ایده فریب سعودی برای پایان جنگ یمن چیست؟

فرهيختگان/ متن پيش رو در فرهيختگان منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست سعدالله زارعي، کارشناس مسائل بين‌المللي در گفت‌وگو با «فرهيختگان» شرايط منطقه، روابط ايران و عربستان و سفر عمران‌خان براي ميانجي‌گري در اين زمينه را مورد بررسي قرار دارد و به تحليل چگونگي موفقيت اين مسير پرداخت. وي در ابتداي گفت‌وگو با بيان اينکه عزم دو کشور براي بهبود روابط و نشستن پشت ميز مذاکره مهم‌ترين مساله امروز است، گفت: «اينکه چه کسي براي ميانجي‌گري پيش‌قدم شده در اولويت اصلي نيست، چراکه مهم‌تر از اينکه عمران‌خان يا فرد ديگري امروز در تهران باشد، اين است که ايران و عربستان چقدر براي بهبود روابط و آغاز مذاکرات جدي هستند و توانمندي ميانجي در اولويت‌هاي بعدي قرار دارد.» وي با بيان اينکه تهران و رياض، نخست‌وزير پاکستان را براي ميانجي‌گري پذيرفته‌اند که او اکنون در ايران حضور دارد، گفت: «وقتي نخست‌وزير پاکستان به تهران مي‌آيد به اين معني است که از قبل هيات‌هايي به‌صورت محرمانه رفت‌وآمد کرده‌اند و بخشي از کار آماده شده و بعد از آن سفر در چنيني سطحي انجام شده است. لذا بايد گفت بخشي از مسير مذاکره پيش رفته که عمران‌خان به ايران آمده است و اگر پيش نرفته بود، طبيعتا عمران‌خان اينجا نبود.» توقف درست جنگ يمن مسير آغاز مذاکره در موضوعات ديگر را فراهم مي‌کند زارعي با بيان اينکه روابط ايران و عربستان شامل مجموعه‌اي از مسائل است، گفت: «طبيعتا در اين مساله يکي از موضوعاتي که حتما بايد براي بهبود روابط حل و فصل شود، مساله يمن است. موضع جمهوري اسلامي توقف جنگ يمن است يعني تهران مي‌گويد جنگ يمن بايد متوقف شود و در مقابل هم اگر عربستان اين موضوع را بپذيرد زمينه براي موضوعات ديگر هم فراهم مي‌شود، اما اگر سعودي‌ها اين را به شروطي و مراحلي موکول کند، طبيعتا نشان‌دهنده اين است که آنها صرفا صحنه‌آرايي مذاکراتي به‌راه انداخته‌اند و در پشت صحنه تدارکي براي موفقيت ميانجي‌گري عمران‌خان در نظر نگرفته‌اند و صرفا اين فرآيند هم مانند مذاکراتي است که در استکهلم و آذر سال 97 داشتند. اين مسير مانند بسياري از مذاکراتي است که انجام مي‌شود ولي معطوف به نتيجه نيست. بنابراين موفقيت سفر عمران‌خان به ميزان زيادي به اين بستگي دارد که سعودي‌ها در بحث مذاکرات صادق هستند يا صرفا صحنه‌اي درست کرده‌اند که بگويند ما طرف منازعه و تشديدکننده منازعه نيستيم. به قول خود عرب‌ها مي‌خواهند بگويند آنکه مشدد است طرف ديگر است، نه عربستان. از اين‌رو اگر رياض بخواهد به‌نحوي سنگيني جنايات يمن را از دوش خود بردارد و تن به واقعيات ندهد آنگاه شايد مذاکره خيلي جلو نرود. با توجه به همين ملاحظات هم بايد منظر بمانيم و ببينيم درنهايت فضاي مذاکراتي عمران‌خان چيست و درنهايت آيا به نقطه آغاز براي حل پرونده‌هاي منطقه‌اي به‌خصوص پرونده يمن مي‌رسيم يا خير.» حين جنگ با يمن نمي‌توان درباره مسائل داخلي اين کشور مذاکره کرد اين کارشناس مسائل غرب و جنوب غرب آسيا با تاکيد بر اينکه اصل ماموريت عمران‌خان يافتن راهي براي ماجراي يمن است، گفت: «اگر چنانچه سعودي‌ها علاقه به مذاکره داشته باشند بسته به موضوع مورد بحث طبيعتا ايران نقطه‌نظراتي دارد کمااينکه سعودي‌ها هم نقطه‌نظراتي دارند. در پرونده يمن ما هرگونه بحث درباره پرونده را منوط به اين مي‌دانيم که جنگ متوقف شود، چراکه معتقديم حين جنگ نمي‌توان درباره مسائل داخلي يمن مذاکره کرد. جنگ بايد متوقف شود و ايران و عربستان مي‌توانند درباره ترتيبات آينده يمن و کمکي که اين دو کشور مي‌توانند به آينده کنند، با هم مذاکره داشته باشند.» از آغاز روابط دوجانبه استقبال مي‌کنيم استاد دانشگاه علامه‌طباطبايي ادامه داد: «روابط ايران و عربستان فعلا قطع است و طبيعتا براي بازگشايي روابط که سعودي‌ها قطع کردند بايد مذاکراتي صورت گيرد. اگر سعودي‌ها براي ازسرگيري روابط آمادگي داشته باشند طبيعتا ايران از اين مساله استقبال مي‌کند، منتها اگر سعودي‌ها بخواهند بازگشايي سفارت عربستان را به ايران بفروشند، قطعا ايران پذيراي اين نخواهد بود. براي مثال ممکن است رياض آغاز روابط دوجانبه را منوط به برآورده شدن خواسته ديگري کند و شايد مطالباتي درخصوص پرونده انصارالله داشته باشد. اين موضوعي است که مربوط به يمني‌ها مي‌شود و اگر سعودي‌ها روابط ايران و عربستان و بازگشايي روابط را موکول به اين مساله کنند، طبيعتا اين سازنده نيست و مشکل را پيچيده‌تر مي‌کند.» سعودي به‌دنبال ايجاد شرايطي براي تداوم جنگ در داخل يمن است وي با تاکيد بر اينکه بي‌شک جنگ با يمن به بن‌بست رسيده است، اظهار کرد: «امروز ما شک داريم که سعودي‌ها آمادگي پذيرش اين شکست و نهايتا توقف جنگ را دارند يا خير. به‌نظر مي‌رسد آنها دنبال خروج آبرومندانه از جنگ يمن هستند و اين را از ايران مطالبه مي‌کنند. در حالي که خروج آبرومندانه به اين معناست که اينها جنگ را طبق تئوري خود به‌گونه‌اي تمام کنند که جنگ در داخل يمن ادامه يابد، اين به‌معناي ختم جنگ نيست بلکه به‌معناي تغيير فاز جنگ است. اينها مسائلي است که بايد بحث شود و فکر مي‌کنم سفر عمران‌خان گام اول در يک مسير پيچيده باشد نه اينکه در يک سفر و يک جلسه کاملا مساله حل شود. به‌نظرم اين مي‌تواند گام اوليه و مقدماتي براي اين باشد که پيام‌ها ردوبدل و ديدگاه‌ها تا حدودي به هم نزديک شود و درواقع به يک وضعيت نزديک به‌هم ايران و عربستان برسند.» زارعي در اين گفت‌وگو به حضور جمع جديدي از سربازان آمريکايي در عربستان‌سعودي هم پرداخت و خاطرنشان کرد: «اگر سعودي‌ها با اين کار خواستند کفه خود را سنگين‌تر کنند، به‌نظرم اين چيزي نيست که مورد توجه ايران قرار بگيرد چون مساله ايران با سه‌هزار سرباز که در منطقه جابه‌جا شوند و از جايي به جاي ديگر بروند يا به عربستان بيايند خيلي اهميت ندارد.» اين کارشناس مسائل بين‌الملل در پايان گفت‌وگوي خود به سوالي درباره هدف قرار گرفتن کشتي ايراني در حوالي عربستان پاسخ داد و گفت: «واقعا نمي‌دانم حکايت کشتي هدف واقع‌شده ايران چيست و چرا کشتي جوري هدف قرار گرفته که غرق نشود. چرا جوري هدف گرفته شده که کسي کشته نشود، چرا طوري مورد هدف قرار گرفته که قابل تعمير باشد. نمي‌دانم واقعا چنين اقدام محدودي که البته خيلي انتظار آن را هم داشتيم کمااينکه براي کشتي «گريس-1» در جبل‌الطارق حادثه‌اي رخ داد، کار چه کسي است. بعيد مي‌دانم کار سعودي‌ها باشد. شواهد و قرائن مي‌گويد شايد برخي گروه‌هاي خاص اين کار را انجام داده باشند. کاري در اين حد پايين و کم‌اهميت که اساسا نتوانست خيلي بازتابي پيدا کند.» وي در توضيح عبارت «گروه‌هاي خاص» هم گفت منظورش گروه‌هايي است که از جبهه مقاومت در سال‌هاي گذشته آسيب ديده‌اند و حالا ممکن است کاري کرده باشند و افزود: «اندازه اين کار اندازه دولت‌هاي رسمي نبود که بتوان به حساب آنها گذاشت. هرچند اطلاعات ما در اين موضوع محدود است ولي از شکل و نوع کار به‌نظر مي‌رسيد در سطوح دولتي نباشد.» ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد