زرق و برق همسایهها برای گردشگران ایرانی
صبح نو/ متن پيش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست سفر، يکي از تفريحات رايج مردم در تمام دنياست؛ تفريحي که مردم ايران نيز از آن بيبهره نماندهاند. در ايران سفر يکي از تفريحات سالمي است که هم در فرهنگ ملي ما تاييد شده و هم در متون دين اسلام به آن توصيه فراوان شده است؛ چنانچه خداوند در قرآن به مسلمانان توصيه ميکند تا در روي زمين سفر کنيد تا عاقبت پيشينيان خود را ببينيد. در روايات نيز سفر براي کسب تجربه و دانش، توصيه و در مذهب شيعه بر سفرهاي زيارتي تاکيد فراوان شده است؛ البته سفر با رويکردهاي يادشده بسيار خوب است ولي متاسفانه هرازگاهي مشاهده ميشود برخي رفتارها در کشورهاي مقصد ايرانيان، چه از سوي مقامات دولتي آن کشورها يا شهروندان ايراني که به سفر ميروند، موجب اختلال در شکل و کيفيت سفر ديگر مسافران ميشود. بر اساس آمار سالانهاي که ولي تيموري، معاون گردشگري کشور اعلام کرده است در سال 97، هفت ميليون و 242 هزار و 667 سفر به خارج از کشور ثبت شده است؛ البته اين ميزان در سال قبل از آن 10ميليون و 542 هزار و 952 نفر بوده است، يعني شرايط اقتصادي و بالا رفتن قيمت ارز تأثير مستقيمي بر سفرهاي خارجي مردم داشت و ميزان سفرهاي خارجيشان به ميزان ۳۱/۳۰ درصد نسبت به سال گذشته کاهش پيدا کرد. البته آمار سهماهه اول سال 98 هم نشان ميدهد که اين کاهش در سال 98 بيشتر هم شده است به طوري که در سه ماه اول سال ۹۷ يک ميليون و ۸۸۲ هزار نفر از کشور خارج شدهاند درحالي که اين آمار در سه ماهه اول سال ۹۸ يک ميليون و ۷۵۹ هزار نفر بوده که نشاندهنده ۶/۵۲ درصد کاهش است. از ميزان کل گردشگران خروجي در سال ۹۷ که هفت ميليون و 242 هزار نفر ذکر شده، حدود يکسوم براي سفر زيارتي به شهرهاي کربلا و نجف سفر کردهاند. پس از عراق، به ترتيب کشورهاي ترکيه، امارات متحده عربي، آذربايجان، گرجستان، آلمان، قطر، ارمنستان، عربستان سعودي و چين پرطرفدارترين کشورها در بين ايرانيان براي سفرهاي خارجي در سال 97 بودهاند. البته تمايل سفر به کشورهاي همجوار مانند ترکيه، ارمنستان، گرجستان و آذربايجان روزبهروز بيشتر ميشود. از سوي ديگر مقصدي مانند عراق بهدليل اعتاب مقدسه هميشه مورد استقبال ايرانيان بوده که از سوي برخي هموطنان مورد انتقاد قرار گرفته است. اين در حالي است که پراکندگي سفر ايرانيان به کشورهاي ديگر چون ترکيه، ارمنستان و گرجستان نشان ميدهد که هم ارز منتقلشده به خارج از کشور و هم تعداد سفرها به اين کشورها با هدف تفريح، خوشگذراني و تاحدودي دلايل اقتصادي هزينه بيشتري را به کشور تحميل ميکند. اين در حالي است که در سفر به کشورهاي يادشده که با هدف تفريح صورت ميگيرد، هرازگاهي افراد با برخوردهاي نامناسب مقامات دولتي و پليس آن کشورها روبهرو ميشوند. ترکيه کسب درآمد ميلياردي از ايرانيان ترکيه همسايه غربي ايران، يکي از جذابترين مقاصد گردشگري براي ايرانيان است. بخش عمده درآمد کشور ترکيه از طريق جذب توريست حاصل ميشود و چشمانداز سالانه آنها افزايش سطح درآمد ناشي از صنعت گردشگري تا مرز ۳۵ ميليارد دلار در سال جاري است. گفته ميشود که اين کشور طي ماههاي ژانويه و مي سال جاري ميلادي ميزبان ۱۲ ميليون و ۷۵۰ هزار گردشگر خارجي بوده است و ميزان سفر در اين پنج ماه نسبت به مدت مشابه بيش از ۱۱ درصد افزايش يافته است. اگرچه ميزان گردشگران ايراني کمتر از سالهاي قبل شده است که برخي علت آن را افزايش قيمت ارز و کاهش قدرت خريد مردم ايران ميدانند و برخي ديگر نيز علت را در ناآراميهاي سالهاي گذشته در ترکيه ذکر ميکنند؛ اما همچنان اين کشور مقصد گردشگري براي ايرانيان است، چه آنکه با مراجعه به دفاتر مسافرتي يا سايتهاي تهيه بليت متوجه ميشويد که معمولاً پروازها به سمت استانبول يا ديگر شهرهاي تفريحي اين کشور از سوي ايرانيان خريداري شدهاند. با اينحال رييس اتحاديه آژانسهاي مسافرتي ترکيه ابراز اميدواري کرده است که ميزان سفر گردشگران ايراني به ترکيه در سالهاي اخير رو به افزايش است بهطوريکه سال گذشته حدود يک ميليون و ۶۷۰ هزار گردشگر ايراني به اين کشور وارد شدند. براساس آمار منتشرشده از سوي وزارت فرهنگ و گردشگري ترکيه، متوسط ورود ارز به اين کشور توسط هر گردشگر خارجي در سالگذشته ۶۱۲ دلار بوده است. شهر آنتاليا با پذيرش ۱۰ ميليون و ۶۴۹ هزار و ۷۲۷ گردشگر طي ۹ ماه نخست ۲۰۱۸ در صدر مقاصد محبوب گردشگران خارجي در اين کشور قرار گرفته است. استانبول نيز با اختلافي اندک نسبت به آنتاليا در رده دوم قرار دارد و در بازه زماني يادشده ۱۰ ميليون و ۱۱۰ هزار و ۱۱ گردشگر خارجي از آن بازديد کردهاند. آنطور که آقاي حسن اردم، معاون رييس اتحاديه آژانسهاي مسافرتي ترکيه اعلام کرده، شهرهاي ساحلي آلانيا، آنتاليا و مارماريس مقصد بيشترين تورهاي مسافرتي ايران بودهاند. هماکنون قيمت سفر به کشور ترکيه براي ايرانيان بسيار متفاوت است و بسته به اينکه گردشگر چه وسيلهاي را براي سفر انتخاب کند و يا چه محل اقامتي را برگزيند، قيمت سفر به ميزان چشمگيري متفاوت خواهد شد. هماکنون هزينه براي يک سفر سه شب و چهار روز، رقمي بين 1/5 تا 9 ميليون تومان متغير است که بسته به خدمات تور اين رقم تعيين ميشود. کساني که به صورت شخصي سفر ميکنند نيز ميتوانند از طريق هواپيما، اتوبوس، قطار و ماشين شخصي به اين کشور سفر کنند. يکي از عواملي که باعث گرايش ايرانيان به ترکيه شد، بازارهاي فروش مايحتاج روزمره بهويژه پوشاک و لباس است. از سوي ديگر پخش سريالهاي دنبالهدار تاريخي در شبکههاي فارسيزبان نيز عاملي شد تا جاذبههاي تاريخي استانبول براي برخي خانوادههاي ايراني جذاب شود. همچنين اجازه برگزاري کنسرت از سوي برخي خوانندگان غيرمجاز در اين کشور و حتي کشورهاي همجوار ايران عاملي براي سفر ايرانيان به کشورهاي اطراف شده است. علاوه بر گردشگران رسمي، تعدادي از کساني که قصد مهاجرت به کشورهاي اروپايي و آمريکايي را دارند نيز از طريق کشورهايي همچون ترکيه اقدام ميکنند. آنها که قصد مهاجرت قانوني به آمريکا و کانادا را دارند براي مصاحبه ترکيه و يا امارات را انتخاب ميکنند. گرجستان سرزمين برخوردهاي سخت و خشن گرجستان نيز يکي از همسايگان شمالي ايران است که سفر به آن در چند سال اخير با اما و اگرهاي گوناگوني روبهرو بوده است و سال گذشته در خبرها اعلام شد که عدهاي از مسافران ديپورت شده و عدهاي نيز با برخورد پليس اين کشور روبهرو شدهاند. البته در توضيح اين خبر، مسوولان ارشد ايراني اعلام کردند که علت بازگرداندن برخي از اين افراد نداشتن مدارک کافي بود و برخي ديگر بهدليل حمل مواد دارويي مشابه مخدر بازگردانده شدند و علت ديپورت عدهاي ديگر هم مشخص نشد. با اينحال برخي گردشگران از برخورد بد ماموران هنگام ورود به اين کشور گلايه داشتند. ورود به کشور گرجستان نيازي به ويزا ندارد ولي مدت اقامت نميتواند بيش از 45روز باشد. همين امر باعث شده تا سفر براي ايرانيها ارزانتر و سهلالوصولتر باشد. قيمت مناسب کالا و خدمات نيز عامل ديگري است که اين کشور را به مقصدي براي گردشگري تبديل کرده است. هماکنون قيمت سه شب اقامت در اين کشور با خدمات يک تور مطمئن از حدود دو ميليون تومان به بالا شروع ميشود. همانند ترکيه، خريد ملک نيز يکي از علل رفتوآمد ايرانيان به اين کشور در سالهاي اخير بوده است؛ اما متاسفانه چند سال قبل تعدادي از هموطنانمان به قصد سرمايهگذاري و خريد ملک به اين کشور رفته و به صورت شتابزده در گرجستان ملک خريدند؛ اما حالا به علت قانون ممنوعيت خريد ملک در اين کشور، هيچيک از اتباع خارجي از جمله ايرانيان نميتوانند واحدهاي مسکوني خود را در اين کشور به فروش برسانند. کشور گرجستان قوانين سختي براي گردشگران گذاشته است و از جمله مواردي که در سفر گرجستان براي ايرانيان دردسرساز شده است ناآگاهي از اين قوانين است. حمل قرصهاي ترک اعتياد، مواد روانگردان، مواد مخدر، سلاحهاي سرد و گرم و حتي داروهاي کدئيندار مشکلاتي را به همراه دارد چرا که قوانين اين کشور در اين موارد بسيار سختگيرانه بوده و مجازاتهاي سنگيني مانند حبس ۲۰ ساله را براي فرد خاطي در پي دارد. همراه داشتن داروهاي کدئيندار نظير استامينوفن کدئيندار، شربت اکسپکتورانت و... ) و همچنين آرامبخشهاي قوي که داشتن آنها احتياج به گواهي پزشکي دارد نيز در گرجستان ممنوع است و براساس قوانيني که در اين کشور وجود دارد، آورنده آن به هزينههاي سنگين مالي محکوم ميشود. هرچند وسايلي نظير خنجر و شمشيرهاي گرجي از جمله سوغاتيهاي کشور گرجستان به شمار ميروند ولي حمل آنها در هواپيما جرم است، مگر آنکه در چمدانهاي بار تحويل داده شوند. همچنين ورود هر گونه کالا با جنبه تجاري به کشور گرجستان ممنوع است. يکي ديگر از آسيبهاي سفر به اين کشور که برخي گردشگران ايراني با افرادي روبهرو ميشوند، تبليغ مسيحيت است. گفته ميشود در بدو ورود افرادي اقدام به پخش انجيل فارسي در فرودگاههاي تفليس و باتومي ميکنند که بسياري از آنها دامهاي جاسوسي و اطلاعاتي سازمانهاي خارجي است. ارمنستان کوچک و جذاب چند سالي است که کشور کوچک ارمنستان به يکي از مقاصد گردشگري ايرانيان تبديل شده است. با آنکه بر خلاف ايران، همه فصلهاي اين کشور مناسب گردشگري نيست و ميزان جاذبههاي توريستياش نيز حتي به اندازه يکي از 32 استان ايران نيست؛ اما به واسطه برنامهريزيهاي کلان براي رونق اقتصاد گردشگري، تاريخ سههزارساله، مردم مهماننواز و البته تبليغات گسترده در شبکههاي ماهوارهاي توانسته گردشگران خارجي را به خود جذب کند. در ايران نيز بهدليل ارزان بودن سفر به ارمنستان، تعداد زيادي از افراد راهي اين کشور شدند و تورهاي زيادي نيز با قيمتهاي وسوسهکننده و پيامکهاي مستمر به شهروندان، آنها را ترغيب به سفر کردند بهطوري که در چند سال اخير اين کشور تازه استقلاليافته جزء پنج مقصد اول گردشگري خارجي ايرانيان شد. با اينحال از زماني که ايرانيها متوجه امکان سفر ارزان و با محدوديت کم به اين کشور شدهاند، گزارشهاي پراکنده ولي متعدد از کلاهبرداري و مالباختگي مسافران ارمنستان منتشر شده که به اطلاع سفارت ايران در اين کشور نيز رسيده است. سفر ايرانيان به ارمنستان هم با اتوبوس انجام ميشود، هم هواپيما و هم با خودروي شخصي؛ البته سفر با خودروي شخصي دردسرهايي هم داشت. بياطلاعي از قوانين خروج خودرو از کشور و اخذ پلاک بينالمللي براي عدهاي در اين سوي مرز مشکلساز شد؛ اما تعداد زيادي از هموطنان ايراني نيز در آن سوي مرز به دليل ناآشنايي با قوانين و مقررات ارمنستان، بعضاً قوانين اين کشور بهويژه در حوزههاي راهنمايي و رانندگي را نقض کرده و اين باعث گرفتار شدن آنها و حتي جريمههاي سنگيني در اين زمينه ميشد. اين بياطلاعي از قوانين فقط به موضع راهنمايي و رانندگي کشور ميزبان هم ختم نميشود. در ارمنستان ورود هرگونه داروي کدئيندار ممنوع است چرا که اينگونه داروها در اين کشور مخدر محسوب ميشوند و مجازات سختي دارند. براساس قوانين ارمنستان دارندگان مواد مخدر، داروهاي روانگردان و قرصهاي کدئيندار، مجازاتي برابر چهار تا 15 سال زندان دارند. از ديگر دردسرهاي سفر به اين کشور برقراري ارتباط کلامي است. زبان مردم اين منطقه ارمني و روسي است و بسياري از شهروندان نيز با زبان انگليسي آشنايي کمي دارند. از سوي ديگر تابلوهاي راهنمايي نيز همگي به زبان محلي نوشته شده است و اين موضوع دردسرهايي را براي توريستهاي ايراني ايجاد کرده است. از سوي ديگر با توجه به نبود ممنوعيت براي مصرف مشروبات الکلي، برخي فرصتطلبان و هنجارشکنان نيز اين کشور را بهعنوان مقصد سفر انتخاب ميکنند و گاهي براثر زيادهروي در مصرف الکل، دردسرهايي را براي شهروندان و گردشگران ايجاد ميکنند. همچنين گفته ميشود در اين کشور کارهاي جعلي تقريباً زياد صورت ميگيرد؛ بنابراين به گردشگران توصيه شده است تا به پستهاي الکترونيکي که از سوي ساکنان اين کشور ارسال ميشود، توجه نکنيد. *مهديه سادات شاهمرادي