لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد!
http://akhr.ir/5873443
شرق/ متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
استان خوزستان که بهگواه آمارها يکي از استانهاي مهم در توليد کشور است، بعد از تغيير سياستهاي دولت در زمينه بنزين شاهد ناآراميهايي بود. مردمي که معيشت آنها بهدليل شکل کسبوکارشان که عمدتا فعاليتهاي خدماتي است، به نوسانات قيمت بنزين بهعنوان يک حامل مهم انرژي گره خورده است، نسبت به سه برابرشدن قيمت بنزين اعتراض دارند. مردم جراحي (شهرک شهيد چمران ماهشهر، معروف به جراحي) با تأکيد بر اينکه قصد برهمزدن نظم و امنيت کشور را ندارند، ميگويند که هدفشان از بستن مسير پتروشيميها اين بوده که توليد در اين واحدها متوقف شود تا شايد صداي اعتراضشان به تهران برسد. مردمي که سطح درآمد خود را کمتر از دو ميليون تومان اعلام ميکنند (البته اگر در پتروشيميها مشغول به کار نباشند)، بدون اينکه به اموال عمومي آسيب برسانند، مسير آزادراه اهواز و بندر امام را با روشنکردن آتش چند روزي مسدود ميکنند که با واکنش نيروهاي تأمينکننده امنيت مواجه ميشوند. اين واکنش درحالحاضر مردم اين منطقه را در بهت و حيرت فرو برده است. مردم جراحي بر اين باورند که خطوط توليد راندهشده به سراسر دنيا، در منطقه بندر ماهشهر جا خوش کردهاند و آلايندگي اين واحدها، سلامت آنها و خانوادههايشان را به خطر مياندازد. آنها پتروشيميها را با وجود استقرار در زادگاهشان، صنعتي متعلقبه خود نميدانند، زيرا معتقدند که نيروهاي غيربومي جاي آنها را در واحدهاي صنعتي منطقه اشغال کردهاند. آنها صرفا براي اعتراض به افزايش قيمتها و بهخطرافتادن معيشتشان براثر تغيير نرخ بنزين، به خارج از شهر ميروند. به باور مردم اين شهر، اهميت پتروشيميها و نقشي که در توليد بنزين دارند، سبب شده است که مسئولان يک روز تعطيلي اين واحدها را هم برنتابند. اگرچه مردم منطقه ماهشهر صنايع پتروشيمي را عامل بهخطرافتادن سلامتشان ميدانند، اما دستاندرکاران اين صنعت با رد اين اظهارات درباره آلايندگي واحدهاي پتروشيمي تلويحا اعلام ميکنند که اين صنايع در استان خوزستان به وظيفه اجتماعي خود عمل کرده و مزايايي هم براي مردم بومي ايجاد کردهاند.
اعتراضات به افزايش قيمت بنزين براي چند روز اختلالاتي در سراسر کشور ايجاد کرد. اينترنت ملي قطع شد و مردم واکنشهايي به اين اعتراضات داشتند، اما صداي مردم جراحي يا همان شهرک شهيد چمران بيش از ديگر نقاط کشور به گوش ميرسيد. بعد از وصلشدن مجدد اينترنت، داستانهاي زيادي درباره نحوه مواجهه ماموران، مطالبات مردم و... بر سر زبانها افتاد. در دعواهاي مجازي، مردم منطقه ماهشهر که شامل جراحي (شهرک شهيد چمران)، کوره (شهرک طالقاني) سربندر و خود بندر ماهشهر ميشود، از يکسو معاند و برانداز معرفي شده و از سوي ديگر، قرباني سوءتفاهم و سوءبرداشت از اطلاعات غلط شدهاند. در چند روز گذشته رحمانيفضلي، وزير کشور، هم از قصد معترضان براي حمله به پتروشيميها خبر داده بود، اما اين صحبتها با واکنش نمايندگان اين منطقه مواجه شده بود. همين اظهارات ضد و نقيض و آمار متفاوت از تعداد کشته و زخميشدگان در جريان اعتراضات منطقه ماهشهر، سبب شد که پاي صحبتهاي بوميان منطقه بنشينيم و ببينم چه مشکلاتي دارند. براساس طرح آمايش سرزمين استان خوزستان، فعاليتهاي اين منطقه شامل عمدهفروشي، خردهفروشي، تعمير وسايل نقليه و فعاليت حملونقل و انبارداري است، بنابراين طبيعي است که تغييرات نرخ بنزين بر وضعيت معيشتي مردم تأثيرگذار باشد و آنها اين تغييرات را با حساسيت دنبال کنند.
سهميهاي که کفايت نميکند
از آزادراه اهواز- بندر امام که به سمت منطقه جراحي حرکت کنيد، ابتدا بندر ماهشهر، بعد کوره يا شهرک صنعتي طالقاني و در انتهاي مسير جراحي يا شهرک شهيد چمران قرار گرفته است. بعد از شهرک شهيد چمران هم خانههاي سازماني متعلق به نيروهاي پتروشيمي واقع شده است که از نظر مردم منطقه، مرفهترين قشر ساکن در جنوب غربي ايران هستند. اگرچه گزارشهاي زيادي درباره شدت درگيريها در منطقه ماهشهر گزارش شده است، اما هيچ اثري از سوزاندن بانک، تخريب پمپبنزين يا آسيبزدن به اموال عمومي در طول مسير حرکت به سمت جراحي مشاهده نميشود. خبرنگار «شرق» در ورودي ماهشهر با مردي که بهصورت سيار ميوه ميفروشد، به گفتوگو مينشيند. اين مرد که تارهاي سفيد موهايش، از پايان ايام جوانياش خبر ميدهد و نزديک به 50 ساله به نظر ميرسد، بيشتر درگيريها را مربوط به منطقه جراحي و کوره اعلام ميکند. او ميگويد درگيريهاي بندر ماهشهر صرفا به شکستن چند لامپ روشنايي حاشيه آزادراه منجر شده است ولي برخي افراد هم که او از هويتشان اطلاع نداشت، بعد از چند روز اعتراض براي دزدي به جمع معترضان اضافه ميشوند و با شکستن شيشه ماشينها، موبايل مردم را سرقت ميکردند. اين فروشنده ميوه با تأکيد بر اينکه سهميه بنزين اختصاصيافته براي هيچکس کافي نيست و قيمت سه هزار تومان براي بنزين گران است، اعتراضات مردم را صرفا مربوط به گراني بنزين اعلام ميکند و ميگويد: در اين چند روز در مراسم ختم زيادي شرکت کرده است.
بيکاري مشکل عمده مردم جراحي
با آدرسي که در ورودي بندر ماهشهر ميگيرم، عازم جراحي ميشوم. در ورودي شهر ميدان کوچکي قرار دارد که در ادامه آن مسير آزادراه ادامه مييابد. دو ماشين نيروي انتظامي در دو سوي اين ميدان مستقر هستند. اثري از نيروهاي يگان ويژه يا ضدشورش نيست. فقط روي زمين جاي لاستيک سوخته ديده ميشود. به نظر ميرسد گروهي تلاش کردهاند ميسر را با سوزاندن لاستيک بند بياورند. نيزارها سربريده به نظر ميرسند و از ارتفاعشان کاسته شده است. کنار ميدان، جوان ميوهفروشي مشغول کاسبي است که ميگويد در زمان درگيريها در شيراز گير افتاده بوده است. او تأکيد ميکند گراني بنزين بر همه شئون زندگي افراد تأثير ميگذارد و مردم توان پرداخت هزينههايي که با بالارفتن قيمت بنزين بر زندگيشان تحميل ميشود را ندارند. اين جوان بيان ميکند: سهميه 60 ليتر بنزين براي وانت من کافي نيست. براي آوردن ميوه به شيراز ميروم و سهميهاي که به من تعلق گرفته، فقط براي يک بار سفر به شيراز کافي است. من شب بنزين زدم و صبح که از خواب بيدار شدم مثل اصحاب کهف ديدم بنزين سه برابر شده است. او ميگويد: «زمان درگيريها توي شيراز ماشينم خراب شد. بهم قطعه نميفروختن ميگفتن با بالارفتن قيمت بنزين قيمت قطعات هم تغيير قيمت پيدا ميکنه». به گفته اين جوان، بيشتر آسيبديدگان حوادث اخير در جراحي، مربوط به قشري است که شغل آزاد دارند.
برخورد با معترضان به دليل توليد بنزين
حدود ساعت 11 به شهر جراحي ميرسم. شهر خلوت است و مردم بهتزده به نظر ميرسند. تقريبا با هر کسي مواجه ميشوم، حضورش در شهر، زمان درگيريها را تکذيب ميکند. به سراغ چند جوان ميروم تا شايد روايت نزديک به واقعي از اتفاقات روزهاي گذشته و دليل اعتراضات مردم پيدا کنم. به گفته اين جوانان، بخشي از مردم جراحي کارمند شرکتهاي پتروشيمي هستند. بخش عمدهاي هم يا بيکارند، يا کارهاي خدماتي دارند. مردم جراحي تأکيد ميکنند با گرانشدن بنزين، همهچيز گران ميشود و در شهري که سطح درآمد مردم آن کمتر از دو ميليون تومان است، بار تورمي ناشي از تغيير قيمت بنزين، کمرشکن است. به اعتقاد ساکنان جراحي، در شهر آنها همهچيز گران است. کسي بر گرانيها نظارت ندارد و آن چيزهايي که تلويزيون درباره پلمبشدن مغازههاي گرانفروش نشان ميدهد، صرفا خاص تهران يا شهرهاي بزرگ است. آنها از اين عدم نظارتها گله دارند و شاهد مثالهاي زيادي هم براي تفاوت قيمتها در مغازههاي مختلف جراحي ارائه ميدهند. اين جوانان ميگويند: کپسول گاز در تعاوني هشت هزار تومان قيمت دارد اما در شهر جراحي همان کپسول را 13 هزار تومان ميفروشند. قيمت رب گوجهفرنگي در مغازههاي مختلف اين شهر کوچک متفاوت است. پرتقال در اهواز کيلويي سه هزار تومان قيمت دارد اما در جراحي به ازاي هر کيلو هفت هزار تومان به فروش ميرسد.
جولان غيربوميها در صنايع ماهشهر
جوانان جراحي از اشغال فرصتهاي شغليشان از سوي نيروهاي غيربومي گله دارند. آنها ميگويند: منطقه ويژه کنارمان است و همه فکر ميکنند ما پولدار هستيم در حالي که همه نيروهاي منطقه ويژه از شمال و تهران آمدهاند. 90 درصد کارکنان منطقه ويژه غيربومي هستند. بچههاي بومي اينجا يا در حراست کار ميکنند يا موقت هستند و بعد از چند روز اخراجشان ميکنند. آنها با اشاره به آگهي استخدامي پتروشيمي اميرکبير بيان ميکنند: بعد از پايان استخدام نيروها در اين شرکت، بررسي کنيد ببينيد چقدر نيروي بومي و چقدر نيروي غيربومي جذب ميشود. از قبل نفرات را جذب و آزمون استخدامي را هم صوري برگزار ميکنند. همهچيز پارتيبازي است. مديران، فاميل و وابستگان خود را سر کار ميبرند. در حالي که زيانهاي صنايع به ما ميرسد و دود صنعت سلامت ما را به خطر مياندازد، اين حق ماست که در اين صنايع مشغول به کار شويم. به گفته مردم منطقه جراحي، فقط 10 درصد متولدان 69 تا 75 مشغول به کار شدهاند که آنها هم پارتي داشتهاند براي همين توانستهاند جذب بازار کار شوند. آنها به استخدام نيروهاي غيربومي در نيروگاه سيکل ترکيبي بين سربندر و ماهشهر اشاره ميکنند و ميگويند: اعتراضهاي بحق جوانان اين منطقه را که ميخواستند در نيروگاه مشغول به کار شوند، تعبير به اغتشاش کردند و با آنها برخورد نامناسبي داشتند.
هيچ مرکز حساسي آتش نگرفت
مردم منطقه جراحي با تأکيد بر اينکه در جريان اعتراض معيشتي آنها هيچ پمپبنزين، بانک يا مرکز حساسي آتش نگرفته است، هدف از بستن آزادراه اصلي منطقه را خواباندن توليد اعلام ميکنند.
آنها ميگويند: اگر توليد بخوابد، صداي تهران درميآيد. شرکتهاي اينجا نان ايران را ميدهند. سه يا چهار پتروشيمي در اين منطقه وجود دارد که ميتواند بنزين کشور را تأمين کند. تمام پتروشيميهاي ما واحد آروماتيک دارند، بنزين داشته و بهراحتي ميتوانند سوخت کشور را تأمين کنند. قبلا هم اين کار را کردهاند و هر وقت بنزين کم بياوريم، ميتوانند وارد عمل شوند. به همين خاطر نميخواهند توليد اين پتروشيميها متوقف شود. يکي از کارمندان پتروشيمي که خودش هم معترف است با داشتن پارتي استخدام شده است، درباره سختي تردد به محل کارش در زمان اعتراضها ميگويد: مردم جاده را بسته بودند، اما کارمندان شرکتها ميتوانستند به شهر وارد شوند، ولي نميتوانستند از داخل شهر به سمت شرکت بروند. برخورد معترضان خيلي هم خوب بود و بندگان خدا با موتور من را به منزلم رساندند.
ساکنان جراحي تأکيد ميکنند برانداز و تجزيهطلب نيستند و اگر دولت حکومتنظامي اعلام ميکرد، منطقه تلفات جاني کمتري ميداد. آنها ميگويند: برخورد با اعتراضها مراتبي دارد؛ ابتدا از گلوله پلاستيکي، دود آتشزا و گاز اشکآور استفاده ميشود و بعد سراغ ساير ابزار ميروند، اما در منطقه جراحي اين اتفاقها رخ نداده است. با احتياط اعلاميه يکي از کشتهشدگان وقايع اخير را از جيبشان درميآورند و ميگويند: «به قيافهاش نگاه کن، ببين جزء اشرار و داعش است؟ خيلي هم ولايتمدار بود.
تجمع پتروشيميهاي از رده خارج در منطقه
مردم منطقه جراحي بر اين باورند که چند خط توليد پتروشيمي که در دنيا اجازه فعاليت ندارد، از سوي سرمايهگذاران ايراني خريداري و به ماهشهر منتقل شدهاند. آنها از خط توليدي سخن ميگويند که در استراليا به دليل شدت آلايندگي اجازه فعاليت نداشته و يک شرکت ايراني آن را خريداري کرده و به ايران منتقل کرده است. همچنين خط توليد ديگري که در هند اجازه فعاليت نداشته، به ايران آورده شده است. به گفته آنها، برخي کارخانههاي منطقه ترکيبات شيميايي توليد ميکنند که کوچکترين حادثه در اين واحدها ميتواند تا شعاع 25کيلومتري آن را تحت تاثير قرار دهد و زيانهاي ناشي از اين واحدها، مستقيم بر سلامت مردم اثر ميگذارد. آنها معتقدند که جراحي آخر دنياست؛ زيرا قوانينش با همهجاي کشور فرق دارد. براي دريافت يک وام ازدواج معمولي، درحاليکه تلويزيون بارها اعلام کرده است که با يک ضامن يا کارت يارانه ميتوان وام گرفت، بايد چهار ضامن به بانک معرفي و سه تا چهار ماه دوندگي کنند. اعتراضهاي آنها هم به جايي نميرسد و هميشه مسئولان بانک ميگويند بخشنامه مربوطه به دستشان نرسيده است. يکي از اهالي جراحي ميگويد: من در کاشان حساب جاري دارم. کارکنان بانک به من گفتهاند که با همين حسابي که دارم تا سقف 20 ميليون تومان ميتوانم وام بگيرم، اما در جراحي از اين مسائل خبري نيست. آنها تأکيد ميکنند که خسته شدهاند. هيچ تفريحي ندارند و براي سرزدن به اقوام و فاميل، به دليل گرانشدن بهاي بنزين بايد سهبرابر کرايه حملونقل پرداخت کنند و با تغيير قيمت بنزين اين دلخوشي کوچکشان هم از دست رفته است.
اعتراضات خارج شهر متمرکز بود
در مسير برگشت از جراحي، سري هم به منطقه کوره زديم؛ اين منطقه هم روزهاي خوبي را پشتسر نگذاشته است. در اين شهر، خبرنگار «شرق» با کارکنان پتروشيمي امام (ره) که در انتظار سرويسهاي خود براي مراجعه به محل کار بودند، به گفتوگو مينشيند. به گفته کارکنان پتروشيمي امام (ره)، در جريان اعتراضات شرايط شهر عادي بوده و مردم به زندگي خود ادامه ميدادند و اعتراضات در جاده اصلي متمرکز بوده است. آنها که در زمان درگيري به دليل نبود نيروي جايگزين، چهار شيفت در پتروشيمي مانده بودند، از کشتهشدن راننده شرکت خبر ميدهند. اين کارکنان ميگويند: به رانندهمان گفته بودند که سروگوشي آب بدهد تا اگر ميتواند نيرو به شرکت منتقل کند. بنده خدا گلوله ميخورد و در بيمارستان با وجود اينکه چند واحد خون به او تزريق ميشود، فوت ميکند. آنها تأکيد ميکنند: اعتراضکنندگان اجازه نميدادند به شهر بياييم يا برويم و صورتهاي خود را پوشانده بودند. يکي از کارکنان پتروشيمي امام (ره) هم مدعي ميشود که معترضان بومي نبودهاند. يکي از جوانان ساکن کوره هم حضور در شهر را در زمان درگيريها تکذيب ميکند. او که چندسال قبل در پتروشيمي اميرکبير به صورت پروژهاي کار ميکرده است، پس از تعديل نيرو، به صورت پروژهاي در شهر يزد کسبوکار خود را ادامه ميدهد و به همين خاطر بين يزد و کوره تردد ميکند. به گفته او، مردم فقير هستند و بيکاري مشکل عمده آنهاست. اگر مردم منطقه کار خوب داشته باشند، اعتراض هم نخواهند کرد. اين جوان ساکن کوره شايعات مربوط به حضور گروهکهاي تروريستي در منطقه را رد ميکند و بر اساس شنيدههايش ميگويد که معترضان از خود مردم بودهاند و به دليل اثر گراني بنزين بر معيشتشان، دست به اعتراض زدهاند.
واکنش پتروشيميها به اظهارات مردم
مردم منطقه بندر ماهشهر صنايع پتروشيمي را تافتهاي جدابافته ميدانند که به آنها تعلق ندارد. سهم خود از صنايع آلاينده استانشان را در حداقل ممکن تصور ميکنند و بر اين باورند که تنها بار هزينههاي درماني به دليل آلايندهبودن پتروشيميها به آنها تحميل شده است. تفاوت سطح درآمد نيروهاي شرکتي و مردم عادي هم به اين مسئله دامن زده است. درواقع مردم منطقه تصور ميکنند پتروشيميها هوايشان را دزديدهاند و تأثير مثبتي بر زندگيشان ندارند. بر اساس مطالعه آمايش استان خوزستان که پاييز 91 تهيه شده است، بندر ماهشهر 19 درصد توليد ناخالص داخلي استان خوزستان را به خود اختصاص داده و يکي از شهرستانهايي است که سهم عمده فعاليت صنعتي در توليد ناخالص را به خود اختصاص ميدهد. همچنين بر اساس اطلاعات مرکز آمار ايران، يکي از استانهايي که بار زيادي از توليد کشور را به دوش ميکشد، خوزستان است. بنابراين بايد بررسي شود که چرا مردم منطقهاي با اين مشخصات، هيچ سهمي براي خود در صنعت اين ناحيه قائل نيستند. خبرنگار «شرق» تلاش کرد تا با شرکتهاي پتروشيمي گفتوگو کند و پاسخهاي آنها درباره نظرات مردم منطقه را دريافت کند که البته بخشي از اين تلاشها بدون نتيجه باقي ميماند. در ميان تماسهاي پاسخ دادهشده، خانم قاسمي، رئيس روابطعمومي پتروشيمي خوزستان، در گفتوگو با «شرق» توليد بنزين و آلايندگي اين واحد را رد ميکند و اين واحد را يکي از واحدهاي کوچک صنعت پتروشيمي در دنيا معرفي ميکند. قنواتي، رئيس روابطعمومي شرکت پتروشيمي بوعليسينا نيز در گفتوگو با «شرق» بيان ميکند: ايکاش شما بهجاي اينکه از من بپرسيد که پتروشيمي چه اقدامي براي منطقه انجام داده است، با واحد عمليات غيرصنعتي تماس ميگرفتيد. عمليات غيرصنعتي در کنار پتروشيمي احداث شد و يک تا دو سالي هست که در اين زمينه فعاليتهاي چشمگيري انجام ميشود. از دکتر مرويان يا چنين نامي که در زمينه مسئوليتهاي اجتماعي فعاليت ميکند، ميتوانيد استعلام کامل را بگيريد. با روابطعمومي عمليات غيرصنعتي يا خود دکتر مرويان صحبت کنيد تا بهتر جواب سؤال شما را بدهد. او به پرسش ديگر «شرق» درباره جذب نيروهاي بومي و توليد بنزين در پتروشيمي ميگويد: اينکه ما چه توليد ميکنيم و چه نميکنيم، بحث ديگري است. مقولات را نميتوان با هم مخلوط کرد. توليدات ما به نيازمنديهاي کشور بازميگردد. هر پتروشيمياي که ميخواهد احداث شود، اين نيازمنديها را ميبيند و بر اساس آن پتروشيمي احداث ميکند. قنواتي اضافه ميکند: بهخاطر همين نميشود در اين مقوله سؤال بوميسازي را مخلوط کرد. منتها يک نيازهايي کشور را به سمت اين مسئله ميبرد. بحث استخدامي چگونه و به چه شکلي است و نياز هست که اينجا بوميسازي بشود يا نشود، در اختيار من نيست که موضوعات مربوط به آن را ارائه دهم. در اين رابطه شرکت عمليات غيرصنعتي بهتر ميتواند مسائل را ببيند، زيرا نهفقط از پتروشيمي ما، بلکه از پتروشيميهاي ديگر هم بازديد انجام ميدهند و نتايج خوبي به دستشان رسيده است. ميتوانيد با شرکت عمليات غيرصنعتي تماس بگيريد، زيرا ميتواند آمار دقيقتري به شما بدهد. چگني، رئيس روابطعمومي شرکت پتروشيمي اروند نيز به تماس «شرق» پاسخ نميدهد، اما در پيامکي درباره دلايل نارضايتي مردم منطقه از عملکرد پتروشيمي اعلام ميکند: «قطعا نوع نگرش از سوي مردم عزيز ماهشهر نياز به بررسي و تحليل دارد. شايد در رفع حاشيهنشيني و بعضا اشتغال آن جوري که مدنظر مردم شريف ماهشهر است، اقدامي جدي انجام نشده، ولي بهجرئت ميگويم که خدمات کمنظيري انجام شده است که قابل وصف نيست».
بازار