تحلیل اندیشکده آمریکایی از چشمانداز موفقیت «ابتکار صلح هرمز»
تسنيم/ متن پيش رو در تسنيم منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست انديشکده آمريکايي شوراي آتلانتيک در تحليلي به بررسي چشماندازهاي موفقيت طرح ايران، موسوم به «ابتکار صلح هرمز» پرداخته است. در اين گزارش تصريح شده ايران از دهه 1990 ميلادي به دنبال يک گفتگوي منطقهاي جامع، مشابه با سازمان امنيت و همکاري اروپا (OESC) بوده تا از طريق آن روابط بين کشورهاي حاشيه خليج فارس، يا به عبارت ديگر اجتماع تنگه هرمز، بهبود يابد. طرح اميد نسخه به روزشده اين ايده است. طبق گزارش شوراي آتلانتيک، ابتکار صلح هرمز يا طرح اميد بر مبناي پاسخگويي و مسئوليت پذيري کشورهاي منطقه در برابر تضمين صلح، ثبات و شکوفايي منطقه و تعامل با جامعه جهاني شکل گرفته و به دنبال تامين نفع حياتي مشترک در حفظ آزادي کشتي راني و امنيت انرژي براي همگان است. در تحليل انديشکده آتلانتيک درباره طرح ايران آمده است: «اين طرح ميتواند شروعي باشد براي بررسي گسترده مسائل امنيتي و همکاري در زمينههاي گوناگون از جمله امنيت انرژي، کنترل تسليحات، اقدامات اعتمادسازي، قراردادهاي نظامي، ايجاد يک منطقه عاري از تسليحات کشتار جمعي و معاهده عدمتعرض در اجتماع تنگه هرمز. علاوه بر اين، طرح اميد به دنبال تشکيل يک کارگروه مشترک پيرامون مسائل مختلف است که ارائه اقدامات عملي براي گسترش تدريجي همکاري در زمينه هشدار زودهنگام، پيشگيري و حل کشمکش ها، مبارزه با قاچاق مواد مخدر و انسان، سرمايه گذاري هاي مشترک در انرژي، ترانزيت و حمل و نقل و همچنين همکاري در امنيت سايبري را شامل مي شود.» اهداف فوقالذکر، طبق تحليل شوراي آتلانتيک، فقط با پيروي از اصول همسايگي از جمله گفتگو و احترام متقابل، احترام به حاکميت ملي، تماميت ارضي و تغييرناپذيري مرزهاي بين المللي، حل و فصل صلحآميز تمام اختلافات، عدمپذيرش تهديد و استفاده از زور، عدم تعرض و عدم مداخله در امور داخلي يا خارجي يکديگر و عدمپذيرش و عدممشارکت در ائتلاف ها و اتحاديه ها عليه يکديگر عملي خواهند شد. ايران همچنين مشارکت و حمايت سازمان ملل از اين طرح را خواهان است تا منافع قانوني جامعه بين المللي تامين شود. طبق نوشته انديشکده شوراي آتلانتيک، طرح اميد، وراي منافع امنيتي جمهوري اسلامي به ملاحظات کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس نيز پرداخته است؛ با اين حال، ايران اين را پنهان نکرده که هدف نهايياش خروج ايالات متحده از منطقه است. شوراي آتلانتيک با يادآوري شکافها و اختلافات موجود در ميان اعضاي شوراي همکاري خليج فارس نوشته براي اعضاي اين شوراي پذيرفتن پيشنهادات ايران دشوار است. اگرچه کشورهايي مانند عمان، قطر، کويت و امارات متحده نيز در زمينه گفتگوهاي منطقه اي پيشنهادات مشابهي دادهاند اما مشکلاتي مانند تحريم قطر از سوي عربستان و امارات و همچنين نبود روابط ديپلماتيک بين عربستان و بحرين با ايران نيز بايد مورد توجه قرار بگيرد. اين انديشکده نوشته تاريخ نشان داده توسعه شکوفايي، امنيت و ثبات در منطقه با شيوهاي غيرجامع و بدون مشارکت ايران امکانپذير نيست. سرنوشت طرح اميد به توانايي ايران در تبديل اين پيشنهاد به گام هاي استوار در راستاي اعتمادسازي با همسايگان عرباش و همچنين جلب حمايت جامعه بينالمللي، از جمله ايالات متحده، بستگي دارد. در پايان اين تحليل آمده است: «روشن است که بيشتر کشورهاي همکاري خليج فارس آمادگي مشارکت نظامي بدون حضور آمريکا در منطقه را ندارند. اگرچه به نظر نمي رسد که اين کشورها از پيشنهاد ايران استقبال گرمي داشته باشند اما زمان آن فرا رسيده است که تمام کشورهاي حاشيه خليج فارس راهي مشترک براي خروج از بحران ها و دشمني هاي کنوني بيابند.»