هیجان فروش در بورس تهران
دنياي اقتصاد/ متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست شاخص کل بورس روز سهشنبه با ريزش ۴/ ۳درصدي يکي از شديدترين افتهاي خود را در سال جاري تجربه کرد. هجوم دستهجمعي سهامداران براي فرار از زيان، باعث تنزل ارزش سهام ۹۷ درصد از کل بنگاههاي بورسي و بازگشت نماگر اصلي سهام به کمترين مقدار از ابتداي پاييز شد. به اين ترتيب، بدترين عملکرد روزانه بازار سهام طي ۵ ماه اخير به ثبت رسيد. بهزعم کارشناسان، بازدهي چشمگير سهام از ابتداي سال که با ورود بازيگران جديد ميسر شده بود، اکنون به شکل شناسايي سود و تخليه هيجان در بازار خودنمايي ميکند.
شاخص کل بورس تهران روز گذشته يکي از سهمگينترين افتهاي خود را در سال جاري تجربه کرد. ديروز نماگر اصلي سهام در بدترين عملکرد خود طي پنج ماه اخير تمام رشد پاييزي خود را پس داد و ضمن ريزشي ۴/ ۳ درصدي به کمترين سطح از آخرين روز کاري تابستان عقبنشيني کرد. تقريبا تمام نمادهاي بورسي در جريان دادوستدهاي ديروز با افت قيمت به کار خود پايان دادند. هجوم سهامداران براي عرضه سهام خود نه تنها عقبگرد مضاعف خريداران را در پي داشت، که در نهايت، منجر به تشکيل صف فروش در نماد حدود ۷۵ درصد از کل شرکتهاي بورسي شد. سيطره افقهاي کوتاهمدت سهامداري و هيجانزدگي مفرط معاملهگران در کنار تقليدهاي نابجا از روند عمومي چنان بر معاملات سايه انداخته که ديگر جايي براي تحليل نيست. در هجوم دستهجمعي فروشندگان، تنها تلاش براي نجات سرمايهها به اولويت بورسبازان بدل شده و چنين مينمايد که بازار هر گونه رويکرد ميانمدت براي سرمايهگذاري را پذيرا نيست. زيگزاگرفتنهاي چند روز اخير شاخص بورس را ميتوان در راستاي تلاش سهام براي دستيابي به نقطه مرجع تعبير کرد؛ تلاش براي بازيابي تعادل و تخليه هيجاناتي که پيش از اين به شکل رشد شتابان در بازار نمايان ميشد.
سقوط به نقطه صفر
سهامداران معاملات ديروز را در شرايطي پي گرفتند که شاخص کل کار خود را در محدوده مثبت آغاز کرد. چنين به نظر ميرسيد که انتشار برخي اخبار در مورد سهام گروههاي بانکي و خودرويي در کنار التفات بيشتر اهالي بازار به سهام گروههاي کالايي؛ آن هم پس از ريزش قيمتها در روز دوشنبه، به مدد بازار بيايد و سهمها از فشار فروشي که روز دوشنبه تحمل ميکردند، رهايي يابند. اما تداوم موج اصلاحي در گروههاي کمشناور و کوچکتر بازار و قدرت شکننده تقاضاي سهام در ديگر گروههاي بزرگ، شاخص کل را تحت فشار گذاشت و در نتيجه، در همان ساعت نخستين معاملات نماگر اصلي سهام به محدوده منفي برگشت و با تغيير نوسان شاخص به رنگ قرمز، سقوط شتابان قيمتها رفتهرفته به عموم سهمها سرايت کرد. گسترش تدريجي اين موج اصلاحي ديگر سهامداران را هم تحريک به عرضه سهام خود کرد و به اين ترتيب، فضاي هيجانزده و هراساني کل بازار را در بر گرفت.
در اين هجوم دستهجمعي قيمت سهام ۹۷ درصد از کل بنگاههاي بورسي (۳۱۶ نماد از ۳۲۵ نماد) در پايان معاملات کاهش يافت. در پي اين اتفاق، شاخص کل در يکي از شديدترين افتهاي خود در سال جاري ۴/ ۳درصد ريخت و بدترين عملکرد خود را از ارديبهشتماه امسال رقم زد. به بيان ديگر، حدود ۴۰ هزار ميليارد تومان از سرمايههاي بورس تهران در پي تحرکات ديروز معاملهگران دود شد و به هوا رفت. فشار فروش در کل بازار به حدي بالا گرفت که در پايان معاملات حدود ۶۲۰ ميليارد تومان نقدينگي در پشت صف ۲۴۰ نماد بورسي مجال فروش سهم و نقد دارايي خود را نيافت. غياب مشتريان سهام در اين فضاي هيجاني باعث شد ميزان جابهجايي سهام که روز دوشنبه کاهش شديدي را به نمايش گذاشته بود، در معاملات ديروز هم افت کند و به کمترين حد از دوم شهريورماه برسد.
از ديگر خصوصيات مهم معاملات ديروز شدت خروج سهامداران خرد از جريان دادوستدها بود. شايد بد نيست بدانيم که حتي پس از فتح قله تاريخي و رفت و برگشتهاي قيمتها طي چند روز اخير، باز هم اين سرمايهگذاران حقيقي بودند که در سمت خريدار ظاهر شدند اما نحوه آرايش اين گروه از فعالان بورسي از روز دوشنبه به نحو قابل ملاحظهاي تغيير کرد و ديروز بيشترين تغيير کل مالکيت سهام از هفدهم ارديبهشت ماه در تالار بورس تهران رقم خورد. به بيان آماري، ديروز سهامداران حقيقي در مجموع حدود ۳۴۰ ميليارد تومان از سهام خود را نقد و از دور معاملات بيرون کشيدند تا عيار هيجان را در بازار نشان دهند. بايد اشاره کرد که انگيزه و علت عرضههاي ديروز سهامداران حقيقي با دور قبلي هجوم اين طيف از سرمايهگذاران براي فروش سهمهاي خود در ۵ ماه قبل کاملا متفاوت بود. سهامداران حقيقي در ارديبهشت ماه غالبا به دليل اوجگيري تنشهاي سياسي در خليج فارس از بازار سهام خارج شدند، اما روز گذشته با وجود اينکه ريسک مشخصي از بيرون بازار، سهام را تهديد نميکرد، چنين فشار فروش کمسابقهاي در بازار گسترش يافت. نوع عرضههاي روز گذشته خاصه از سوي سهامداران حقيقي را ميتوان به تلاش براي شناسايي سود يا فرار از زيان احتمالي که ممکن است طي روزهاي آينده دامنگير سهام شود، تعبير کرد.
شعلههايي که تر و خشک نميشناخت
نکته جالب اين است که سهام تمام صنايع بورسي طي روز گذشته فشار يکساني از سمت فروشندگان تحمل کردند و از نظر شدت افت قيمت هم در يک تراز قرار گرفتند. در واقع، در بين اهالي بازار تفکيکي بين سهمهاي اصطلاحا بنيادي و سهمهاي غيربنيادي مشاهده نشد و قريب به اتفاق صنايع بورسي فارغ از ميزان جذابيت يا عمق حباب قيمت با هم تحت فشار يکسان و بيرحمانه عرضه قرار گرفتند. حتي اخباري که پيش از اين ميتوانست قيمت يک سهم را تا سقف مجاز روزانه تقويت کند، طي روز گذشته از سهمها دستگيري نکرد.جدول شاخص صنايع بورسي در پايان معاملات ديروز نشان ميدهد که تنها صنعت تکسهمي منسوجات از فشار عرضه مصون مانده و توان رشد يافته، ولي بقيه گروهها با افتهاي شديد مواجه شدهاند. در واقع، از بين ۳۷ گروه فعال در معاملات ديروز شاخص قيمت ۳۶ گروه کاهش يافت که در اين بين، طبق معمول، گروههاي کوچکتر بيشترين افتها را به ثبت رساندند.
در بين کالاييها شديدترين عقبنشيني قيمت به نام گروه پالايشي رقم خورد. متوسط قيمت در اين گروه ۴ درصد افت کرد و به اين ترتيب، رتبه هشتم جدول صنايع از لحاظ ميزان افت به صنعت پالايشي اختصاص يافت. بايد اشاره کرد که اين گروه با وجود تجربه افت دستهجمعي قيمت طي روز گذشته، همچنان يکي از برندگان موج اصلاحي اخير در بين صنايع بورسي قلمداد ميشود. بهطور کلي، اگر ميزان افت متوسط قيمت از اوج تاريخي در روز سيزدهم مهرماه را تا پايان دادوستدهاي روز گذشته مبنا قرار دهيم، ۵ گروه بورسي توانستهاند بهرغم حرکت نزولي بازار رشد قيمت را ثبت کنند. بررسي نوسان قيمت در گروههاي مختلف طي ۸ روز کاري اخير(از اوجگيري شاخص تا پايان معاملات ديروز) حاوي نکات جالبتوجهي است. چنانکه انتظار ميرود بازهم اين سهام کمشناور و کوچکتر هستند که مطابق الگوي صعودي در مسير نزولي هم شتاب قابلتوجهي دارند. در حالي که متوسط کل بازار در اين مدت عقبنشيني ۶/ ۵درصدي را ثبت کرده اما عمق اصلاح در ۲۷ صنعت بورسي بيش از ميانگين بوده است. حتي در بين اين ۲۷ گروه، شاهد سقوطهاي ۱۵ تا ۲۰ درصدي هم در ۱۱ گروه بودهايم. در بين گروههاي بزرگ، پالايشيها و پتروشيمي نه تنها از موج نزولي خود را جدا کرده بلکه رشد شاخص را تجربه کردهاند.
سهامداري در يک روز
در روزهاي اخير بهطور متناوب با حرکت زيگزاگي و افت و خيزهاي متلاطم قيمت در عموم سهمها مواجه بوديم. بهزعم کارشناسان و تحليلگران، اين روند رفت و برگشتي، نوعي پوستاندازي در بازار و مهاجرت آرام و محتاطانه نقدينگي به سمت گروههاي اصطلاحا بنيادي بازار است که خود را در نحوه حرکت شاخص کل و شاخص هموزن و واگرايي اين دو نماگر اصلي بازار هم نشان داده است. با احتساب ريزش ديروز قيمتها، شاخص کل عقبگردي ۶/ ۵ درصدي از قله تاريخي را ثبت کرد، اين در حالي است که فشار مستمر عرضه در کوچکترها و فقدان خريدار متناسب باعث سقوط ۱۱ درصدي شاخص هموزن شده است. يعني عملا نماگر هموزن با ضريبي مضاعف از شاخص کل افت کرده است. البته ديروز قيمت همه سهمها يکدست با هم سقوط کردند، بهطوري که شاخص کل و هموزن به ترتيب افت ۴/ ۳ و ۳/ ۳ درصدي را رقم زدند. در واقع، آن تغيير آرايش در سهمهاي بنيادي طي روز گذشته چندان بهچشم نيامد و رفتار هيجاني ارزش تمام سهمها را تنزل داد.
بهنظر ميرسد افقهاي کوتاهمدت سهامداري و تلاش براي کسب سود از خريد و فروش روزانه باعثشده تا تلاطم قيمتها تشديد شود. فاصله قابلتوجه نقاط شروع و پايان شاخص به خوبي بيانگر سيطره نگاه کوتاهمدت در فضاي عمومي بازار است. اين رفتار به شکل ديگري در نحوه سفارشگذاريها در طول معاملات خود را نمايان کرده است. شروع مثبت شاخص کل در دادوستدهاي ديروز و سفارشهايي که رفتهرفته با توجه با جو عمومي و روند نزولي حاکم بر کل بازار روي قيمتهاي پايينتر گذاشته ميشوند، نشان ميدهد که جاي تحليل در بازار عميقا خالي است و معاملهگران مغلوب فضاي عمومي معاملات شده و چون عجالتا برهان قاطع و پيشبيني روشني از روند آتي سهم ندارند، تصميمات خود را در قالبهاي روزانه سامان ميدهند و به همين دليل شاخص را با هيجانات خود همراه ميکنند و جايي براي اثرگذاري رويکردهاي تحليلي در قيمتها باقي نميگذارند.
حتي خبرهايي که پيش از اين باعث هجوم خريداران ميشد طي روز گذشته خريداري نيافت. براي مثال، رسميت يافتن خبر افزايش سرمايه بانک ملت بهعنوان يکي از پرحاشيهترين و پرمعاملهترين سهمهاي چند روز اخير بورس تهران هم توجهي برنيانگيخت و در غوغاي فروشندگان گم شد. با وجود تمام فشارهاي عرضه در روز گذشته اما در چند نماد شاهد جهتگيريهاي جالبتوجهي بوديم. براي مثال نماد «غچين» پس از انتشار کارنامه سهماهه منتهي به پايان شهريور و شناسايي سود فراتر از انتظار توانست از صف فروش رها و جهشي ۹ درصدي را از کف روزانه تجربه کند. همچنين تکنماد «کوير» که آخرين عضو بورس تهران بهشمار ميرود، به تنهايي ۱۲۵ ميليارد تومان نقدينگي را در پشت صف خريد خود داشت که وجود تقاضا در موقعيتهاي مطمئن را نمايندگي ميکرد.