قطر و عربستان در آستانه آشتی
اعتماد/ متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
سارا معصومی| بحران در شورای همکاری خلیج‌فارس آن طور که چهره‌های سیاسی کشورهای عضو این شورا می‌گویند به حل و فصل نزدیک شده است. دو سال و نیم پس از قطع ناگهانی رابطه عربستان و به تبع آن مصر، امارات و بحرین با قطر به نظر می‌رسد که میانجی‌گری‌ها و واسطه‌تراشی‌های منطقه‌ای در حال به ثمر نشستن است و اراده سیاسی برای حل و فصل اختلاف در ریاض و البته دوحه شکل گرفته است. نخستین نشانه‌ها از این کاهش تنش در توییتر به چشم آمد و پس از آن کنجکاوی‌های رسانه‌ای منجر به تایید اصل خبر توسط منابع آگاه در رسانه‌های متفاوت منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شد. «عبدالخالق عبدالله» مشاور سابق ولیعهد ابوظبی چندی پیش در توییترش نوشت: «به شما مژده می‌دهم که تحولات مهمی در روند حل بحران شورای همکاری خلیج فارس درحال وقوع است.» همزمان با این اظهارات رسانه‌های عرب زبان منطقه در حال پوشش سخنان «تمیم بن حمد آل ثانی»، امیر قطر مبنی بر آمادگی این کشور برای مذاکره با عربستان و امارات جهت حل بحران شورای همکاری خلیج فارس بودند.
زنجیره اخبار را که دنبال کنیم به میانجی‌گری‌های کویت برای حل بحران میان دوحه و ریاض می‌رسیم و سفرهای مقام‌های متفاوت کویتی به عربستان که محور تمامی آنها پایان دادن به بحران داخل شورای همکاری بوده است. اخیرا «صباح الخالد» معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه کویت در سفر به ریاض، پیام امیر کویت را به شاه سعودی داده بود. جدا از بی‌خبری رسانه‌ها از متن این نامه اما امیر کویت به صراحت چندین بار در رسانه‌ها تایید کرده که وقت پایان بحران داخلی در شورای همکاری خلیج‌فارس فرا رسیده است. در این میان گفته می‌شود که مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده امریکا نیز بیکار ننشسته و در چند نوبت با همتاهای خود از قطر و البته عربستان در این زمینه رایزنی‌هایی داشته است. همزمان برخی از رسانه‌ها از نقش «دیپلماسی فوتبالی» در تنش‌زدایی از رابطه عربستان و قطر خبر می‌دهند. اخیرا عربستان، بحرین و امارات موافقت خود را با شرکت در مسابقات فوتبال (جام خلیج 24) اعلام کرده‌اند.
بلومبرگ هفته گذشته در گزارشی کوتاه ادعا کرده بود که قطر بر تلاش‌ها برای کاهش تنش با عربستان سعودی افزوده و بر همین اساس یک مقام بلندپایه سعودی به این رسانه امریکایی گفته بود که قطر گام‌هایی را برای کاهش تنش با همسایگان خود در خلیج فارس برداشته است. به گفته این مقام سعودی از جمله اقداماتی که قطر در این زمینه اتخاذ کرده، تدوین قانون ویژه مبارزه با تامین مالی تروریسم است. البته با توجه به رپرتاژ آگهی‌هایی که این رسانه امریکایی در چند سال اخیر درباره فعالیت‌های محمد بن سلمان نوشته به نظر می‌رسد که روایت این مقام آگاه سعودی از تلاش‌های یک‌طرفه دوحه چندان هم به واقعیت نزدیک نباشد چرا که قطر پیش از این هم مخالفت خود با شروط عجیب و غریبی که سعودی برای عادی‌سازی رابطه با دوحه مطرح کرده بود را رد کرده است.
خرداد 1396 برابر با ژوئن ۲۰۱۷ میلادی، عربستان، امارات، بحرین و مصر روابط خود را با قطر قطع و دوحه را به دخالت در امور داخلی خود و حمایت از تروریسم متهم کردند. اتهامی که ابتدا توسط ریاض طرح شد و مصر، امارات و بحرین هم به تبع عربستان در این مسیر با محمدبن سلمان، ولیعهد سعودی همراه شدند. پس از حصر اقتصادی و فشارهای سیاسی که عربستان بر قطر وارد کرد، ایران و ترکیه در مسیر کمک به قطر قرار گرفتند و البته دوحه نیز مسیر رابطه با واشنگتن را مسدود نکرد تا به نوعی تمام منافذ سیاسی برای بقا همزمان با تحمل فشارهای اقتصادی عربستان را مسدود نکرده باشد.
میدل ایست آنلاین در گزارشی کوتاه به تصمیم عربستان برای شرکت در جام خلیج 24 در دوحه اشاره کرده و با انتخاب عنوان «دیپلماسی فوتبالی» می‌نویسد: «تصمیم عربستان و همراهانش برای شرکت در مسابقات فوتبال در دوحه را می‌توان نشانه‌ای از تمایل یا عزم ریاض برای کاستن از رویکرد تهاجمی‌اش در برابر قطر دانست. البته شاید این رفتار را به فراتر از قطر هم تعمیم داد و نتیجه‌گیری کرد که عربستان به دنبال کاستن از سطح تنش در پرونده‌های متفاوت منطقه‌ای است. عربستان سعودی در چند سال اخیر و از زمانی که محمد بن سلمان زمام امور سیاسی، نظامی و اقتصادی در این کشور را در دست گرفته سیاست خارجی تهاجمی را در منطقه در پیش گرفته است: از بمباران یمن تا حصر قطر و البته تشدید تنش با ایران. با این همه حملات چندماه اخیر به تاسیسات نفتی آرامکو به اضافه کاسته شدن از تمایل امریکا برای مقابله نظامی با ایران، عربستان سعودی و همراهانش را واداشته که به فکر میانه‌روی در مسائل منطقه‌ای بیفتند. حسین ابریش از کارشناسان مسائل منطقه در موسسه مطالعات خلیج فارس مستقر در واشنگتن در این باره می‌گوید: صلح یک شبه محقق نخواهد شد اما ما شاهد تلاش‌های دیپلماتیکی از سوی عربستان و متحدانش برای خارج شدن از بن‌بست در پرونده‌های منطقه‌ای هستیم. عربستان با بسته‌ای از بحران‌ها روبه‌رو شده بود: از بایکوت قطر تا جنگ در یمن و البته تشدید خطرناک تنش با تهران. در چنین شرایطی دیپلماسی و ترمیم روابط گزینه بهتری به نسبت رفتارهای خشن است.» میدل‌ایست آنلاین در ادامه می‌نویسد: هفته گذشته بود که عربستان، بحرین و امارات اعلام کردند که به بایکوت دو ساله مسابقات خلیج 24 پایان می‌دهند و تیم‌های فوتبال خود را به این رقابت‌ها می‌فرستند. در حرکت دیگری که می‌تواند نشانه کاهش تنش باشد یک مقام رسمی از اتحادیه عرب که مقر آن در قاهره است به زودی به منظور شرکت در کنفرانسی در قطر به پایتخت این کشور (دوحه) سفر خواهد کرد. به نظر می‌رسد که این مقام اتحادیه عرب هم می‌تواند بخشی از بار میانجی‌گری را بر دوش بکشد. همزمان گفته شده که به زودی هیاتی از قطر به ریاض سفر خواهد کرد. با این همه برخی از کارشناسان مسائل منطقه اعتقاد دارند که نباید معنای این گام‌ها را بزرگنمایی کرد. یک کارشناس مسائل منطقه در این باره می‌گوید: قطری‌ها نشان داده‌اند که از مواضع اصلی خود کوتاه نمی‌آیند و این در حالی است که سعودی می‌خواهد قطر همه چیز را فراموش کند و عقربه‌های ساعت را به ماه مه سال 2017 بازگرداند. این در حالی است که چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.»
بلومبرگ در این رابطه می‌نویسد: میانجی‌گری‌ها فعلا برای ترمیم رابطه عربستان با قطر است و پیش‌بینی می‌شود که مساله امارات بعدها مطرح شود. به نظر می‌رسد که محمد بن سلمان به دلیل برنامه‌های اقتصادی که با تمرکز بر آرامکو در سر دارد تصمیم گرفته از بحران‌هایی که ریاض در چند سال اخیر با آنها درگیر شده فاصله بگیرد و ثبات سیاسی را به کشور بازگرداند. یک کارشناس مسائل منطقه در این باره به ما می‌گوید: تحولات اخیر نشان می‌دهد که از شدت تنش اندک اندک کاسته شده و ارتباط‌هایی که هر از گاهی بود اکنون نظم بیشتری پیدا کرده است. حملاتی که به تاسیسات نفتی سعودی در ماه مه صورت گرفت به منزله زنگ هشداری برای این کشور بود که باید به تهدیدهای اصلی و نه توهم تهدید بپردازد. به گزارش بلومبرگ، کویت که در این مناقشه فاصله خود را حفظ کرده بود اکنون به اصلی‌ترین میانجی تبدیل شده و از عربستان خواسته که تیم فوتبال خود را برای شرکت در خلیج 24 به دوحه بفرستد تا نوعی شاخه زیتون به حساب آید.
آتش‌بس نانوشته میان تهران و ریاض؟
جدا از مساله قطر و تلاش برای کاهش تنش به نظر می‌رسد که ریاض کانال‌هایی را هم برای پایان دادن به جنگ یمن فعال کرده است. گفته می‌شود که عربستان در یک ماه اخیر کانال‌های بازی را برای گفت‌وگو با انصارلله در یمن ایجاد کرده است. ائتلاف سعودی از سال 2015 تاکنون جنگ در یمن را آغاز و ادامه داده است. ریاض امیدوار بود بتواند در کوتاه‌ترین بازه زمانی ممکن حوثی‌ها (انصارلله) را در یمن شکست بدهد اما به جای این مساله در باتلاق یمن گرفتار شدند که به یک بحران انسانی تبدیل شده و میلیاردها دلار از پول سعودی هزینه این مساله شده است. با این همه عربستان امیدوار است که بتواند صلحی را که میان دولت هادی و جدایی‌طلب‌های جنوب ایجاد شده بسط و گسترش دهد و از یمن خارج شود. از سوی دیگر زمزمه‌هایی هم شنیده می‌شود که ریاض نرمش‌هایی نسبت به کاهش تنش در رابطه با ایران از خود نشان داده است. معاون وزیر خارجه کویت قریب به 10 روز پیش اعلام کرد که پیامی از ایران را به عربستان و بحرین داده و البته در آن مقطع زمانی تاکید کرد که این دو کشور پاسخی به او نداده‌اند.
یک «منبع آگاه» به «اعتماد» خبر داد که نشانه‌هایی از شکل‌گیری اراده سیاسی در عربستان برای کاهش تنش از رابطه با تهران مشاهده شده و پیش‌بینی می‌شود که در یک ماه آتی خبرهای بیشتری در این رابطه منتشر شود. با این همه بسیاری از کارشناسان اتفاق نظر دارند که ریاض و تهران فعلا تا رسیدن به نقطه عادی‌سازی رابطه فاصله دارند و شاید بتوان در بهترین حالت در مقطع کوتاه‌مدت از تنش‌زدایی از رابطه سخن گفت. پاکستان، عراق، کویت و عمان در زمره کشورهایی هستند که در یک سال اخیر تلاش برای کاهش تنش از رابطه تهران و ریاض را پیش برده‌اند. ایران با رد ادعاهای سعودی مبنی بر آنکه تهران در عملیات حمله به تاسیسات نفتی آرامکو دست داشته بر ابتکارهای خود برای رسیدن به صلح پایدار با کشورهای منطقه خلیج فارس و بازگرداندن ثبات به این منطقه تاکید می‌کند. امضای پیمان عدم تعرض، ایجاد مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای و طرح صلح هرمز سه نمونه از پیشنهادهایی هستند که ایران روی میز کشورهای حاشیه خلیج فارس قرار داده است. میدل ایست آنلاین در این باره می‌نویسد: «برخی از ناظران روابط ایران و عربستان می‌گویند که بازگشت تحریم‌های هسته‌ای امریکا و کناره‌گیری این کشور از توافق هسته‌ای با ایران، تهران را در شرایطی قرار داده که مذاکره با آن برای سعودی آسان‌تر از قبل است. در چنین شرایطی عربستان فکر می‌کند می‌تواند از مذاکره با ایران برای رسیدن به اهدافش استفاده کرده و بخت خود را در این خصوص آزمایش کند. در این رابطه یک کارشناس مسائل منطقه می‌گوید: عربستان به دنبال کاهش تنش با ایران است. عربستان به پیام‌های مصالحه‌ای که از جانب تهران (با واسطه) مخابره شده روی خوش نشان داده است. به نظر می‌رسد که فعلا ریاض و تهران نوعی از آتش‌بس نانوشته دوطرفه را پذیرفته‌اند.»
به گفتگو در خصوص این مطلب بپیوندید
برای ارسال نظر لطفا از طریق اپلیکیشن آخرین خبر اقدام فرمایید
خدا راشکربین برادرن مسلمان صلح شد.🤣🤣🤣😂😂😂🤣😂😂😂😂😂😄😄
بیچاره ایران لعنت به دو رو ها
اگر توافق بشه تجارت قطر با ایران کاهش می یابد و استان های ساحلی ضرر میکنند البته بر اثر بی مدیریتی