تقلای سعودی برای صلح
صبح نو/ متن پيش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست پس از بمباران پهپادي تأسيسات نفتي عربستان بهدست نيروهاي مقاومت يمن، تلاش رياض براي نزديکي به ايران و خاتمهدادن به بحران خودساخته منطقهاي فزوني گرفته است. درهمينزمينه، نخستوزير جمهوري اسلامي پاکستان امروز وارد ايران خواهد شد. بنابر اطلاع رسانههاي پاکستاني، عمرانخان پس از حضور در تهران، براي رايزني با سعوديها عازم رياض خواهد شد.
دومين سفر در هفت ماه
روز گذشته در خبرها آمد عمرانخان، نخستوزير پاکستان، قرار است فردا براي ارائه ابتکارات خود بهمنظور کاهش تنش ميان ايران و عربستان و کاهش مناقشه ميان تهران و واشنگتن، در سفري دوروزه راهي ايران شود. براساس اخبار منتشرشده، نخستوزير پاکستان در اين سفر قرار است علاوهبر ارائه ابتکارات خود براي کاهش تنشهاي يادشده، درزمينه صلح افغانستان و گفتوگوي اخير مسوولان پاکستاني با اعضاي هيأت طالبان در اسلامآباد نيز بحث و گفتوگو کند. سفر عمرانخان به ايران در شرايطي انجام ميشود که او ابتداي مهر در سفرش به ايالات متحده، از آمادگياش براي ميانجيگري ميان ايران با دو کشور آمريکا و عربستان سخن بهميان آورده بود. نخستوزير پاکستان در شوراي روابط خارجي آمريکا درباره تحولات منطقهاي، اظهار کرد: «درباره تحولات اخير و مسائل بهوجودآمده ميان ايران، عربستان و آمريکا نگرانيم و آمادهايم ازطريق ديپلماسي، براي تنشزدايي نقشآفريني کنيم».
رييسجمهوري کشورمان نيز همان زمان آمادگي عمرانخان براي پادرمياني ميان ايران و عربستان را تأييد کرد. آقاي روحاني در حاشيه حضورش در سازمان ملل براي شرکت در مجمع عمومي، در گفتوگو با شبکه عربزبان «الميادين»، با تصديق تقرير خبرنگار اين شبکه مبنيبر ارسال پيام وليعهد سعودي به ايران بهواسطه نخستوزير پاکستان تصريح کرد: «در ملاقات با نخستوزير پاکستان، درباره روابط با عربستان، يمن و آمريکا بحث و تبادلنظر کردم. ما اعتقاد داريم جنگ يمن بايد هرچهزودتر پايان يابد تا در منطقه صلح و آرامش حاکم شود». همزمان با اين فضا، محمد بنسلمان، وليعهد سعودي، نيز در مصاحبه با شبکه «سيبياس» آمريکا، درباره نوع و شکل رابطه کشورش با جمهوري اسلامي ايران گفته بود: «راهحل سياسي را به راهحل نظامي ترجيح ميدهم؛ چون وقوع هرگونه جنگ بين تهران و رياض، اقتصاد جهاني را به ورطه سقوط ميکشاند».
حمله گسترده پهپادي نيروهاي مقاومت يمن عليه تأسيسات نفتي عربستان (آرامکو) بر گرايش مقامهاي سعودي به سازش و مصالحه با ايران تأثير بسزايي گذاشت؛ اما پيشازاين و باتوجهبه فشار رياض در جبهه نبرد با انصارالله، مقامهاي اين کشور جستهوگريخته بر لزوم حلوفصل منازعات منطقهاي از طرق ديپلماتيک پافشاري ميکردند. درهمينزمينه، صباح عبدالله المعلمي، نماينده عربستان در سازمان ملل متحد، تير امسال در اظهاراتي، با اشاره به آمادگي کشورش براي تعامل ديپلماتيک با ايران، تأکيد کرد: «عربستان خواهان جنگ با ايران چه در يمن و چه در هر جاي ديگري نيست».
درس عبرتآموز آرامکو
نکته مهمي که نبايد مغفول بماند، در اثر و آثار جانبي است که حملات پهپادي عليه تأسيسات آرامکو براي رياض برجاي گذاشت. در آن ماجرا، سران سعودي بهعينه مشاهده کردند سوا از بحث ناکارآمدي سيستمهاي پدافندي خريدهشده از آمريکا در دفاع از حريم هوايي اين کشور، خود کاخسفيد نيز براي جانبداري از عربستان، چندان به هولوولا نيفتاد؛ تا حدي که ترامپ، رييسجمهوري آمريکا، دفاع از متحد خود، يعني رياض را به دريافت مبلغ پول بيشتر محول کرد. در چنين معادلهاي و باتوجهبه وضعيت بحراني ائتلاف سعودي در يمن، سران عربستان، تنها راه خلاصي و گذر از مخمصه را در نزديکي به ايران بهعنوان سرسلسلهجنبان جبهه مقاومت ارزيابي کردند. بههميندليل، آنها از طرق کشورهاي مختلف منطقهاي و فرامنطقهاي نظير عراق، پاکستان و ژاپن، به ايران براي آغاز گفتوگوها پالس مثبت مخابره کردند. دراينميان، قرعه بهنام پاکستان و نخستوزير آن افتاد. درهمينزمينه و بنابر اطلاع قبلي، امروز نخستوزير پاکستان وارد ايران ميشود و پس از دو روز اقامت در تهران و ديدار و رايزني با مقامهاي کشورمان، ايران را به مقصد عربستان ترک خواهد کرد.
استقبال ايران
با وجود استغاثه ديپلماتيک سعوديها از ايران براي آغاز گفتوگوها، جمهوري اسلامي ايران بهطورمشروط از اين امر استقبال کرده است. هفته پيش، آقاي محمدجواد ظريف، وزير امورخارجه کشورمان، در گفتوگويي با استقبال از طرح عربستان براي گفتوگو با ايران، عنوان کرد: اگر سعوديها مسائل منطقه را پاي ميز مذاکره و نه با کُشتن مردم دنبال کنند، قطعا جمهوري اسلامي ايران را همراه خود خواهند داشت.
پيش از دکترظريف، آقاي علي لاريجاني، رييس مجلس، نيز در گفتوگويي با بيان اينکه «اگر سعوديها بهجاي تکيهکردن به آمريکا به گفتوگو توجه کنند، ميتوانند به راهحل دست يابند»، تأکيد کرد: وليعهد سعودي بايد راهحل سياسياي را تشريح کند که از آن سخن گفته است. البته ما بهدنبال وضع شروط براي گفتوگو نيستيم و با هر گفتوگويي براي حل مسائل منطقه موافقيم.
ثابتقدم در صلح
جمهوري اسلامي ايران بهجاي سياست خريد ديوانهوار تسليحات کشتارجمعي از منابع فرامنطقهاي و حمايت از گروههاي مخوف تروريستي و مانور وحشت در غرب آسيا، همواره با تأکيد بر مبارزه با مقوله تروريسم و همزمان کاربست روشهاي ديپلماتيک، نقش خود در کاهش آلام انساني را بهخوبي ايفا کرده است. طرح «ائتلاف اميد و صلح هرمز» که اخيرا رييسجمهوري و وزير خارجه کشورمان در سازمان ملل ترويج کردند، نمونه و نشانهاي از صلحطلبي ذاتي ايران و اعتقاد باورمندانه نظام سياسي حاکم بر آن به اصول انساني است. ايران ثابت کرده است اصول اساسياش در هر شرايطي، چه پيروز و چه احيانا غيرپيروز، به تکيه بر استقرار صلح و ثبات درونزاد در منطقه معطوف است؛ مسألهاي که سعوديها پس از محرضشدن شکست در يمن و ديگر عرصهها، بهتازگي در انديشه آن افتادهاند. همين مسأله، شايد اصليترين تفاوت نوع صلحطلبي ايراني با نمونه معيوب سعودياش باشد.