داغ بیتدبیری بر پیکر هپکو
صبح نو/ متن پيش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست کارخانهاي که روزي افتخار خاورميانه بود، با بيتدبيري ورشکست ميشود و ميلياردها ريال بدهي برجاي ميگذارد تا صدها کارگر هم خانهنشين شوند؛ کارگراني که جانشان به لب رسيده، اعتراض و مسير راهآهن را سد ميکنند و عدهاي زخمي و برخي چند روزي بازداشت ميشوند. حالا مسوولان وعده دادهاند در يک ماه مسأله کارخانه زمينخورده هپکو حل خواهد شد و بارديگر اين کارخانه بينالمللي رونق خواهد گرفت. مرد مستأصل فرياد ميزند: «مسأله ما، مسأله فيثاغورث نيست، چرا صداي استاندار درنميآيد؟ اگر اين وضعيت را داريم، از سکوت مسوولان است». اين مرد که تنها يکي از صدها کارگر بيکارشده کارخانه هپکو محسوب ميشود و از شرم زن و بچههايش به خيابان آمده، خطاب به مأموران نيروي انتظامي ميگويد ديگر نه از باتوم ميترسد و نه حبس؛ چراکه روي رفتن به خانه را با دست خالي ندارد. مرد جوان ميترسد زندگياش مانند کارگراني شود که سابق بر اين در ساير کارخانههاي اسمورسمدار کشور کار ميکردند و اکنون مدتهاست که بيکارند. او ميگويد: «بيکاري عامل همه فسادهاي اجتماع است. شرکت آونگان و صنايع هم تعطيل شدند؛ اما آيا از حال زن و بچه آنها خبر داريد؟» ويدئو اعتراضهاي اين مرد و دهها مرد همراهش در چند روز گذشته دستبهدست در فضاي مجازي ميچرخد و بيشازپيش نام شرکت هپکو و کارگرانش را بر سر زبانها مياندازد؛ شرکتي که بهدليل تخلفات در واگذاري، بهتعطيلي کشيده شده است و کارگران معترضش دستگير شدهاند. هپکو؛ نامي آشنا در خاورميانه شرکت هپکو مجموعهاي تازهتأسيس و محلي نبود که کسي نشناسدش. اين مجموعه نخستين و بزرگترين کارخانه توليد تجهيزات سنگين در ايران و خاورميانه بود که در سال ۱۳۵۱، با سرمايهگذاري بخش خصوصي در شهر صنعتي اراک در زميني به وسعت ۹۰ هکتار با هدف مونتاژ ماشينآلات راهسازي تأسيس شد. 55درصد از سهام شرکت متعلق به سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران (ايدرو) بود و 45درصدش ازآنِ برادران رضايي. از سال ۱۳۵۴ و با همکاري شرکتهاي نويستاراينترنشنال آمريکا، پوکلِين فرانسه، صنايعسنگين ساکايي ژاپن، دايناپاک سوئد و لوکومو فنلاند، اين کارخانه بهطوررسمي شروع به فعاليت کرد. هپکو علاوهبر تجهيزات سنگين کشور و خاورميانه، انواع ماشينآلات کشاورزي و معدني را نيز توليد ميکرد و توانسته بود نقش تأثيرگذاري در توليد انواع واگنها، کاميونها، جرثقيلها، تجهيزات صنايع فولاد و مس، تجهيزات معادن، نيروگاهها، سدها و تجهيزات صنايع نفت و گاز داشته باشد. هپکو همراه دفاعمقدس برخلاف تعدادي از کارخانههاي کشور که پس از پيروزي انقلاب اسلامي تغيير کاربري دادند يا مدتي تعطيل شدند، شرکت هپکو همچنان با تمام قوا به فعاليت خود ادامه داد و باتوجهبه نياز کشور براي ساخت ماشينآلات ساختوساز و معدني، با همکاري شرکت ليبهر آلمان بيشتر توسعه يافت. همزمان با جنگ تحميلي نيز اين شرکت با توليد ماشينآلات راهسازي به ساخت جاده و سنگر در جبهه کمک کرد و نخستين خودرو زرهي جنگ را ساخت. همچنين توانست با مهندسي معکوس، تجهيزات عراقي را بازتوليد کند و آنقدر در اين حوزه موفق بود که صدام سهبار هپکو را بمباران کرد. واگذاري عجيب به اسم خصوصيسازي نه جنگ توانست هپکو را زمين بزند، نه بمبارانهاي رژيم بعث و نه حتي تحريمها. هپکو بالغ بر سه دهه توانست در صنعت ماشينسازي سنگين خاورميانه پيشتاز باشد؛ اما در نيمه دهه ۱۳۸۰ با اقدامي مشکوک، بهسمت سراشيبي سوق پيدا کرد. سال ۱۳۸۵، بهبهانه اجراي سياستهاي اصل ۴۴ و خصوصيسازي، اين مجموعه با قيمتي بالغبر ۷۴۰ميليارد ريال به بخش خصوصي واگذار شد و سرمايهگذار جديد فعاليت خود را از سال ۱۳۸۶ آغاز کرد؛ واگذارياي که نه قيمتش عادلانه و منطقي بود و نه شخصي که کارخانه به او واگذار شده بود