليکه اقتصادهاي ديگر دچار رکود و مشکل شدهاند يک جزيره پررونق باقي بماند.
آنچه بيان شد تنها برخي از مشکلات و چالشهاي اقتصادي است که سياستهاي تجاري ترامپ به وجود آورده است. به اينها بايد بحران در خاورميانه، تغييرات آب و هوايي، تنش در روابط هند و پاکستان، تروريسم و... را هم اضافه کرد اما بهنظر ميرسد آقاي مکرون بهعنوان ميزبان نشست امسال گروه ۷ اميدي به ايفاي نقش سازنده از سوي آمريکا نداشت. ترامپ در دو سال و نيم اخير عمدتا بر اقتصاد تمرکز کرده و سياستهاي او در مسير تحقق ايده «اول آمريکا» بوده است. او در اين مسير از هيچ اقدامي که موثر ميداند اجتناب نکرده اما اقدامات او کاملا زيانبار بوده است هم براي آمريکا و هم جهان. رهبران کشورهاي حاضر در نشست گروه ۷ اميد چنداني به متقاعد کردن ترامپ نداشتند و محتواي بيانيه پاياني نشست نشان داد يکپارچگي گروه ۷ در برابر چالشهاي پيش روي جهان مانند سابق نيست. بندهاي بيانيه ياد شده بسيار کلي بودند و بعيد است به نتيجه عملي منجر شوند. ترامپ از پيش نارضايتي خود را از نشست آشکار کرده بود. چند هفته پيش او در گفتوگوهايي که با اطرافيان خود داشت از اينکه در اين نشست شرکت ميکند ابراز نارضايتي کرده و حضور در نشست ياد شده را استفاده غيرمولد از زمان توصيف کرده بود. گروه هفت از آلمان، آمريکا، ژاپن، فرانسه، انگلستان، کانادا و ايتاليا تشکيل شده است.
رهبران اين کشورها در نشستهاي دو يا چند نفره، مسائل اقتصادي و ژئوپليتيک را به تفصيل بررسي ميکنند. دو موضوع در نشست امسال گروه ۷ اهميت ويژه داشت: موضوع اول تاکيد دوباره ترامپ بر وضعيت خوب اقتصاد آمريکا به رغم وجود نشانههاي جديد از ضعف در شاخصهاي اقتصادي اين کشور و موضوع دوم اجتناب رهبران شرکتکننده در نشست از اشاره به موضوعاتي که ممکن بود سبب واکنش تند ترامپ شود از جمله تغييرات آب و هوايي. رهبران حاضر در نشست گروه ۷ از اينکه ترامپ دائما بر قدرت اقتصاد آمريکا تاکيد کند و خود را عامل اين استحکام بداند خشنود نيستند بهويژه آنکه آنها سياستهاي تجاري ترامپ را يک عامل مهم مشکلات اقتصادي کشور خود ميدانند. ترامپ هيچ توجهي به اين نارضايتي و ديدگاه ديگر کشورها ندارد و بهنظر ميرسد او قصد ندارد استفاده از تعرفه عليه همپيمانها و رقباي آمريکا را کنار بگذارد. امسال حضور ترامپ در نشست گروه ۷ کمتر از نشست سال قبل جنجال برانگيز بود و يک دليل اين امر آن است که رهبران شش کشور ديگر از رويارويي با او اجتناب کردند. ترامپ از اين نشست براي گفتوگوهاي دو نفره با رهبران کشورهاي ديگر بر سر مسائل تجاري استفاده کرد و مانند قبل اثرات سياستهاي تجاري خود بر اقتصاد جهان را ناديده گرفت.
بازار